7
ontwaakt, i.e. hij is nog niet verder gekomen dan zijn eigen
smart, maar zodra hij in de storm op de heide voor het eerst
zijn arme trouwe nar ziet met het oog van de liefde, kan hij
wenen en zijn zijn tranen voor hem de weg naar het gebed en
wel, het gebed voor zijn medemensen. (6)
In de tragiek van Macbeth en Lady Macbeth, waar geen berouw
is, zijn er geen tranen, alleen ontzetting en wanhoop.
In 'Measure for Measure' schildert Shakespeare ons de enge
len als wenend om de dwaasheden der mensen (7)s
But man, proud man, drest in a little brief authority,
Most ignorant of what he's most assured
His glassy essence - like an angry ape
Plays such fantastic tricks before high heaven
As make the angels weep.
Waar de grootste aller dichters ons tranen schildert in de
allerhoogste sferen der bewogenheid, kan er voor ons nooit
reden zijn om heilzame tranen anders dan met de grootste eer
bied te aanschouwen.
Het is niet verwonderlijk, dat na de romantiek der 16e eeuw
de tranen in de 17e en in het begin der 18e eeuw uit de En
gelse litteratuur verdwijnen.
Tijdens de z,g, pseudo-classieke periode nlvierden satire
en sarcasme hoogtij.
Aangezien de sarcastische mens altijd zichzelf meer verwondt
dan de ander, zyn bij deze verwondingen de tranen die het
teken zijn van inkeer, absent. Toen er een reactie intrad te
gen het moordend sarcasme en men het tegen het midden der
18e eeuw niet teer uithield bij de alleenheerschappij van de
rede, kregen de tranen weer een goede kans, Het gevoelsle
ven was zoveel tekort gekomen, dat men het compenseerde met
een vaak al te ruime dosis.
In de romans van.Richardson wordt er copieus geweend, 'Re
deneren en verrukkelijk wenen', zegt Prof„Brugmans in zijn
'Crisis en Roeping van het Westen', 'het gehele society-le-
ven in de latere 18e eeuw beweegt zich tussen die beide po
len' o (8)
