De smaak van de 19de eeuw
Een tocht langs 1 2 Bloemendaalse monumenten
Door Gert Jan van Setten
De Open Monumentendagen 2010 (11/12 september) staan zoals eerder gemeld in het teken van de 19de eeuw. Een eeuw met minstens twee
gezichten: dat van snelle technologische vernieuwing enerzijds en van teruggrijpen op oude vormen en stijlen anderzijds. In onze gemeente is van
het industriële en militaire erfgoed niet heel veel over maar des te meer is er nog te genieten van 'civiele'monumenten: het mooiste 'gekkenhuis'
van Nederland en van veel buitenplaatsen en villa's. De smaak van de 19de eeuw is in Bloemendaal vooral de smaak van de zeer rijken en in
toenemende mate die van de welgestelde burgers.
Sparren heuvel
In de eerste decennia van de 19 de eeuw werd er niet zo veel
gebouwd en wat er gebouwd werd, valt niet erg op door
originaliteit. Professionele architecten waren er maar weinig
en die grepen doorgaans terug op het veilige neoclassicisme
zoals dat in de vorige eeuw gangbaar was geweest. Behalve
de overheden (die ook zorg droegen voor de kerkgebou
wen) waren vooral de niet zeer talrijke gefortuneerde
aristocraten en burgers de opdrachtgevers.
Sparrenheuvel is een goed voorbeeld. Deze hofstede uit
1770 werd in opdracht van de eigenaar, Willem H. Backer
in 1825 voorzien van een monumentale witgepleisterde
classicistische voorgevel, gedragen door twee stoere Dori
sche zuilen. Die zuilen stonden voor orde, degelijkheid en
deftigheid.
De architect was de Haarlemmer Jan David Zocher jr.
(1791-1870) en die naam zullen we nog vaak tegenkomen.
In 1868 kocht de ondernemer Ewald Bispinck dit aange
name onderkomen. Zeven jaar later liet hij om de hoek, aan
de Korte Kleverlaan, een stoomgarenfabriek bouwen, een
van de zeer weinige industriële
vestigingen alhier. In 1986 werd
die helaas gesloopt.
Diaconieschool aan het
Kerkplein
De zoon van Ewald, de bekende
Ignatius Bispinck, was een kind van
zijn tijd met moderne liefhebbe
rijen, waaronder de fotografie. Veel
van zijn scherpe lichtbeelden zullen
onze tour illumineren, zoals de
sfeervolle opname op de volgende
pagina van een niet zo erg veran
derd Bloemendaals dorpsbeeld. Het
gebouw links is de Diaconieschool
uit 1893, aan de zuidzijde van het
Kerkplein, ontworpen door de
Haarlemse stadsarchitect De Geus.
Een bijzonder monumentje, want
zulke vroege schoolgebouwen zijn
schaars. De smaak schreef voor
zulke bestemmingen een rustig
en bescheiden classicisme voor.
Dat zien we ook toegepast in het
charmante dorpshuis op de achter
grond (nu genaamd 'Jacqueline').
De geestige voorbouwtjes van de
De hofstede Sparrenheuvel, Ewald Bispindt kocht dit buiten in 1868 als zomerverblijf. Tot 1890 reisde
de familie heen en weer tussen Timsterdam en Bloemendaal. Daarna werd Sparrenheuvel hun vaste woon
plaats. (foto Ignatius Bispinck)
6
Ons Bloemendaal, 34e jaargang, nummer 3, najaar 2010
