Beschaafd protest
Reinwaterkelders
Hergebruik reinwaterkelders
Exterieur van het waterfiltergebouw kort voor de oplevering van de verbouwing tot woonhuis.
Een buurtbewoner maakte bezwaar tegen de
voorgenomen bouw: "De bouw is voor de belendende
percelen zeer ongeriefelijk en schadelijk en kan voor
de omgeving moeilijk passend gevonden worden; ik
beschouw zelfs dezen bouw voor de gehele omgeving
deprimerend." Het protest mocht niet baten, op 25
september 1913 werd de filterinrichting officieel in
werking gesteld.
In 1954 werd het grootste filter gesloopt en vervangen
dooreen nieuw filtergebouw waarin nieuwe
filtermethodes werden toegepast, een zogenaamd
snelfilter. Het kleinere filtergebouw uit 1901/1912 bleef
na 1954 behouden als reserve-filter. In 1982 besloot het
provinciaal bestuur van Noord- Holland tot bescherming
van dit laatste filter, "omwille van de gave hoofdvorm, de
detaillering en het materiaalgebruik, als vroeg voorbeeld
in Nederland van gewapend betonskeletbouw en als
zeldzaam geworden bouwtype." Kort daarop kreeg
het gebouw de status van rijksmonument. Hoewel
eind vorige eeuw al sterk verwaarloosd, besloot de
familie Swaak het filtergebouw te laten verbouwen tot
woonhuis. Het schetsontwerp van Mart van Schijndel
werd na zijn overlijden zorgvuldig uitgewerkt door
architect Paul van Dam. In 2001 werd het woonhuis
opgeleverd.
Het gefilterde water werd opgeslagen in zogenaamde
reinwaterkelders. Deze kelders waren noodzakelijk
om een zekere buffervoorraad water te hebben om
schommelingen in het gebruik op te vangen.
Om een bijzondere reden dienden de kelders ook
minimaal een omvang van 5 uren Bloemendaals
watergebruik te hebben. De Kennemer Electriciteit-
Maatschappij (KEM) kon namelijk begin vorige eeuw
in het winterseizoen tussen zonsondergang en 21.00
uur geen stroom beschikbaar stellen: "alle stroom
in deze uren van maximale belasting moet worden
voorbehouden ten behoeve der verlichting."
De ligging van filter en reinwaterkelders op bijna
40 meter boven NAP betekende dat het gefilterde
water zich op een hoogte bevond vergelijkbaar met
de voorraad water in een watertoren. Zo was er altijd
voldoende waterdruk.
Vanaf 2002 zijn de drie op het terrein aanwezige
reinwaterkelders in fases ontsloten. In eerste instantie
vergrootte men de toegankelijkheid door ruime
ingangen te realiseren. In 2010 werd naar ontwerp
van architect Michiel Evelo de aan de straatzijde
gelegen ronde kelder verbouwd. Uit deze kelder, met
een diameter van 16 meter en een oppervlakte van
ongeveer 200 vierkante meter werd een deel van het
dak weggenomen zodat er daglicht naar binnen kon.
Daarnaast bracht men verlichting en (vloer)verwarming
aan en bouwde men een pantry met toilet. De zeer
slechte akoestiek van dit ronde betonnen gebouw
werd aanzienlijk verbeterd. De ruimte is nu in gebruik
als galerie waarin regelmatig tentoonstellingen
plaatsvinden van veelal Haarlemse kunstenaars.Tijdens
de openstelling tijdens de Open Monumentendagen zal
werk worden tentoongesteld van Corrie Swaak.
15
