-92-
Een geheel andere probleemstelling is de hier door mij gestelde vraag: Hoe belangrijk is de
klanklaag bij Dickens, of: in hoeverre vormt de klanklaag bij Dickens een integraal onderdeel
in het werk van Dickens. In mijn nabeschouwing poog ik hier een antwoord op te geven.
Voorts rept het hoofdstuk over de stelling dat tegenwoordig (het boek stamt uit 1972) er een
voorkeur is naar de zuiverheid in de kunsten, dus: prozaïsch proza of poëtische poëzie. In mijn
nabeschouwing kom ik hier nog op terug.
Het hoofdstuk beaamt voorts dat er nog weinig onderzoek is gedaan naar prozaritme.
Halverwege het hoofdstuk staat de vreselijk zin: 'Tegenwoordig ervaren we het veelvuldig
voorkomen van rijmloze verzen bij Dickens op zijn minst als een onhandig en sentimentele
afwijking.' Het is me er alles aan gelegen om vanmiddag het tegendeel te bewijzen van deze
mening en ik kom hier in mijn nabeschouwing nog op terug.
NOG EEN ANDERE GROEP VAN HERHALINGEN DIE VOORKOMT IN 'LITTLE
DORRIT'.
Nu moet ik nog op iets fascinerends wijzen. Pas bij grondig lezen van 'Little Dorrit' valt op dat
er heel veel soorten herhalingen in de tekst zitten, niet allemaal hoorbaar ritmisch maar waar ik
toch even bij wil stilstaan. Deze herhalingen zijn eigenlijk meer thema's die structuur geven aan
het boek/verhaal. Ik noem ze herhalingen van het type B. Hier volgt een opsomming:
(1) De belangrijkste is de steeds terugkerende metafoor van de gevangenis. Echte
gevangenissen komen ook veelvuldig voor in dit verhaal, zodat metafoor en
werkelijkheid van 'opgesloten zijn' door elkaar heenlopen. Wat voorbeelden: William
Dorrit, de vader van de hoofdpersoon zit letterlijk in een schuldgevangenis; de
moeder van Clennam, die in haar rolstoel, leeft in een kamer; iemand die voor z'n
eigen veiligheid in de gevangenis zit, anders wordt hij gelyncht; de familie Meagles
wordt in quarantaine gehouden; het verblijf in het Sint Bernhardklooster op de
Simplonpas; de ruïnes van Rome worden met de Marshalsea vergeleken; vogels die
gevangen zitten in kooien; gevangenen worden met opgesloten vogels vergeleken;
Little Dorrit vergelijkt de levensstijl van haar landgenoten in Italië met die van de
Marshalsea; enz...
(2) Een andere poëtischere metafoor is die van een stromende rivier met steeds
wisselende gevoelsbeschrijvingen van Clennam.
(3) De derde is die van 'How Not To Do It' met de variatie van 'How To Do It' steeds
gebruikt in hoofdstukken die over het Circumlocution office gaan.
