-70-
Bleak House: Esther's Sexuele Queeste
In dit artikel geef ik een beschrijving van de sexuele en psychologische achtergronden van
Esther Summerson in de roman Bleak House.
Esther is een onwettig kind. Zij is het natuurlijke kind van Lady Dedlock en Captain Hawdon.
Zij wordt opgevoed door een liefdeloze pleegmoeder, die er een sombere, strenge godsdienst
op na houdt.
Haar pleegmoeder bezorgt Esther een sombere jeugd. Verjaardagen van andere kinderen mag
zij niet bezoeken net zo min als zij zelf op haar verjaardag klasgenootjes mag ontvangen.
Esther noemt haar verjaardag zelfs de droefgeestigste dag van het hele jaar.
Alsof dit nog niet erg genoeg is voegt haar pleegmoeder Esther toe dat het beter was geweest
indien zij niet geboren was! Esther is de schande van haar moeder, zo vindt de pleegmoeder.
Intelligent als Esther is neemt zij op subtiele wijze wraak in haar beschrijving van deze
pleegmoeder. De lezer gelooft niet helemaal dat deze vrouw die op zondag drie maal naar de
kerk gaat en bovendien op woensdag en vrijdag gebedsbijeenkomsten bezoekt zo door en
door goed is. Het ligt er allemaal net iets te dik boven op.
Treffend is de ironische zinsnede, waarin Esther haar pleegmoeder mooi noemt. Deze vrouw
had zelfs een engel kunnen zijn, wanneer zij ooit eens had geglimlacht, maar - en nu komt het -
glimlachen deed zij nooit. M.a.w.: eigenlijk is de pleegmoeder helemaal niet zo mooi en de
frons, die gewoonlijk op haar gezicht ligt, maakt haar lelijk, hoewel Esther dit laatste niet met
zoveel woorden zegt.
Even verder op blijkt dat de frons op het gelaat van de pleegmoeder haar zelfs op het sterfbed
blijft ontsieren. Tot het laatste toe blijft zij lelijk. Deze ironische manier om mensen te
beschrijven heeft Esther wel meer. De advocaat Mr. Kenge heeft zo'n mooie stem dat hij met
voldoening zich zelf hoort praten. Getuige deze intelligente manier om mensen te beschrijven
is Esther helemaal niet zo dom, zoals zij van zich zelf zegt aan het begin van hoofdstuk 3.
Op een avond, wanneer Esther haar moet voorlezen uit de bijbel - over let wel de overspelige
vrouw - wordt de pleegmoeder getroffen door een beroerte en kort daarna sterft zij. Na de
dood van haar pleegmoeder begraaft Esther haar pop. Het is duidelijk waarom zij zich aldus
symbolisch distantieert van het moederschap. Dit heeft haar moeder immers schande gebracht
en Esther zelf bovendien een ongelukkige jeugd bezorgd.
De met het moederschap verbonden sex wordt door Esther geassocieerd met zonde en
ongeluk. Later is Esther niet in staat de frustraties uit haar jeugd te verwerken. Zij droomt nog
steeds over de tijd dat zij bij haar pleegmoeder woonde. Wanneer zij ziek is, besmet met de
pokken, heeft zij zelfs nachtmerries.
Willem van Steenbergen
