Saksische boerderij, zoals we die nog in Aerdenhout en Voge
lenzang aantreffen met zijn rieten dak en economisch materi
aalgebruik. Uiteindelijk keerden sommige architecten weer
terug tot de oude Hollandse buitenplaats als bron voor hun
inspiratie! Hierbij kwam vooral de nadruk te liggen op de
sobere, strakke vormgeving in baksteen, eventueel bedekt door
een witte verflaag. De theoretische soep werd in de praktijk
daarom veelal minder heet gegeten dan zij in architectuur
publicaties werd opgediend. Afhankelijk van de relatie tussen
de opdrachtgever en de architect en de manier waarop de be
houdende gemeentelijke bouwverordeningen konden worden geïn
terpreteerd, was het resultaat in Duin en Daal meer of minder
Nederlands, Engels of internationaal.
De studie van Jannes de Haan geeft een goed overzicht van de
soms fraaie en zorgvuldige, en zeker niet onnodig zuinige
oplossingen die in Duin en Daal bereikt zijn. Zijn werk vraagt
om een vervolg. In menig traditioneel ogend landhuis in En
geland wist men dankzij de toepassing van ijzeren balken
ruimtelijke indelingen en oplossingen te creëren die in de
traditionele bouwkunst onmogelijk waren. Eisen op het gebied
van brandpreventie deden deze balken weer achter een traditio
neel lijkende pleisterplaag' verdwijnen. In hoeverre dit in
Bloemendaal het geval is geweest zou een andere bestudering
van de bewaarde bestekken, tekeningen en huizen zelf kunnen
uitwijzen. Daarnaast blijft de vraag over de oorspronkelijke
inrichting van de landhuizen de aandacht waard. Wat is er nog
van bewaard? Hoe sterk was de invloed daarop merkbaar van de
Arts Crafts en van de hervormingspogingen die sinds de
jaren'70 van de 19e eeuw in de Nederlandse kunstnijverheid
werden ondernomen? Bekend is dat Adriaan Stoop en zijn vrouw
na hun vestiging op De Rijp tegen het einde van de 19e eeuw
een winkelreis naar Londen maakten om zich van het nodige te
voorzien in hun nieuwe huis. Hierbij aansluitend zou natuur
lijk een interessante geschiedenis te schrijven zijn over het
sociale en culturele leven in de nieuwe villa's rond 1900.
Waarom hadden de inwoners van Bloemendaal meer moeite met de
Nieuwe Zakelijkheid van Gerrit Rietveld dan "de meer artis
tieke villabewoners in Blaricum en Laren", zoals Jannes de
Haan schrijft? Toch floreerden ook in Bloemendaal schrijvers,
schilders en musici te midden van de andere bewoners in het
voor hen blijkbaar gerealiseerde ideaal van lieflijkheid en
groen
drs Freek Baars.
De voormalige buitenplaats Duin en Daal, oorspronkelijk uit
1774. Vanaf deze kant gezien lijkt het park sinds de aanleg
door Zocher in 1925 nauwelijks veranderd. Foto Freek Baars.
21
