Zomer - Herfst 2006 no.5'
NIET BOVENNATUURLIJK, MAAR BUITEN-NATUURLIJK:
Science fiction in de tijd van Dickens?
Belachelijk! Iedereen weet dat science
fiction slecht geschreven verhalen met
ruimteschepen zijn en dat de zoge
naamde gouden tijden ervan dan ook
halverwege de twintigste eeuw vielen,
toen er hard gewerkt werd aan de ruim
tevaart.
Maar klopt dit allemaal wel? Dit artikel
gaat dieper in op de achtergronden van
de science fiction, wat de tijd van
Dickens aan science fiction heeft opge
leverd en waarom dit helemaal niet
vreemd is.
Wat is science fiction?
Om te beginnen: wat is science fiction eigen
lijk? Science fiction is een onderdeel van de
fantastische literatuur, die zich bezig houdt
met alles wat we niet uit de gewone wereld
kennen. De drie belangrijkste stromingen in
de fantastische literatuur zijn horror, fantasy
en science fiction. Horror heeft hierbij het
specifieke doel om de lezer angst aan te jagen
(of minstens te laten griezelen) en maakt hier
bij vaak gebruik van spoken, zombies, vampie
ren en andere bovennatuurlijke verschijnse
len. Fantasy houdt zich ook bezig met boven
natuurlijke zaken, magie en vreemde of mythi
sche wezens, maar onderscheid zich van hor
ror omdat er niet noodzakelijk hoeft te wor
den gegriezeld. Science fiction tenslotte houdt
zich bezig met zaken die we weliswaar (nu)
niet kennen uit ons dagelijks leven of uit de
geschiedenis, maar die in principe mogelijk
zouden kunnen zijn. Hierbij maakt de science
fiction gebruik van de mogelijkheden van de
wetenschap (en de kennis van de lezer hier
van). Ook ontwikkelingen in technologie die
we al wel kennen kunnen worden geëxtrapo
leerd om nieuwe mogelijkheden duidelijk te
maken, of om positieve of negatieve aspecten
ervan uit te vergroten.
Science fiction is vaak moeilijk in een bepaald
hokje te stoppen, mede omdat de mogelijkhe
den bijna eindeloos zijn. Er kan immers wor
den gespeculeerd over
de effecten van een niet bestaande technologie
de verzonnen effecten van een bestaande tech
nologie
verzonnen technologie gebaseerd op bestaan
de wetenschap
verzonnen technologie gebaseerd op verzon
nen wetenschap
de effecten van wetenschap en technologie op
onze eigen samenleving
de effecten van wetenschap en technologie op
een verzonnen samenleving
de effecten op de korte termijn (een paar jaar)
of op de lange termijn (eeuwen)
En zoals Arthur C. Clarke al zei: "Elke ver
genoeg gevorderde technologie is niet te
onderscheiden van magie". De scheidslijn tus
sen fantasy en science fiction is niet altijd even
duidelijk. Zo kan bijvoorbeeld telepathie voor
komen in zowel fantasy als science fiction ver
halen, maar bij science fiction moet er dan wel
een wetenschappelijk plausibele verklaring bij
worden gegeven (eeuwenlange evolutie, teelt
van mensen met de juiste eigenschappen), ter
wijl in de fantasy zulke gaven gewoon worden
geaccepteerd.
Sciencefiction in de tijd van Dickens
door Jannie vanVelzen
