'Het was een stad van rode steen of van een steen die rood geweest zou zijn als de rook en de as dat zou
hebben toegestaan, maar zoals de zaak stondwas het een stad van onnatuurlijk rood en zwart, als het geverfd
gezicht van een wilde. Het was een stad van machines en hoge schoorstenen, waaruit steeds weer opnieuw
eindeloze rookslangen opstegen die zich nooit ontwarden. Er liep een zwarte gracht door de stad en een rivier
met water dat purper zag door een onwelriekende kleurstof en er waren geweldige gebouwen met vele ramen
waaruit de ganse dag een geratel en gestamp weerklonk en waar de zuigers van de stoommachines eentonig
op en neer gingen als het hoofd van een olifant in een toestand van sombere krankzinnigheid. De stad bezat
vele straten, de een precies gelijkend op de ander en vele smalle die nog meer op elkaar leken en bewoond
werden door mensen die óók allen op elkaar leken, allen op hetzelfde uur naar buiten en naar binnen gingen,
met hetzelfde geluid van hun voetstappen op dezelfde straatstenen om hetzelfde werk te gaan doen en voor wie
iedere dag dezelfde was als die van gisteren en morgen en ieder jaar hetzelfde als het voorgaande en het
komende.
De toelichting van de schrijver bij dit citaat is:
In Hard Times beschreef Dickens de fabrieksstad Coketown, die is geïnspireerd op Manchester.
Voor kenners van Dickens uiteraard een storende fout dat hier Manchester wordt gezegd in plaats van Preston, maar de
ladingen zal dit niet opvallen en bovendien is het niet van belang voor de context waarin dit fragment wordt geplaatst:
uitzichtloze situatie van arbeiders in een Engelse industriestad in de bloeitijd van de industriële revolutie.
Ik denk dat we in dit geval niet veel kritiek kunnen hebben op de inhoud van het citaat en de plaats binnen de leerstof. Of
de leerlingen ook zo geboeid zullen zijn door de stijl waarin hier een industriestad wordt beschreven is een andere vraag.
Op de leeftijd van 16 jaar zijn er denk ik betere methoden om een beeld over te brengen. Laten we niet vergeten dat we
met een generatie van doen hebben die we kunnen beschouwen al buitengewoon deskundig televisiepubliek. Het gebruik
van de herhaling als stijlfiguur en de overdaad aan bijvoeglijke naamwoorden werken vertragend. Daarom vinden de
meeste leerlingen het maar een saai stuk. Waarom dit dan niet benadrukken in de inleiding?
Bijvoorbeeld op deze manier:
In Hard Times beschrijft Dickens de eentonigheid en de smerige uitzichtloosheid van het leven van de
arbeiders in een denkbeeldige fabriekstad Coketown. Een beeld dat hij beschreef nadat hij voor die tijd een
typische industrie stad, n.l. Preston, had bezocht.
De paragraaf: trouwen in de stad, beschrijft de problemen die ontstaan als men met de normen en waarden, die in de
dorpsgemeenschappen werden gehanteerd, ook na de trek naar de stad handhaaft. De leertekst spreekt van jonge manen
en vrouwen die de moraal van de dorpen meenamen naar de steden. Als je maar de bedoeling had te trouwen dan was
seks toegestaan. Voorechtelijk geslachtsverkeer kwam veel voor. De dorpsgemeenschap zorgde er immer wel voor dat de
minnaars aan hun afspraak werden gehouden. In de steden was dit echter niet meer het geval. Als er voorechtelijke
kinderen werden geboren, waren de minnaars lang niet altijd bereid om te trouwen en bleef het meisje ongehuwd met een
kind achter. Was men echter wel getrouwd dan konden andere zaken
or problemen zorgen. De slechte leef- en werkomstandigheden
ureven veel mensen in de richting van het alcoholisme. Geweld
binnen het huwelijk en voortdurend geldgebrek droegen op die
manier bij aan ernstige huwelijksproblemen. d
Scheiden was echter moeilijk en ongebruikelijk. Tot 1857 moest men n
in Engeland van de kerk toestemming krijgen om te mogen scheiden.
Verder ging de scheidingprocedure gepaard met zeer hoge kosten.
Geconfronteerd met deze problemen kwam het voor dat mannen uit
de lagere bevolkingsgroepen, als ze de situatie niet meer uithielden,
een laatste uitweg zochten door hun gezin in de steek te laten. Voor de vrouwen was dit geen optie. Zij hadden dan geen
middel van bestaan meer en bovendien waar moesten ze met de kinderen naar toe?
Na dit trieste verhaal volgt opnieuw een citaat uit Hard Times:
Bron 7 Scheiden.
In Hard Times wil de arbeider Stephen scheiden van zijn dronken en slechte vrouw.
Boundery kuchte. 'Het huwelijk is een heilig iets en en moet als zodanig gehandhaafd blijven
Och nee meneer, zeg dat niet. Ik ben een wever en heb van kind af aan in de fabriek gewerkt, maar ik heb
mijn ogen en oren open gehouden. Ik heb in de kranten alle rechtzittingen gevolgd - u natuurlijk ook, daar
ben ik van overtuigd - en ik weet hoeveel bloed er over dit land komt door de onmogelijkheid zich vrij te
maken en hoe menige man tot moord en doodslag aanzet. Laten we elkaar goed begrijpen. Mijn geval is
treurig en ik vraag u zo vriendelijk te zijn, mij te zeggen of er een wet is die mij kan helpen.
22
