8
Richardson's hoeken werden in het Frans vertaald, In Enge
land èn in Frankrijk las men zijn hoeken en weende er hij,Aan
gezien Richardson totaal geen humor bezat was er voor de
lach geen plaats, Deze tranen waren zeer sentimentele tra
nen, Wanneer Clarissa Harlowe (circa 20 jaar oud), wetend
dat zij gaat sterven, haar doodkist in haar zitkamer laat
brengen en hem als schrijftafel gebruikt, is iedereen in tra
nen, Wij kunnen zoiets toch werkelijk niet aandoenlijk vinden,
alleen lichtelijk lachwekkend. Denkt U zich eens in: 2000
bladzijden zonder humor!
Boswel! vertelt ons in zijn 'Tour to the Hebrides', die hij
maakte met Dr Samuel Johnson in 1773?hoe een gezelschap van
stoere Hooglanders -met respect sprekend over Sir James Mac
Donald- zó aangedaan waren, dat zij tranen stortten, (10)
Toch hebben deze sentimentele tranen de weg gebaand tot de
waarlijk heilzame tranen, de 'genuine tears', die we bij
Dickens aantreffen, Dickens is dan ook geenszins beïnvloed
door Richardson, maar wel door diens tijdgenoot Fielding, die
Richardson parodieerde en door de 18e eeuwse humoristen
Smollett en Goldsmith,
Voordat wij nu overgaan tot Dickens, willen wij eerst het ty
pisch Dickensiaanse begrip medelijden nader bezien.
De oorspronkelijke betekenis van het woord medelijden is ge
heel overschaduwd door de banalisering van dit begrip tot:
médelyden, meelij, hetgeen de klemtoon reeds aangeeft»
In dit laatste woord méélij zit een zo vernederend element,
dat de trots van een mens er tegen rebeleert. Maar het is
het médelijden, de compassie, welke wy i»v»m» Dickens willen
beschouwen» Het is ook in deze zin dat Anatole France het
woord gebruikt in 'La pitié c'est le fond même du génie'»
Het is het abnormaal grote vermogen tot sympathie»
De Amerikaan William James spreekt in zijn boek 'Varieties
of religious experience' over 'melting moods' Wij zouden dit
kunnen vertalen door: stemmingen van vertedering»
De 'genuine tears', waardoor ook tevoorschijn geroepen zijn
de voorboden van deze 'melting moods'» Wij staan dan open
voor iedere nobele impuls. 'Bij de meesten van ons', zegt
James, 'keert de gewone hardheid spoedig terug, doch niet bij
