No. 5590
Zaterdag 9 Januari 1904.
28ste Jaargang
HbagBlaó voor effiooró- on SCuió-cHollanè.
Het Hooger Onderwijs.
De weduwe Wendel en
hare kinderen,
B U R E A U St, Jansstraat. Haarlem.
2,90
0,03
7V. -
70.
BUITEN L AND.
Duitsohland.
Frankrijk.
Rusland en Japan.
llMLEIStl! IIIIIIT.
abonnementsprijs;
Per 3 maanden voor Haarlemf 1,20
Voor de overige plaatsen in Nederland franco per post>1,50
7oor het buitenland
Afzonderlijke nummers
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen.
Hoof d redacteur-Directeur W. KÜPPERS.
PBIJS DEB ADVEBTBNTIEN.
Van 16 regels
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Gents per advertentieh Contant.
50JCenl s.
AGITE MA NON AGITATE
Hoofdagenten voor het BuitenlandCompagnie Génerale PubliciléEtrangère
G.L. DA UBE Co J OHN., f. JONES SuccParis 31 bis Faubourg Montmartre
Wetsontwerpen van ingrijpende strek
king op een of ander spec:aal gebied ple
gen niet op de gebruikelijke wjjze «in de
afdeelingen» te worden onderzocht, maar
worden in handen gesteld etner «com-
m'ssie van voorbereiding», die uit des-
kundigen onder de^Kamerleden wordt
saamge8teld en de leiding heeft van bet
vóórondetzoek van het ontwerp. Zulk een
commissie pleegt overleg zoowel met de
afdeeÜDgen als met den betrokken Minis
ter en publiceert daarvan het resultaat,
al [dan niet vergezeld van een gewijzigd
ontwerp. Deze wjjze van werken verge
makkelijkt en bespoedigt het onderzoek,
dat nu immers weer systematisch wordt
geleid.
Aldus is te werk gegaan met dr. K u y-
p e r s herziening der wet op 't Hooger
Onderwijs en 'tis over de zoo juist tsr
Landsdrukkerij afgeleverde stukkeD, dat
wjj een korte beschouwing wilden geven
Wat te v< rwachten viel bljjkt uit deze
Staatspapieren minister Suyper heelt
zjjn ontwerp in hoofdzaak gehandhaafd.
Trouwens tegen een der voornaamste wij
zigingen, die welke de stichting van bij
zondere leert toelen aan de openbare uni
versiteiten mogelijk maakt, bleek weinig
of geen verzet. Wel werd aangerand de
grondgedachte van het ontwerp, waar het
atnkomt op de vrjjbeid van het Hooger
Onderwijs, m. a. w. bezwaren v erden ge
opperd tegen het verleenen van diplomee-
ringsrecht aan bijzondere universiteiten.
Die grondgedachte werd echter door den
Minister tegen de ingebrachte beienkia
gen gehandhaafd. Z. Exc. sluit zich aan
bjj het betoog van de verdediger', dat het
hier geldt de bevrediging van de hoogst
ernstige begeerte van een belangrjjk deel
des volks. Vooral zegt de Minister-
zou het ongeraden zjjn zulk een begeerte
voldoening te weigeren, waar zjj zich niet
alleen in Nederland openbaartmet name
van Rormsch-katholieke zjjde neemt de
actie voor het bezit van een eigea uni
versiteit in meerdere landen steeds in be-
teekenis en omvang toe. De bereids in 't
ontwerp in \erband met het diplomee-
ringarecht neergelegde waarborgen voor
wetenschappelijk onderricht en voor de
vrjjheii van beweging van leeraren en
leerlingen, acht ds Minister voldoende.
Wel heeft bjj zich bereid verklaard de intrek
king van hetdiplomeeringsrecht in sommige
gevallen verplichtend te stellen, in welken
zin het wetsontwerp dan ook is gewjjzigd.
FEUILLETON,
Vervolg.)
By deze aanraking voelde Jean George eene
konde rilling door zijne leden gaan, alsof de
koorts hem bevangen had. Met glimlachende
oogen keek zij hem aan en sprak
Voltooi gerust uw maaltijd Jean George,
gij hebt mq nooit minder in den weg geze
ten, dan op dit oogenblik.
De bedelaar trachtte niettemin de deur te
bereiken, terwijl hjj voor alle aanwezigen eene
nederige buiging muakte.
La Marannclé versperde hem den doortocht
en met den vinger op de ledige bank wijzend,
sprak zg op gebiedenden toon
Hgf zitten, gij zjjt hier niet te veel.
De landlooper maakte een toornig gebaar,
bromde eene bedreiging, maar zocht toch z'jne
plaats weel op.
Met opgeheven hoofd naderde de Weduwe
den burgemeester en zeide
Gy allen beweert dus, dat mijn zoon de
boerderij van Gaspard Melzer in brand gesto
ken heeft f
En gh beweert, dat hjj onschuldig is,
niet waar, hernam mynheer Stautfer dat be-
Aangevuld is het ontwerp met bepa
lingen in betrekking tot de aanstelling
der hoogleeraren aan een bjjzondere uni
versiteit. Met ds commissie van voorbe
reiding kwam het den Minister gewenscbt
voor, a'thans eenige aanwijziging te ge
ven en daarom wordt thans voorgesteld
het benoemingsrecht aan de doctoraten
te binden. Ean dit bjj de aanstelling auto
didact in zjjn rak of bjj dedie van een
vreemdeling geen toepassing vinden, dan
zal in deze enkele gevallen Koninkljjke
bekrachtiging een uitweg bieden. Tegen
misbruiken in de practjjk waakt het on
voorwaardelijk recht tot intrekking van
het diplomeeringsrechten deze omstan
digheid, gevoegd bij de aantrekkings
kracht, die alleen van een stel kundige
hoogleeraren op het publiek uitgaat, acht
de Minister volkomen genoegzaam otn ont
aarding van het Hooger Onderwjjs uitslui
tend at te stuiten.
Deze bepalingen zullen echter niet gel
den ten aanzien der theologische facul
teiten, terwjjl oak onverkort bljjft het
recht van bestuurders van in de wet be
doelde Kerkgenootschappen, on aanzoek
te doen om door hen zeiven gesalarieerde
leerstoelen bjj de Rijksuniversiteiten te
mogen oprichten. Een eu ander is nood
zakelijk, zoo betoogt de Minister, met het
oog op de principieele tegenstelling tus-
schen de beljjders^en ontkenners eener bjj-
zondere Openbaring. Den doctoralen ti
tel hier voor de bekleeders van bjjzondere
leerstoelen te eischen, is evenmin moge-
ljjk, waa.' de wat op het hooger onder
wijs feiteljjk het verkrjjgen van den doc
tors-titel in de godgeleerdheid voor alle
Roomsch Katholieken en Israëlieten zoo
goed als uitsluit. Ruime vrjjheid zal hi*r
echter moeten gelaten worden (verklaarde
de Minister aan de Oommissie van Voor
bereiding) aan het iuzicht der instelling,
stichting of vereeuiging, die deo leerstoel
wenscht te vestigen.
Het is duiJeljjk, dat de Regeering hier
bljjk geeft van ruime opvattingen. En
even duideljjk is het, dat de liberalen, die
steeds zoo groote bezorgdheid aan den
dag leggen voor de christelijks b iginselen,
nu gerust hun hoofd kunnen neerleggen.
Die beginselen blijken thaos heuech in
veiliger handen, dan ze bjj hen ooit ge
weest zjjn.
Ia de stukken vinden wjj nog een uit
lating des Ministers, die onze volle sym
pathie heeft. Er staat: «Het Hooger On-
wjjs strekt niet alleen, om den geleerden
stand te doen voortbestaan». Zssr juist
Ook anderen mogen, ja moeten d mrvan
grijp ik, maar dat is gemakkelijker gezegd,
dan bewezen.
M isschien
De burgemeester kon niet langer zijne ge
wone kalmte bswaren en riep uit
Zoudt gij een bevys van zijn onschuld
kunnen bijbrengen? fat zou voor my en voor
alle vrienden van Frits eene groote voldoening
zyn, La Marannclé.
Omdat zelfs de vrienden van Frits een
bewijs van zyne onschuld willen hebben, zal
ik er hun een geven, sprak zij op bitteren
toon.
Gjj kent dus den waren schuldige?
vroeg de burgemeester niet zonder ontroe
ring.
Ik ken hem.
En gij wilt het gerecht op zyn spoor
brengen
Ik zal zelfs meer doen.
Wat wilt gij daarmede zeggen, goede
vrouw
Als het moet, zal ik hem u zelve over
leveren.
De burgemeester en zijne manschappen ke
ken haar ongeloovig aan.
Als het mogeljjk was, zou de zaak reeds
gebeurd z'jn.
Gy wilt ons misleiden. Komaan, beken,
dat gij op het een of ander toovermid 'el
rekent.
De weduwe haalde de schouders op
Neen, sprak zjj op koelen toonmear
omdat gjj allen machteloos zjjt, den waren
schuldige te ontdekken, zal ik uwe taak op
kunnen genieteu, zoodat wij van ganscher
harte onderschrijven, wat de Minister zegt
ter verdediging van floogescholen voor
Landbouw eu Handel. Over de inrichting
hiervan Iaat Z. Exc. zich echter nog niet
uit. 't Is hem voorshands voldoende, deze
belangrjjke zaak in beginsel uit te makeD.
Pro me norie vermeldend, dat de— vijj
dure voorgestelde organisatie der Po
lytechnische 'school «over 't algemeen
bijval» vond, deelen we ten besluite nog
eeD en ander mede omtrent de bjjzondere
gymnasia.
Tegen het voorstel om aan de bjjzon
dere gymnasia die diplomeeringsrecht be
zitten, Rjjkssubsidie te verleeneD, hadden
de meeste Kamerleden in beginsel geen
bezwaar. Er werden echter ook in de Com
missie van voorbereiding eenige bedenkin
gen omtrent de uitvoering geopperd, o. a.
wat betreft de vraag of van de leeraren
niet moet worden geëischt het bezit der
bevoegdheid voor het geven van onder
wjjs aan openbare gymnasia.
De Minister echter meende dat de eisch
van gediplomeerds leeraars veeleer tot in
perking zou leiden vau de vrjjheid der
bjjzondere gymnasia, dau tst verdere vrjj-
making vau het bjjzonder Hooger Osder-
wjjs. Dj subsidie-quaeatie doet daartoe
niets af.
Zooals men zief, handhaafde de Minis
ter ook in dit opzicht zjjn meening. De
reorganisatie van het Hooger Onderwjjs
wil de Premier volgens wel overwogen
plan ten uitvoer leggen. Moge zjjn wet
spoedig in het Staatsblad p. jjken.
Het kasteel van Eallé te Stiet Pierre
in den Neder- Elzas is door brand ver
nield. Da Eerw. zusters van den H. Vin-
centius a Paulo, hadden het ingericht tot
een ziekenverpleging. Ia tien minuten tjjd
st^nd het gebruw ia 1 >aie vlam. Aan
blusschen viel Diet te denken, alleen de
kapel is brhouden gebleven. Gelukkig, dat
er weinig zieken waren, die allen door
de zusters gered konden worden bjj mid
del van aaneengebonden beddelakeus langs
de vensters der ziekenkamers; heldhaldg
gedroegen zich de zusters, zg trotseerden
het grootste gevaar om de aan bun zor
gen toevertrouwde zieken te verzorgen.
De hoofdredacteur Nitsch, van
een socialistisch blad te BerljjD, is wegens
maje-teitsschennis tot drie maanden ge
vangenisstraf veroordeeld- Daze hoofdre
dacteur had nl. b waard dat k-izer W i 1-
helm 50.000 Mark per dag ontvangt,
«voor het plaatsen van enkele hanitee-
keniogen.»
mij nemen, en moge God mjj vergiffenis
schenken 1
Zjj ging rechtstreeks naar deu be blaar toe,
dien zij met krachtige hand van zijne bank
optrok en ondanks zija krachtig verzet mee
sleepte tot voor de voetea van den verbaasden
burgemeester.
Hier hebt gy den brandstichter, riep
zjj uit.
Ik ik huilde Jean George, terwijl hjj
zich verweerde, als een bezetene tusschen de
gendarmen. (Iet is gelogen, gelogenGij
ziet toch wel, dat de te vrouw gek isl
Ze'fs de kindereu weten, dat La Marannclé
eene heks is- Bescherm mij, brave mannen,
help mij De heks is krankzinnig, dat is
alles.
De weduwe zsg hjm zonder toorn aan en.
sprak
Jean George, als het niet de eer van
mjja zoon gold, dan zou ik u nooit verra
den hebben, want ik heb u vrijwillig
onder mijn dak ontvangen en gij zjjt mjju
gast.
La Marannclé, antwoordde de bedelaar,
kom tot u zelve. Het verdriet heeft uw ver
stand gekrenkt. Ik weet wel, dat men uwe
aantjjgingen niet ernstig zal opnemenmaar
de verdenking zelfs kan een braven man in
het ongeluk storten die niets bezit dan zjjn
goeden naam. Als mijn tegenwoorJigheid n
hindert, dan ga ik liever heen. Waarlijk, hee-
ren, ik weet niet, waarom zij de zouden van
haar zoon op mijn rug werpt. Ik ben even
onschuldig als een pasgeboren kiud. Boven.
Luitenant B i l s e, de schrjjver van
«Aos einer kleinen Garnison» is naar
Straatsburg overgebracht om zjjn strafte
ondergaan. Zjjn verzoek aan den Keizer
om ds gevangenisstraf in vestingstraf te
wjjzigen, is afgewezen, maar in de ge
vangenis zal hjj van handenarbeid vrjj-
gesteld zijn en zal hem schrjjfwerk wor
den gegeven.
Sedert eenige dagen maakt men zich
zeer ongerust over het wegbljjven van
het staatstransportschip Viennedat 10
December uit Rochefort naar Toulon is
vertrokken.
Er zjjn 49 man aau boord. Alle op
zoekingen zijn tot hiertoe vruchteloos ge
bleven. Men vreest dat de Vienne in de
golf van Gasconje met man en muis is
vergaan. Ook wordt vermist de kanon
neerboot Höllebarde uit Toulon uaar Cette
vertrokken.
Te Brest heerscht in hooge mate
de typhus en zjj neemt met den dag in
hevigheid toe. De Minister van Oorlog
heeft den militairen commandant, C o-
nard, ten opzichte der soldaten, waar
van velen aan de ziekte Ijjden, de uiter
ste gestrengheid en voorzichtigheid bevo
len. Enkele compagnieën zjju reeds uaar
Landerneau overgeplaatst. De kroegen in
zekere wjjkea, waar men meent dat het
besmettingsgevaar het ergst is, mogen
door de militairen nitt worden bezocht.
Reeds 12 sterfgevallen kwamen onder
de troepen voor, ea 24 manschippen lig
gen hoogst bedeokeljjk. Da toevoer van
water naar tal van stadswjjken is op last
van den burgemeester afgesloten ait vrees
voor besmetting. Ditmaal zal er zeker met
kracht worden aangedrongen, zegt de
Frankf., dat het gemeentebestuur van
Brest ga zorgen voor goed drinkwater.
Een Parjjsch effectenmakelaar is
onverwacht benoemd tot erfgenaam vau
mej. Maria de la Lus Cousin o,
een schatrjjke Chiliaansche, die hem, hoe
wel haar volslagen onbekend, 60 mil-
lioen nalaah Het eenige punt vau ver
band is, dat de dochters van den effec
tenmakelaar in hetzelfde klooster wer
den opgevoed als de erfl«tster.
De familie zal wel protest aauteeke-
nen tegen deze zonderlinge wilsbeschik
king.
Het slaags raken der Russische en Ja-
pansche troepen is slechts een quaeetie
van tjjd.
Een legerafdeeling van 8000 Japanners
staat gereed, om te Masampo te landen,
terwjjl te Port Arthur, waar reeds vele
Russen verbljjf houden, een regiment Ko
zakken wordt verwacht. Voorraden worden
er opgeslagen, militaire telegraafljjnen
loopen in alle richtingen, en uit Biago-
westsjeDsk worden reserves naar Tritsihar
gezonden. Oorlogsschepen van de Russi
sche en Japansche zeemacht spoeden zich
dien had ik er geen belang by, zooals Frits
Wendel om dezen braven Gaspard Me'zer te
benadeelen.
Over deze laatste toespeling verbitterd, na
derde de weduwe met dreigend gelaat den
bedelaar en sprak
Komaan, wraakzuchtige man, lieg niet
langer, beken uwe misdaad en laat niet
langer een onschuldige onder verdenking
bljjven.
Met b'jzondere belangstelling volgden de
aanwezigen dit zonderling debat.
Ik zie wel, La Marannclé, antwoordde
de bedelaar, die den twjjfel op hunne gelaats
trekken las, en nog altjjd hoopte, zich uit
deze ongelegenheid te redden, dat gjj uw zoon
ten koste van alles wilt redden. Dat is ook
te begrijpen, zoo handelt eene goede moeder,
in uwe plaats zou ik evenzoo doen. Gjj moet
u daarom niet boos op haar maken, mjjne
h eren, de Hemel zelf geeft de moeders zulke
gedachten in. Arme vrouw I Ik beklaag u van
harte" Gij hebt bij u zelve gezegdEr is
eene misdaad bedreven, mjjn zoon wordt er
Tan beschuldigd, er moet een schuldige aan
het gerecht overgeleverd worden en nu hebt
gjj aan mjj gedacht. Dat is slim van u, want
ik ben maar een arme bedelaar, in wien nie
mand ter wereld belang stelt en dien men
gaarne verdenken zal, terwjjl er niemand is,
om hem te verdedigen.
Nu nam de burgemeester het woord
P»s op, weduwe Wendel, dat uwe
moederliefde, dit verheven gevoel, u niet ver
leidt, om een valsche getuigenis af te leggen.
naar de plaats waar gedacht wordt dat
een eerste treffen zal plaats hebben. Al
les gaat geleideljjk in zjjn werk. En onder
dat alles wordt vrede gehuicheld en spreekt
men te St. Petersburg en te Tokio van
een verzoenenden geest.
R e ut e r seint uit St. Petersburg i
Enkele voorstellen vau Japan zjjn aan
genomen, terwjjl andere tot het onder
werp van uitvoerige opmerkingen zjjn ge
maakt met toevoeging van tegenvoorstel
len.
De toestand bljjft dus onzeker. Water
zeker is, dat is dat het er met den dag ern
stiger gaat uitzien eu een botsing der troe
pen onvermjjdeljjk wordt. Is eenmaal het
eerste schot gevallen, dan komt het ons
voor dat de oorlog niet meer te keeren is.
Berichten uit Londen zeggen, dat ko
ning Edward bjj zjjn neef, den Czaar,
er op heeft aangedrongen, dat hjj zou
toegeven aan de gegronde eiscben van
Japan en den wereldvrede niet in gevaar
zou brengen. Die dra- g van Engelands
Koning beeft te Petersburg diepen indruk
gemaakt Ea de bewjjzea daarvan zjjn neer
gelegd inRuslands antwoord aan Japan.
De Nowoje Wremija verzekert, dat het
Russische antwoord in het minst geen
aanleiding behoeft te geven tot het ver
storen van den vrede.
Ea toch is Rusland reeds begonnen
den vrede te verstoren door.troapen van
het Siberische legercorps naar Korea te
zenden. Elke vjjandeljjke handeling die
Japan nu zou plegen, wordt daardoor
volkomen gerechtvaardigd,zegt de Westm.
Gazette.
De Times protesteert eveaeens tegen
het zenden van Russische troepen naar
Korea, dat een schending is van de trac-
tateu iu 1896 en 1898 tusschen Rusland
en Japan gesloten. En ook de Times
vreest, dat deze stap noodlottige gevol
gen zal kunnen hebben.
De Daily Mail zegt: Roeland heeft
bierdoor de eerste oorlogsdaad gedaan,
waarvan de ernst niet kan worden ont
kend.
Een bericht uit Japan maakt melding
vau de afzending eener divisie, bestaande
ait twee infanterie-brigades, met 36 stuk
ken geschut, te zamen ongeveer 20.000
mau. De Japansche gezant te Londeu kon
verder mededeelen, dat het Japansche
hoofdkwartier, met den generaleu staf en
den marinestaf naar Hiroshima is verlegd,
evenals dat in den oorlog tusschen China
en Japan in 1894—'95 geschiedde.
Te Chemulpo zija oorlogsschepen van
Rusland, Japan, Eugeland en de Yer-
eenigde staten bjjeeo. De Amerikaansohe
commandant liet gisteren, vreezsnde voor
onlusten te Seoul, matrozen aan land
gaan, om de legatie te beschermen. Toen
de Russische commandant hetzelfie wilde
doen, weigerde de Japansche epoorweg-
maatschappjj, die den spoorweg van Che
mulpo naar Seoul beheert, de Russische
matrozen te vervoeren.
/al Rusland hierin eeu onrechtmatige
daad zien?
Met een minachtenden blik zag de weduwe
mjjnheer Stauffer aan en sprak
Ik iweer u, dat Jean George Beck en
niemand anders de boerderjj van mjjnhear Gas
pard Melzer in brand gestoken heeft en dat
Frits zelfs niet in staat is, om zoo'n afschu
welijke gedachte op te vatten.
Maar men beweert toch, vervolgde de
burgemeester op strengen toon, dat uw zoon
verschillende redenen had om zich op mjjn
ouden Vriend te wreken, in een vlaag van
toorn kan hjj zich wel door het kwade hebben
laten medesleepen
De weduwe viel hem driftig in de reden
Zjj, die dat zeggen, kennen het hart van
Frits niet; vraag er zjjne vrienden maar eens
naar, den pachter Heinrich, Conraad Bomal-
ler, den houthakker Jarglien Jackel den paar
denkoopman of zij gelooven, dat mjjn zoon in
staat is, om ziefi over eenige kwetsende woor
den 'e wreken door eene lage, slechte daad,
waarvan men hem nu beschuldigt Arme Frits!
Neen, met gevaar van zjjn leven, zou hjj zijn
vijand te hulp snellen, en dat weet Melzer
beter, dan iemand anders. Als ik Jean George
Beck aanklaag, mjjnheer de burgemeester,
komt dat, omdat hjj de misdaad be ire ven
heeft. Ik weet het, ik heb het gezien.
De bedelaar knielde voor den burgemees
ter neer.
Wordt vervolgd)