Signalement
machten
aanzien
www.onsbloemendaal.nl nr. 3 najaar 2013 33
Marie-Christine Marres
Macht en aanzien, Kennemer adel
in de volle Middeleeuwen
Auteur: E.H.P. Cordfunke
ISBN 978 90 5730 851 2
Prijs: 24,95
In het boek Macht en Aanzien wordt een beschrijving
gegeven van de Kennemer adel in de volle
Middeleeuwen (1050-1350). Het Kennemerland
ontstond uit de gouw Kinhem, waarvan de
noordgrens werd gevormd door de benedenloop
van het Vlie en waarvan de zuidgrens ter hoogte van
het latere Vogelenzang-Bennebroek-Hillegom lag. De
auteur heeft bewust gekozen voor een beschrijving
van de adel in de volle Middeleeuwen omdat zich in
deze periode het proces van feodalisering voltrok: veel
edelen droegen hun bezit op aan de graaf om het
van hem in leen terug te krijgen. Macht en aanzien
waren gebonden aan een ridderlijke levensstijl en dat
betekende hoge onkosten. Zo werd een ridder geacht
in een omgrachte hofstede te wonen met een stenen
huis. Zijn inkomsten, bestaande uit de opbrengst van
het grondbezit en de tienden, waren hiervoor niet
toereikend. Zo ontstond een afhankelijkheidsrelatie
tussen leenheer en leenman.
In het boek worden acht zeer machtige families
beschreven, onder wie de familie Haarlem, Egmond
en Brederode. Zij waren door onderlinge huwelijken
nauw met elkaar verweven; de keuze van de bruiden
vond uit een zo beperkte kring plaats, dat geregeld
de kerkelijke regels voor de verboden graden
van verwantschap overschreden werden en er
dispensatie aan de paus gevraagd moest worden. In
tijden van crisis traden deze families op als een clan;
tegenstellingen leidden tot heftige partijtwisten.
Over de periode tussen de 11 de en de 14de eeuw
zijn de schriftelijke gegevens zeer beperkt. Leden
van de hoge adel schonken geld en goederen voor
hun zielenheil aan de abdij van Egmond. Deze
schenkingen werden opgetekend in de zogenaamde
Evangelieaantekeningen, die een rijke bron vormden
voor het onderzoek van de auteur. Ook uit de
wijze waarop kinderen werden vernoemd (naar
grootouders) en goederenbezit is veel informatie
gehaald. De familienamen kwamen namelijk pas
in de loop van de 13de eeuw in zwang, evenals de
geslachtswapens. Ook necrologieën en zeer schaars
oorkondemateriaal hebben als bron gediend. De
auteur is erin geslaagd uit deze beperkte gegevens
een samenhangend beeld te schetsen van de vroeg
adellijke geslachten uit Kennemerland.
Redactie
Spiegelenburghlaan 27
2111 BL Aerdenhout
e-mail: redactie@onsbloemendaal.nl
Correctie en eindredactie
Ton Nillissen
Vormgeving, druk en productie
Nicole Post design, Zandvoort
Oplage 1500 ex.
Drukkerij Roto Smeets, Utrecht
Giften
Indien u het werk van Ons Bloemendaal
met een, in principe fiscaal aftrekbare
gift wilt ondersteunen, kunt u uw
bijdrage storten op onze rekening bij de
ABN Amro Bloemendaal, nr 56 23 20 202 of
Postbank nr 37 62 200
Contributie
De minimum donatie bedraagt 23,- per
jaar.Ten behoeve van de betaling wordt
een acceptgiro toegestuurd.
Losse exemplaren
Voor 7,- zijn losse exemplaren van dit
nummer verkrijgbaar bij de volgende
verkooppunten:
Bennebroek:
Boekhandel Bruna, Zwarteweg 24
Bloemendaal:
PapYrium, Bloemendaalseweg 78
Boekhandel Bloemendaal:
Bloemendaalseweg 123a
Haarlem:
Noordhollands Archief, Jansstraat 40
Overveen:
Primera, Bloemendaalseweg 234
Vogelenzang:
Spar Hulsbosch: Deken Zondaglaan 55
Haarlem:
Boekhandel Vernout, Warmoesstraat 10
Stichting Ons Bloemendaal, 2013
ISSN: 0166-3852
E.H.P. CORDFUNKE
Kennemer adel in de volle middeleeuwen 110*50-13501
