Beste Dickensians,
Tot voor kort stond ik tegenover boeken als sommige mensen in India tegenover koeien, ik legde hen
geen stroobreed in de weg. Sterker nog, ik gaf hen allen een plaatsje in een boekenkast. Al sinds vele
jaren komen de boeken in een kleine maar gestadige stroom mijn huis binnen, als gevolg van koop,
schenking, erfenis, ja zelfs vondst, en die stroom lijkt wel steeds toe te nemen, alsof ze weten dat ze
een goed onthaal krijgen.
Bijgevolg nam het aantal boekenkasten eveneens toe, niet gestadig maar sprongsgewijs. Nadat de
kamers ervan voorzien waren, volgden de slaapkamers, en tenslotte de gangen en overlopen. Toen de
capaciteit daarvan uitgeput raakte, verschenen op allerlei ongewenste plaatsen in huis stapeltjes
boeken. Dit leidde tot een crisisachtige situatie.
Gelukkig kan ik zeggen dat deze crisis nu overwonnen lijkt, dank zij een radicaal nieuw inzicht, te
vergelijken met de Copernicaanse revolutie. Het feit blijft dat elk boek gerespecteerd moet worden en
een plaats verdient, maar ging ik er tot nu toe vanuit dat die plaats in mijn huis moest zijn, het nieuwe
inzicht wil dat die plaats ook elders kan zijn. Het lijkt simpel als je het eenmaal weet, maar kom er
maar eens op. Er zijn diverse adressen waar ik de overtollige boeken naartoe kan brengen, waaronder
de kringloopwinkel ter plaatse, die de opbrengst ten goede laat komén aan een dorp in India, zodat het
geweten ook nog gestreeld wordt.
Het enige wat ik nu hoef te doen is de selectie te maken, en de bóeken in dozen af te voeren. De
selectie bestaat in mijn geval uit meerdere ronden. De eerste rónde was de gemakkelijkste, die boeken
die ik altijd al ietwat beneden mijn waardigheid had gevonden, konden nu gelukkig weg. De eerste
doos was zodoende snel gevuld, maar dat was lang niet vpldoende. In de volgende rondes zal het
steeds moeilijker worden, ik voel me als een boekenslachter, en heb soms de indruk dat de boeken
achter elkaar weg willen kruipen als ik eraan kom, maar je moet keihard zijn. Het wordt een
confrontatie met mezelf, ik moet me diverse indringende vragen stellen, zoals:
Hoe is het mogelijk dat ik vorige week nog een'nieuw boek kocht terwijl ik diverse in goede staat
verkerende boeken nog ongelezen in de kast heb staan?
Zal ik een boek dat al twintig jaar ongelezen op de plank staat, ooit nog lezen?
Zal ik een boek dat ik heb gelezen, ooit weer lezen en zo nee, mag ik dan weten waarom dat in de
kast moet blijven staan?
Misschien moet ik het omkeren, en niet selecteren wat weg moet, maar kiezen wat blijven mag. Dit is
de zogenaamde "zero base" benadering, waarbij we uitgaan van de natuurlijke situatie van het
hoekloos huis. Een boek moet heel sterke argumenten hebben om erin te komen en te blijven.
En zo komen we dan bij Dickens, want "geschreven door D." is een overtuigend argument. Iets minder
overtuigend, maar tot nu toe toch geacceptéèrd is het argument óver Dickens of anderzins met D. te
maken hebbende". Hier komen we al op glad ijs want iedere minkukel kan wel een boek over D.
schrijven en het zou een mooie boel worden als ik dat hier allemaal zóu moeten opslaan. Ik sluit dus
niet uit dat dit in de toekomst nog veranderd wordt. Toch rijzen ook hier weer vragen, bijvoorbeeld:
Hoeveel exemplaren van een Dickens-roman is een redelijk aantal? Mijns inziens zijn er tenminste
3 nodig, nl. een kloeke gebonden uitgave, een reisformaat (dundruk, bij voorkeur met lederen
kaft), en een uitgave met annotaties. Maar wat als er meer zijn?
Is het nodig om meerdere Dickens-biografieen te hebben, of zijn een paar ook voldoende?
Wat doet "Rambles in Dickens-land" uit 1899 hier, nu geen wandeling daaruit meer te maken is,
of is de fraaie kaft voldoende?
Beste Dickensians, boeken zijn een bron van vreugde maar ook een zware last, in de meest letterlijke
zin. Ik heb mijn rug bijna gebroken, maar het was een vreugde om te zien dat de boeken, eenmaal in
de kringloopwinkel uitgestald, door nieuwsgierige handen gretig werden opgepakt, en nu elders kasten
vullen. Het enige risico is dat ik zelf ook even rondkijk of er nog wat bij is. Mijn uitgangspunt daarbij
is dat ik met minder kilo's terug moet dan ik gekomen ben, en tot nu toe is dat gelukt.
Ik hoop dat ik hiermee in deze tijd van aandacht voor normen en waarden velen een steuntje in de rug
heb gegeven, door duidelijk te maken hoe we boeken in hun waarde kunnen laten terwijl we tevens de
norm van het maximum aantal handhaven.
Met Dickensiaanse groet,
Paul Ferdinandusse
