Pitriet werkzaamheden
Het speelgoedatelier
Betonwerkplaats
28
transport (bijvoorbeeld voor de gasfabriek). Anderen
werkten in een van de vele werkplaatsen, zoals in de tim
mermanswerkplaats, de smederij, de kleermakerij, de
schoenmakerij, de schilderswerkplaats, de eigen boekbin
derij of matrassenmakerijWie zijn eigen vak kon uitoefe
nen, trachtte men hiertoe mogelijkheden te bieden. Zo
werden er sigaren gemaakt, kon een goudsmid terecht in
een ruimte die als instrumentmakerij was ingericht, enzo
voort. Voor vrouwen waren vooral de werkzaamheden in
de wasserij of, voor de rustige patiënten, in de naai- en
breikamer van belang. Ook werden ze ingeschakeld bij het
schillen van aardappelen, het schoonmaken van groenten,
en bij huishoudelijke werkzaamheden op de afdeling zelf.
Commentaar
Min of meer exemplarisch is het commentaar van Van
Persijn in het verslag over 1874. Hij noteert hieromtrent:
'Aan allen, die werken wilden, is de gelegenheid hiervoor
gegeven. Werk was er steeds voorhanden, wanneer de ver
pleegden slechts lust en opgewektheid tot den arbeid had
den. Onder de slechts nu en dan geschikten komen echter
velen voor, die wel konden, maar niet wilden werken.
Aan opwekking tot den arbeid heeft het niet ontbroken.
Alle geneesheeren van het gesticht zijn het met mij eens,
dat geregelde arbeid de beste afleiding is, die men eenen
krankzinnige kan geven. Onder geregelden arbeid toch
komen opgewekten (pdn: bedoeld wordt: drukke patiën
ten) tot rust, en wordt bij menigeen de kiem gelegd voor
een later herstel. Zoo lang een krankzinnige öf wild en
haveloos rondloopt, en een ieder tot last is, öf een ander
onverschillig is voor alles, wat hem omgeeft, stil en luste
loos daar neder zit, en niets doet, dan zijne grieven over
denken, of peinzen over zijne zonden en slechtsheid, is er
aan herstel niet te denken. Gemoedelijke toespraak of
troostelijke en opbeurende woorden vermogen wel wat,
om een begin van omkeering te geven, maar slechts gere
gelde arbeid geeft eerst de noodige afleiding, en menigeen
heeft ook dit jaar de waarheid hiervan ondervonden. Zelfs
imbecillen en half idioten ondervinden de juistheid dezer
bewering, wanneer zij eenmaal aan orde en tucht gewend,
zich geregeld met een of ander bezighouden. Ofschoon er
bij deze ongelukkigen van geen herstel sprake kan zijn,
onderging toch menigeen eene vrij belangrijke verbete
ring. Werkzaamheid blijft derhalve in een krankzinnigen
gesticht een der magtigste hefboomen voor rust en orde,
en zoo mogelijk voor genezing.'
Het economisch nut van de werkzaamheden wordt onder
kend. Van Persijn noteert: '...de schoenen voor mannen en
vrouwen en de petten der mannen worden aanbesteed, en
Ons Bloemendaal, 20e jaargang, nummer 3, herfst 1996
