DICKENS EN DE THEE, door Jan Heijink
Heeft the Dutch Dickensian al eens uit de doeken gedaan waarom Douwe Egberts zijn meest
succesvolle thee-melange heeft vernoemd naar Pickwick? Ik meen van niet. Om enigermate in dit
tekort te voorzien is het nuttig Dickens in verband te brengen met gebeurtenissen en rituelen
rondom dat oer-Engelse fenomeen, te weten het theekransje en de tea-party.
Om te beginnen is er die meest indrukwekkende tea-party aller tijden, de Boston-tea-party.
Dickens heeft tijdens zijn verblijf in de VS Boston bezocht en is bij die gelegenheid ongetwijfeld
in kennis gesteld van de geschiedenis van de rebellie van de Engelse kolonisten aldaar.
Wat was het geval? In 1767 nam het Engelse parlement de "Townshend Duties" aan, een
maatregel om de kolonisten te belasten met invoerrechten op papier, verf en thee. Na
stormachtige protesten worden de Duties weer ingetrokken, behalve het invoerrecht op thee. De
handelaren in thee organiseerden daarop wat wordt genoemd de Boston-tea-party, in 1774, een
aanslag op een Engels schip beladen met thee in de haven van Boston. De Engelsen reageerden
hard op deze provocatie, maar te laat. De situatie was al zo zeer geëscaleerd dat de Amerikaanse
patriotten het gezag van het Britse parlement niet meer erkenden. Het startsein voor de
Onafhankelijkheidsoorlog. Zo vonden de Verenigde Staten hun oorsprong in verwikkelingen
rondom de thee.
Deze voorgeschiedenis, met Dickens te Boston, is nodig om te geraken tot een verrassend nieuw
licht op de geboorte van Paul Dombey junior. We weten van de verlangens van vader Dombev
naar een mannelijke nazaat. Kenmerkend nu voor de Engelsen is om de hunkering naar een
nageslacht uit te zingen in een lied. Een frappant voorbeeld daarvan is de klassieke song "Tea for
two", met in het refrein het volgende voornemen:
"We will raise a family,
a boy for you, a girl for me".
Geheel in overeenstemming met deze richtlijn verkreeg Dombey een zoon (het meisje was er al).
Na de geboorte van Paul junior ontstaan moeilijkheden met betrekking tot de
voedselvoorziening. Hoe de boreling in leven te houden?
Mister Chick weet raad: "Could'nt something temperary be done with a tea-pot?" Mister Chick
voelt heel fijn aan dat zo'n substituut voor de moederborst zijn zwager zeer welgevallig zou zijn.
Immers, deze beschouwde "with so much bitterness the thought of being dependent for the very
first step to the accomplishment of his soul's desire on a hired serving women".
Ook miss Tox komt met het oog op mrs. Richards als de beoogde "serving woman" met een
suggestie: "She naturally must be interested in het young charge, and must consider it a privilege
to see a little cherub so closely connected with the superior classes gradually unfolding itself from
day to day at one common fountain".
Dit gaat Dombey wat te ver. Hij wenst absoluut geen enkele interesse van de voedster voor zijn
cherubijntje, slechts een strikt functioneel optreden, als ware zij bij wijze van spreken een thee
pot.
