BOMEN VAN DE ANDERE KANT BEZIEN
Wanneer men de vergaderingen van "Ons Bloemendaal" beluistert en de ingezonden
stukken over bomen in ons tijdschrijft leest, ziet het er naar uit, dat een groot
deel van de Bloemendaalse bevolking een hartverwarmende zorg voor de bomen van
onze gemeente aan de dag legt.
Menigeen is trots op, maar ook bezorgd voor deze soms al meer dan 100 jaar oude
bomen.
Tegenwoordig wordt meer aandacht besteed aan onze bomen en wordt vaak een deskun
dige in de arm genomen, die bepaalt hoe en wanneer een boom wel of niet gekapt
moet worden of een operatie moet ondergaan om een zieke boom een nog langer leven
in te kunnen blazen.
Als tuinier handel ik ook zoals dat dan hoort: bemesten, lucht en water geven,
snoeien en dergelijke. Maar als bioloog heb ik andere gedachten en disciplines.
Ook vele van onze leden zullen wel vertrouwd zijn met de wetten van de natuur,
waarvan een van de belangrijkste leidt tot een vorm van selectie, namelijk de
wet van de 'survival of the fittest'. De beroemde onderzoeker Darwin spreekt in
dit verband over "On the origin of species by means of natural selection, or the
preservation of favoured races in the struggle for life" (1859). In het Neder
lands zouden wij het formuleren als: natuurlijke teeltkeus.
Een eenvoudig voorbeeld. Een menselijk individu dat de honger over langere tijd
kan overleven dan een ander individu wordt hier dus positief geselecteerd. Het is
dan ook niet onmogelijk, dat erfelijke factoren en/of ervaringen een betere kans
tot overleving bieden dan aan andere leden uit een groep.
Professor Slijper, eertijds hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, komt
(1952) met een aantal uitspraken, die er niet om liegen: "Gij zult mij misschien
verwijten, dat ik de oorlog nog niet genoemd heb als een factor, die het mensdom
op peil en op een krachtig peil kan houden. In de eerste plaats echter werkt de
moderne oorlog niet selectief, maar eerder contraselectiefomdat de krachtigste
individuen het meest aan gevaar worden blootgesteld. De bacteriële oorlogvoering
biedt in dit opzicht betere perspectieven, omdat zij een biologisch element bevat
en men zich inderdaad zou kunnen voorstellen, dat hier de sterksten overblijven.
Maar haar mogelijkheden en gevolgen zijn nog zo weinig te overzien, dat wij haar
voorlopig nog even buiten beschouwing zullen moeten laten. In de tweede plaats is
echter gebleken, dat de oorlog in het geheel der menselijke rampen zo'n belang
rijke rol niet speelt. In het jaar 1937 verongelukten in Amerika door verkeers
ongevallen tweemaal zoveel Amerikanen als er in de Eerste Wereldoorlog sneuvelden.
De moderne verkeersmiddelen, de auto, ja zelfs de bromfiets, zijn in dit opzicht
doeltreffender dan de oorlog en biologisch gesproken, mag het zelfs verheugend
genoemd worden, dat in Amsterdam het aantal doden door verkeersongevallen sedert
1938 al weer nagenoeg verdubbeld is. Want hier werkt in zekere zin een natuur
lijke, een biologische selectie, die zal leiden tot een geslacht van onfeilbare
weggebruikers
Hij beschrijft verder o.a. hoe de palaeolithische mens nog geen infectieziekten,
zoals caries, had. We mogen rustig aannemen - volgens prof. Slijper - dat de
geciviliseerde mens veel meer lijdt aan maagzweren en hartgebreken dan zijn
voorouders
"Veel erger dan de ziekte is evenwel de dokter. In het Mesolithicum, toen de
mens zich een vaste woonplaats koos en landbouw ging beoefenen, heeft ook de
dokter zijn intrede in onze maatschappij gedaan en van dat moment af zien wij het
aantal ziekteverschijnselen hand over hand toenemen. Wat hier oorzaak, wat gevolg
genoemd moet worden, laat ik gaarne aan mijn collegae van de Faculteit der
Geneeskunde ter beoordeling over, maar niemand zal kunnen ontkennen, dat de gene
zing biologisch gunstig is voor de dokter zelf, want hoe meer men de mens verhin
dert om te sterven, des te vaker komt hij als patient terug. Dankzij de medische
16
