Het oude Aelbertsberg
- t V'
Over Aelbertsberg is heel veel geschreven. Vaak
is het een herhalen van wat al eerder vele
malen werd verteld. Dit betekent echter niet,
dat we over Aelbertsberg eigenlijk uitgepraat
zijn, dat er niets meer over te zeggen valt.
Enerzijds valt het op, dat in recente publikaties
de schrijvers niet alleen elkaar wel eens tegen
spreken maar ook zichzelf, zodat de aandachti
ge lezer met de vraag blijft zitten 'Wie ist es
eigentlich gewesen?'.
Anderzijds worden soms zekerheden gesugge
reerd die allerminst zekerheden zijn.
Meer dan eens lezen we dat de vroegste vermelding van
Aelbertsberg dateert uit 1133 of nog pregnanter uitge
drukt: 'In 1133 wordt de naam van het slot voor het eerst
vermeld'. Aldus geformuleerd, kan zo'n mededeling aan
leiding zijn tot veel misverstand.[1]
Wat is namelijk het geval? Ruim twee eeuwen na 1133,
zo omstreeks 1350, beschrijft de anonieme 'clerc uten
lagen landen bi der seen' hoe Floris de Zwarte aan het
hoofd van opstandige Kennemers de woning van zijn
broer graaf Dirk VI te Aelbertsberg verbrandde. [2] Oudere
kronieken zoals de bekende 'Rijmkroniek' van Melis Stoke,
maken wel melding van het verbranden van woningen van
de graaf in Kennemerland, maar noemen Aelbertsberg niet
met name.
Reliëf voorstellend de H. Petrus met aan weerszijden graaf Dirk VI van
Holland en zijn moeder gravin Petronella. Het reliëf is afkomstig uit de
abdijkerk van Egmond. Thans is het in het Rijksmuseum te Amsterdam.
Gedateerd 1130, de hoogte is 88 cm., de breedte 175 cm, zandsteen.
Betrouwbaar
Hoekstra maakt in zijn dissertatie over de geschiedenis van
Bloemendaal twee opmerkingen over de anonieme clerc.
Hij schrijft, dat deze opmerkelijk veel over Aelbertsberg
vermeldt en hij noemt hem niet erg betrouwbaar [3].Wat
de eerste opmerking betreft, bij nader onderzoek blijkt,
dat de anonieme clerc slechts één keer Aelbertsberg met
name noemt. Onder 'opmerkelijk' verstaan we doorgaans
toch iets anders. Hoekstra zegt niet om welke redenen hij
de anonieme clerc niet zo betrouwbaar vindt. Aangezien
hij deze kwalificatie geeft bij de passage waar de clerc
spreekt over de opstand van Floris de Zwarte en het ver
branden van Aelbertsberg in 1133, lijkt het erop, dat hij
juist op dit punt zijn twijfels heeft. Omdat de rapportage
van de anonieme clerc niet in strijd is met hetgeen andere
kroniekschrijvers memoreerden, maar daarvan in het ver
lengde ligt, lijkt het vooralsnog niet nodig de verbranding
van Aelbertsberg in 1133 als historisch feit te annuleren.
Fantasie
Natuurlijk kan men tegenwerpen, dat Middeleeuwse kro
nieken per definitie onbetrouwbaar zijn en dat de anonie
me clerc gewoon wal heeft gefantaseerd. Hoe kon hij, die
ruim twee eeuwen later leefde, precies weten wat er in
1133 is gebeurd? Maar als zijn vermelding van de ver
woesting van Aelbertsberg in 1133 aan zijn eigen fantasie
is ontsproten, dan krijgen we te maken met een heel
4
Ons Bloemendaal, 18e jaargang, nummer 2, zomer 1994
