haar verafschuwde George Eliot, die in haar romans zeer genuanceerde vrouwbeelden schetst, is
dat net niet gelukt. Meer dan hedendaagse lezers van Victoriaanse romans hadden de tijdschriften
belangstelling en waardering voor idealiserende en sensationele romans met een op het eerste
gezicht eenduidige en tamelijk traditionele moraal. Dit is in overeenstemming met de eerder
opgemerkte voorkeur van recensenten voor wijze levenslessen. Dat niet eens zo diep onder
oppervlakte dingen gebeurden die moraalridders niet goed zouden keuren, was daarbij blijkbaar
geen probleem. De populaire Mary Braddon bijvoorbeeld voorzag haar romans weliswaar van de
gewenste lessen, maar besteedde ook erg veel aandacht aan minder oorbare zaken. Braddon's De
Doktervrouw kon door de recensent geprezen worden als een "zeer leerzame geschiedenis" met een
"gezonde moraal" en een "flinke karakterteekening." Toch trouwt de naïeve vrouwelijke
hoofdpersoon in deze roman met een man van wie zij niet houdt, heeft zij regelmatig romantische
ontmoetingen met een andere man wiens bezittingen ze erft en mag zij uiteindelijk de wereld
verkennen als rijke weduwe. Haar nieuw verworven inzicht dat romantische literatuur tot
gevaarlijke dromen kan leiden lijkt een geringe prijs voor dit alles.
Conclusie
De Gids en Het Leeskabinet hadden veel aandacht voor Victoriaanse romans. Deze werden
regelmatig gerecenseerd en dat gebeurde vrij snel na verschijning van de vertaling, maar niet naar
aanleiding van de Engelse publicatie. De tijd tussen Nederlandse recensie en Engelse publicatie
bedroeg doorgaans een paar jaar. Geen vertaling betekende meestal ook geen recensie in de
tijdschriften, maar andersom was publicatie van een vertaling geen garantie voor een artikel.
Vertaalde romans die in eerste instantie niet waren opgemerkt, werden bij heruitgave soms wel
gesignaleerd. Ondanks de nadruk op vertalingen, vertonen de tijdschriften duidelijke invloed van
Engelstalige bronnen, met name in de vorm van verwijzingen naar het Engelse origineel van een
vertaalde roman of in de vorm van verwijzingen naar Engelse tijdschriften. Ook namen de
Nederlandse tijdschriften kortere of langere artikelen, verhalen en delen van romans over uit het
Engels in vertaling, vaak voordat er een vertaling in boekvorm verschenen was. Lang niet alle
vertalingen in de tijdschriften werden overigens gevolgd door een publicatie in boekvorm. De
toppositie in de Victoriaanse top tien van vermeldingen wordt ingenomen door de romans en
persoon van Charles Dickens. Verder laat de lijst een breed spectrum zien waarin ook destijds
populaire maar tegenwoordig bijna vergeten auteurs een plaats opeisen. De tijdschriften hadden een
voorkeur voor romans met een, althans aan de oppervlakte, duidelijke en behoudende moraal.
Verwijzingen
Bespr. van Agnes Greydoor Anne Brontë en Wuthering Heightsdoor Emily Brontë. Douglas
Jerrold's Weekly Newspaper 15 Jan. 1848. The Brontës. The Critical Heritage. Red.
Miriam Allott. London/Boston: Routledge Kegan Paul, 1974. 227-8.
Bespr. van De Bewoonster van Wildfell-Hall, door Anne Brontë. Het Leeskabinet. Bibliografisch
Album 1849: 98.
Bespr. van De Doktersvrouw, door Mary Braddon. Het Leeskabinet. Bibliografisch Album 1866:
28-29.
Bespr. van Gedenkschriften van den Heer Yellowplush, door W. M. Thackeray. De Gids 18491:
355-6.
Luger, Bemt. "Dickens' Populariteit in Nederland in de Negentiende Eeuw." 1987. Wie Las Wat in
de Negentiende Eeuw? Utrecht: Matrijs, 1997. 129-150.
5
