IVieer en Berg:
Een heel bijzondere
buiten plaats
buitenplaatsen te bewonen. Dikwijls wordt dan het oude,
witte zomerverblijf vervangen door een nieuw huis met
meer comfort en betere verwarmingsmogelijkheden.
Sneeuw en ijs brengen nieuw vermaak èn werk.
Schaatspret voor de kinderen uit het dorp, een rit in de
arreslede met de paarden met hun pluimen en rinkelende
bellen voor de bewoners van de buitenplaatsen. Tijdelijk
werk voor de tuinbeden en hun hulpjes om de ijskelders
te vullen.
Maar tuinbeden, koetsiers èn de middenstand in de dor
pen wachten toch vooral op het aanbreken van een nieu
we lente.
Wij hopen zeer velen van u als bezoeker van het HIC te
mogen ontvangen deze zomer!
H. Slagter-WierinjjQ
Begin april werd een dertigtal contribuanten
van Ons Bloemendaal op hartelijke wijze ont
vangen in het museum van het Provinciaal
Ziekenhuis.
Mevrouw A. van Schreven vertelde daar zeer aansprekend
over de geschiedenis van het ziekenhuis en de wijze van
verplegen. De heer mr J.H. Heren, algemeen directiesecre
taris, gaf daarna een duidelijke uiteenzetting over de toe
komst van het ziekenhuis, waar veel, zo niet alles gaat ver
anderen. Voor hen die de excursie niet mee konden
maken, is het volgende misschien interessant.
Meer en Berg, nog niet zo lang geleden was dit een bela
den naam. Daarom veranderde men die in Provinciaal
Ziekenhuis of'PeZet'. Maar het bleef beladen, want hoe
men het ook keerde of wendde, het was een psychiatri
sche inrichting en daarover sprak men slechts in bedekte
termen.
Ontwikkeling
Tot ongeveer 1840 maakte Meer en Berg de gebruikelijke
ontwikkeling door van blekerij naar hofstede tot
buitenplaats. In het hart van deze buitenplaats lag een
bescheiden woning met rondom een park in landschappe
lijke stijl aangelegd.
In 1844 kwamen er grote veranderingen. Deze hadden
alles te maken met de evoluerende opvattingen over het
verplegen van krankzinnigen. Terecht vonden de
Nederlanders het mensonterend hen in erbarmelijke
omstandigheden op te sluiten in dolhuizen.
In 1841 werd de Krankzinnigenwet van kracht, die pro
vincies verplichtte tot het oprichten van gestichten tot
opname, verpleging en genezing van krankzinnigen. Dit
alles onder staatstoezicht. Noord-Holland nam het voor
touw, kocht het landgoed Meer en Berg bij Santpoort en
gaf J.D. Zocher jr opdracht tot het ontwerpen van het
gesticht en alle bijbehorende gebouwen, zoals de kerk, de
directeurswoning en het portiershuisje. In de loop van
150 jaar nam het aantal gebouwen toe tot 103.
Patiënten
Vanaf 1849 werden de eerste patiënten opgenomen. Sinds
de ingebruikneming hebben artsen en verplegenden zich
ingezet voor de patiënten. Al naar gelang de tijden veran
derden, wijzigden zich ook de inzichten over hoe het bes
te de geesteszieken te verplegen of misschien wel te gene
zen: isolering, lijfsdwang (dwangbuis), werk-verschaffmg,
het toedienen van medicijnen, aderlatingen, gedwongen
rust in bed of bad, arbeids- en ontspanningstherapie, elec-
troshock, weer arbeids- en ontspanningstherapie en ten
slotte, in onze tijd, medicamenten in combinatie met
groepstherapie.
Soms werden mensen beter, soms niet. Zeker was, dat de
patiënten, veelal afkomstig uit Amsterdam, verhospitali-
seerden in Santpoort. Ze raakten het contact met hun
omgeving kwijt en hun terugkeer naar de maatschappij
werd daardoor sterk belemmerd.
Amsterdem
Daarom en ook omdat Zochers oude hoofdgebouw totaal
niet meer geschikt is voor menswaardige huisvesting van
de patiënten, besloot men allen over te brengen naar een
aantal psychiatrische centra in Amsterdam. Sinds enkele
jaren heet het Provinciaal Ziekenhuis dan ook Algemeen
Psychiatrisch Centrum Amsterdam, lokatie Santpoort. Van
de eertijds 1.700, bewoners/patiënten zijn er nu nog maar
600 over en nog dit jaar zullen er daarvan 200 naar
Amsterdam verhuizen. Binnenkort zullen alleen nog de
moderne, goed geoutilleerde paviljoens in de noord-oost
hoek van het terrein in gebruik zijn.
4
Ons Bloemendaal, 16e jaargang, nummer 2, zomer 1992
