Amersfoort, voor verschillende Volksuniversiteiten in den lande, voor de School
voor Maatschappelijk werk in Amsterdam, voor de Woodbrookers in Barchem, en
voor andere instellingen. Zo had hij in ons land een grote kring van toehoorders
en bewonderaars, dikwijls van zeer uiteenlopende wereldbeschouwing, die echter
door zijn woord geboeid en gebonden werden. Hij had tot alle mensen iets te
zeggen.
Men zou hem een religieus mysticus kunnen noemen; de idee van de humaniteit en
van de autonomie van de menselijke geest vormden de ondergrond van zijn denken.
Hij zag de levensweg van de mens, beginnende in het natuurrijk, opklimmend naar
het civilisatierijk en vervolgens naar het rijk van de cultuur, en zijn vol
tooiing vindend in het rijk van de geest.
Bierens de Haan heeft het tijdens zijn leven niet aan eerbetoon ontbroken. Toen
hij zeventig jaar werd, bood de Universiteit van Amsterdam hem een eredoctoraat
aan en werd hij van vele zijden gehuldigd. Ook de Nederlandse club van schrijvers
(de P.E.N.), waarvan hij tot zijn dood voorzitter was, bleef daarbij niet achter
en verschillende, in die tijd bekende figuren eerden hem. Al was hij dan een tot
in het buitenland bekend man, hij bleef toch altijd van een grote eenvoud. Als
dichter en kunstenaar, was hij een minnaar van ons duinlandschap en van zijn
woonstreek. Met zijn gezin werden 's zondags vaak lange wandelingen in de duinen
gemaakt. Vele wilde planten kende hij en zo ook de planten in zijn tuin aan de
Slingerweg, die hij met liefde verzorgde. Met Jac.P. Thijsse was hij bevriend.
Hoe een universeel mens hij ook was, hoe belangrijk zijn geschriften ook waren,
toch is na zijn dood op 27 september 1943, de belangstelling voor zijn werk zeer
geluwd. De aandacht van velen gaat minder in de richting van het idealisme en
religieuze wijsbegeerte, als wel in de richting van wat men het positivisme
noemt. Maar misschien wordt dit nog eens anders, wanneer meer beseft wordt dat
in de gedachte achter de dingen meer waarheid te vinden is dan in een voorbij
gaande, uiterlijke wereld.
Tot besluit hier een enkele aanhaling uit twee van zijn talrijke geschriften, die
hem zeer kenmerken: De drang waaruit de wijsbegeerte geboren is en waaruit zij
haar waarde en onmisbaarheid behoudt, is de waarheidsdrang en anders niet. (Uit
"De weg tot het inzicht")Wij zijn in de menigte en de menigte is het natuur
rijk in ons. Deze lagere algemeenheid is faktor van ons eigen wezen. (Uit "Het
rijk van den geest")
Wie meer over dr J.D. Bierens de Haan wil weten, zou zich kunnen wenden tot:
L.W. Bierens de Haan, Zandvoortseweg 68 in Aerdenhout, tel. 242564.
L.W. Bierens de Haan
