Lokale heiligen verdwijnen
tigste eeuw een eerste rooms-katholiek kerkje. Het werd
ingericht in de voormalige kegelbaan van hotel Welgelegen
(waar men nu de supermarkt van Albert Heijn treft)Een
genereuze erfenis van de familie Bispinck maakte het moge
lijk na de Tweede Wereldoorlog aan de Verlengde Klever
laan de kerk van de Allerheiligste Drieëenheid te bouwen.
Tegenwoordig staan hier de flats van het Bispinckpark; daar
tussen treft men de vernieuwde Drieëenheidkerk in kleinere
vorm aan.
- Kerk van het Allerheiligst Sacrament en St. Adelbertkapel
Aan de noordkant van de gemeente ontstond aan de
Dennenweg na 1923 een soort katholieke enclave met een
klooster, een jongens- en meisjesschool, een internaat/kost
school, de kerk van het Allerheiligst Sacrament en het intie
me Adelbertuskerkhof met de Adelbertkapel die gebouwd
werd naar ontwerp van de architect en benedictijner
monnik dom Paul Bellot.
- Sint Raphael
Voor de Vrij Katholieke Kerk St. Raphaël, sinds 192S aan de
Popellaan, koos pastoor Ko Borsten de naam St. Raphaël -
uit verering voor deze aartsengel met genezende krachten
die een hoofdrol vervult in het apocriefe bijbelboek Tobit.
Deze kerk, vorig jaar tot gemeentelijk monument uitgeroe
pen, is tijdens de Open Monumentendagen voor het eerst te
bezichtigen.
Adelbertus en Bavo zijn nog steeds belangrijke patroonheili
gen in Kennemerland, al hebben ze in de devotie hun bete
kenis verloren. De ingewikkelde namen van de nieuwe ker
ken uit de 19de en 20ste eeuw verwijzen naar theologische
dogma's, met name die welke betrekking hebben op Maria.
Pastor Landa Rave die op dit moment de drie katholieke
parochies in Bloemendaal en Overveen dient, heeft er geen
moeite mee dat het volksgeloof aan heiligen is verdwenen
ten gunste van, zoals zij het noemt 'een gedachtengoed ver
zilverd in dogma's'. De naamgeving van de kerken in de
gemeente Bloemendaal weerspiegelt daarmee een ontwikke
ling in tijd en denken.
Mariaverering
Net als elders is het stiller geworden in de katholieke kerken
in de gemeente Bloemendaal. Maar de Moeder Gods weet
nog altijd de gelovigen te bezielen. Voor de altaren van
Maria branden altijd kaarsjes.
De historische Mariaprocessie, voor het eerst na vijfhonderd
jaar in Haarlem op zondag 5 juni 2005 gehouden, deed ook
de Grote- of Sint Bavokerk aan. Het uit 1505 daterende
wonderdoende beeld van Maria, dat in het Begijnhof de
beeldenstorm heeft overleefd, werd daar gevolgd door
dominee, burgemeester en bisschop.
Heiligen op de gebrandschilderde ramen
van de kerk in Overveen
Ook van buitenstaanders had Henk Mandjes, de archivaris
van de kerk, wel eens gehoord dat de kerk zulke prachtige
ramen heeft. Speciaal als in de winter de zon laag staat, is de
kleurenpracht van de ramen het mooist. Voor de meeste
kerkgangers blijven de ramen iets geheimzinnigs uitstralen.
Zeker op enige afstand zie je niet onmiddellijk wat de
afbeeldingen voorstellen. Kom je dichterbij dan ontwaar je
pas goed hoe mooi de kleuren zijn en bovendien ontdek je
dat er namen van heiligen staan vermeld soms zelfs twee
maal. Henk Mandjes ging op zoek naar de geschiedenis ach
ter de ramen. Wanneer zijn ze aangebracht en wie waren de
schenkers?
Memoriaal
In het Memoriaal, een register bij te houden door pastores,
schrijft pastoor L. ten Brink in 1892 over de ontstaansge
schiedenis van de ramen. Bij de bouw van de kerk in 1856
waren rondom ramen van wit glas aangebracht. Met het
effect van het witte stucadoorpleister was vooral in de
zomer door de weerkaatsing van het vele licht, de kerk bijna
onbruikbaar. De toenmalige pastoor G. Schoonderbeek wil
de daarom gebrandschilderde ramen. Die zouden het euvel
verhelpen en het interieur van de kerk zeer verfraaien. Hij
greep feestelijke gebeurtenissen in 1879 en 1882 aan voor
inzamelingen waarbij hij zelf het goede voorbeeld gaf.
In die jaren werden veertien ramen geplaatst, vervaardigd
door de kunstenaar Geuer te Utrecht. Maar een paar jaar
later ontstonden opnieuw problemen. Geuer bleek be
drogen te zijn door zijn verfleverancier. Van de ramen die
in 1879 waren geleverd, waren veel gezichten al in 1890
onherkenbaar geworden en in enkele gevallen zelfs geheel
verdwenen. Pastoor Ten Brink, die in 1887 pastoor
Schoonderbeek was opgevolgd, trad in overleg met Geuer
om tenminste de meest beschadigde ramen te restaureren.
Het hielp, maar niet veel. Door zelf financieel te steunen en
door giften van goedgezinde parochianen, kon Ten Brink
met de kunstenaar een akkoord aangaan om voor fl. 2.500,-
a fl. 3.000,- de glazen over te branden, hetgeen in 1908 en
1909 dan ook gebeurde.
8
Ons Bloemendaal, 29e jaargang, nummer 3, herfst 2005
