de misdadigersfiguur in werkelijkheid moet worden gezien. Het is
echter kenmerkend voor de Victoriaan die Dickens is, dat er in het
hele boek nauwelijks een onvertogen woord valt. In zijn The Dickens
World toont House overtuigend aan hoe onwerkelijk Dickens weer is
in zijn weergave van de misdadigerswereld (41).
De romantische aandacht voor het geheel van het bestaan is bij
Dickens geworden tot een geniale aandacht voor het detail.
De bijfiguren zijn bij Dickens altijd het boeiendst. Mario Praz
vergelijkt in zijn The Hero in'Eclipse'Dickens' romans met de schil
derijen van.de Hollandse genreschilders: ook daar zijn de bijfiguren
meest het opvallendst weergegeven (42).
Tenslotte is de romantische "horror" bij Dickens tot een overigens
voortreffelijk melodrama geworden. Sensatie is daarbij troef, zoals
bijvoorbeeld blijkt uit de Grand Guignol achtige wijze waarop de
figuren in Bleakhouse aan hun einde komen.
Deze verandering van de kenmerken van de eerste fase van de roman
tische beweging is ongetwijfeld mede het gevolg van de democra
tisering van de romantische ideeënwereld, met als noodzakelijk bij
verschijnsel een door de verandering in kwantiteit veroorzaakte
andere kwaliteit. Maar de wijze waarop het romantisch gevoel vaak
tot sentimentaliteit en melodrame verwordt, is daarnaast een gevolg
van de levenshouding in het Victoriaanse tijdperk waarvan Dickens
zo'n voortreffelijke tolk is. Frans Coenen heeft in zijn boek
Dickens en de Romantiek gewezen op de dubbelzinnigheid die die
levenshouding eigen is. De maatschappelijke structuur van het Vic
toriaanse tijdperk is voor de burger goed zoals zij is. Wanneer hij
uiting wil geven aan zijn gevoel, doet hij dat niet door de straat
op te rennen en zich verontwaardigd te tonen over maatschappelijk
onrecht, maar door zich binnen zijn eigen omgeving vast te klemmen
aan bestaande hoogtepunten daarin: geboorte, dood, huwelijk. Daarbij,
worden de meeste tranen geschreid.
Die dubbelzinnigheid is door Dickens zelf scherp verbeeld in karak
ters als de Vader van de Marshallsea-gevangenisin Micawber ook,
die zoals Coenen schrijft "het gedaan kregen de vale benauwdheid
hunner kleinburgerlijke verhoudingen om te zetten in louter tra
gische daden en toestanden" (43).
Aldus blijft Dickens gevangen in het schema van het Victoriaanse
tijdperk met de daarbij behorende afwijzing van specifiek Romanti
sche gevoelens. Althans, in zijn boeken. Want in zijn persoonlijk
leven lag het wel even anders. Tijdens het schrijven van zijn laatste
roman is hij nog zeer romantisch - "like a madman" zoals zijn
dochter meedeelt - verliefd op Ellen Ternan (44).
- 21 -
