DE NABESCHOUWING.
Hoe essentieel is de klanklaag bij Dickens Wat ik nu als evaluatie te berde breng is mijn
eigen opvatting. Ik vind de klanklaag belangrijk in het werk van Dickens. Dickens gebruikt de
klanklaag als toegevoegde waarde, nooit als middel an sich om een esthetisch effectbejag. De
klanklaag dient de versterking van emoties of moet de sfeer onheilspellender maken, vaak ook
om de hilarische sfeer te benadrukken. De ritmische herhalingen dienen altijd het doel om het
verhaal te versterken.
De hoofdstukken met ritmische herhalingen vond ik altijd de betere. Misschien is Dickens
soms sentimenteel maar dat is hij volgens mij zelden in de ritmische passages.
Ik vroeg me af in hoeverre de ritmische passages pas opvallen als je de tekst hardop voorleest
maar meen dat dat niet per se nodig is, een gedicht kun je immers ook stil lezen en er toch van
genieten. Wat de stelling betreft over de zuiverheid in de kunsten, uit het mij toegezonden
hoofdstuk, moet mij van het hart dat ik het daar gewoon niet mee eens ben. Voorts heb ik een
kleine berekening gemaakt om er achter te komen hoe groot het aandeel van ritmische
passages is in het totaal aan tekst uit Little Dorrit. Ik kwam op een getal uit van ongeveer 4
procent. In quantitatieve zin is de klanklaag dus niet een essentieel of integraal onderdeel. In
qualitatieve zin vind ik het wel een belangrijk onderdeelIk vind Dickens een taalvirtuoos en
tevens iemand die een verhaal wil vertellen en dat is nog geen dichter.
Mijn conclusie is dat er in Dickens zeker geen dichter verloren is gegaan. Gelukkig maar
anders hadden we niet van die prachtige boeken gehad Al de ritmische passages zijn in wezen
ondergeschikt aan het verhaal van de grote menselijke interactie dat Dickens in z'n romans
vertelt.
Tot slot. Nooit eerder heb ik met zoveel aandacht een boek van Dickens gelezen als dit jaar in
januari het geval was. Ik heb een heel andere kijk op Dickens ontwikkeld. Iedereen kent wel
de kritiek op Dickens dat hij te langdradig zou zijn. Het gekke is nu juist dat ik vind datje hem
juist moet lezen vanwege die uitweidingen, die uitvergrotingen van het detail, die
benadrukking van hele onverwachte zij-intriges, die van absoluut geen belang zijn voor het
hoofdpiot van de roman. Dickens is de Jan Steen onder de schrijvers. Als je een boek van hem
snel zou lezen vanwege het grote verhaal, is het ook vaak melig zoals ik een paar jaar geleden
nog wel eens betoogde. Ik denk wel dat vanwege subtiele beschrijvingen, prachtige ritmische
opsommingen, beeldrijke taal, en de ritmische herhalingen, Dickens bijzonder moeilijk te
vertalen is.
-113-
