Zestig jaar Muzenforum:
van hongerwinter tot
koffieconcert
Herinneringen van Mevrouw w.H.
Moskowsky - de Vaynes van Brakell Buijs,
opgetekend door willem veenhoven, bestuurslid van
Muzenforum
Mevrouw Moskowsky (92) woont drie hoog met een ruim uitzicht.
Haar zitkamers hebben zo veel mogelijk van vroeger behouden, de stoe
len en kleden, de muren vol prenten en portretten, overal staan foto's.
Een groot fotoportret is van Alexander Moskowsky, de man waarmee
mijn gastvrouw zestien jaar getrouwd is geweest.
niet ver van onze tegenwoordige concertlocatie, aan de
overkant, in het vroegere huis De Nachtegaal. Moskowsky
voelde voor het buitenleven, woonde eerst tijdelijk in
Bloemendaal en daarna in Santpoort. De andere leden van
het Hongaars Strijkkwartet waren echte Hongaren, in de
dertiger jaren uitgeweken voor het opgekomen communis
tisch regime in Hongarije. De primarius was Zoltan Szekely,
de altist Denes Koromzay en de cellist Vilmos Palotai. Na
een intensieve oefenperiode om in de nieuwe samenstelling
goed op elkaar te kunnen inspelen volgden concerten in
binnen- en buitenland. De vrouwen bleven meestal thuis,
maar mevrouw Szekely ging altijd mee. Mevrouw
Moskowsky mocht wel eens invallen. Concertreizen duur
den vele weken of zelfs maanden wanneer er verre zeerei
zen moesten worden gemaakt. Mijn gastvrouw spreekt van
"het leven van een zeemansvrouw".
Geheime concerten
De oorlog kwam en de eisen van de Duitsers maakten al
vroeg concertuitvoeringen redelijkerwijs onmogelijk. De
Alexander Moskowsky werd geboren in Rusland in 1901 en
begon al jong met zijn opleiding tot violist aan het conser
vatorium van Petersburg. In 1917 werd hij opgeroepen
voor dienst in de burgeroorlog aan de Wit-Russische kant,
het begin van een bewogen leven zou worden... Hij werd
soldaat-musicus, werd later krijgsgevangene gemaakt door
het Rode Leger en verbleef drie jaar onder barre omstandig
heden in gevangenschap... In die tijd doorstond hij twee
aanvallen van typhus. Toen hem in 1921 amnestie werd
verleend, keerde hij terug naar het Conservatorium van
Leningrad en kreeg een beurs om zijn opleiding in Neder
land voort te zetten. Hij trouwde met een pianiste, gaf reci
tals en concerten en werd leraar aan het Amsterdams
Muzieklyceum. In 193S richtte hij het Moskowskykwartet
op maar trad twee jaar later toe als tweede violist tot het
Hongaars Strijkkwartet dat in dezelfde tijd al twee wisselin
gen van samenstelling had beleefd.
Bloemendaal
In hetzelfde jaar kreeg Moskowsky aan het Muzieklyceum
de charmante vrouw die nu tegenover mij zit, als leerlinge.
Ze was enkele jaren tevoren na haar jonge jaren in Batavia
en Genève naar Nederland gekomen. Door contacten in
Zwitserland kon ze bemiddelen voor een grote concertreis
voor Alexander. De lessen werden verplaatst naar huis, het
samenspel werd steeds inniger. Alexander werd Sacha en
later Shura. Na zijn scheiding trouwde Alexander met zijn
leerlinge in 1938 in het Gemeentehuis van Bloemendaal,
Het Hongaars Strijkkwartet ten huize van de familie de Jong Schouwenburg
vlak voor de hongerwinter. Alexander Moskowsky ter rechterzijde van
mevrouw Nancy de Jong Schouwenburg-Brandt en uiterst rechts de heer John
de Jong Schouwenburg
Het echtpaar Moskowsky in 1940
Ons Bloemendaal, 30e jaargang, nummer 3, herfst 2006
27
