Zomer - Herfst 2006 no.57-58
Al die ervaringen, gesprekken met zijn vrien
den gevangenis directeuren, bezoeken in het
kader van selectie van geschikte vrouwen voor
Urania Cottage Shephards Bush (14), zijn
journalistieke activiteiten maken Charles
Dickens tot een kenner van het gevangeniswe
zen en de gevangenis. Hij was dus vertrouwd
met alle paraphernalia van het gevangenen
bestaan: de registers, de manier van voedsel
verstrekken, de boeien, de monotony, de bel
die de verschillende fases in het bajes leven
van alledag aankondigt, het geluid van een cel
deur die dicht geslagen wordt, het tikken met
de sleutelbos op de celdeur voor je die binnen
gaat, de uniforme gevangenis kleding, de
absolute afhankelijkheid en de effecten daar
van op het individu van wat later een Total
Institution (15)* genoemd zou gaan worden
etc. etc.
Deze kennis heeft hij op meerdere niveau's
gebruikt in Little Dorrit:
als rode draad, het steeds weer schetsen van
situaties waarin z'n hoofdpersonen gevangen
zitten; direct, in zijn beschrijving van de
Marshalsea en de effecten van het verblijf
aldaar; indirect in allerlei kleine fragmentjes
of verwijzingen naar symbolen van het
gevangen zijn.
Op 8 mei 1855 schrijft Dickens aan Angela
Burdett Coutts* dat hij bezig is met aanteke
ningen maken en ideeën uitwerken voor een
nieuwe roman. Voor Dickens was het een jaar
met grote onvrede over het Engelse gouverne
ment. De regering slaagde er niet in om oplos
singen te realiseren voor het groeiende pau-
perdom, de criminaliteit of de regelmatig
terugkerende cholera. En daar kwam dan nog
het fiasco van de Krim oorlog bij. Niet slechts
door oorlogshandelingen maar door ziekten
vooral dysenterie, was het Engelse leger gena
deloos uitgedund. In betrekkelijk korte tijd,
najaar 1854 voorjaar 1855, vielen er rond de
11.000 doden. De slechte omstandigheden in
het ziekenhuis van Scutari vormden de aan
leiding voor Florence Nigthingale om daar te
gaan helpen. Zij correspondeerde met Angela
Burdett Coutts over de erbarmelijke omstan
digheden waar de soldaten mee te kampen
hadden: droog ondergoed, droge kleding,
droge en schone verbanden waren niet voor
handen. Samen met Dickens ontwierp en
financierde zij, Angela Burdett Coutts, een
"soldaten kleding verbandwindselen droog
machine" (14)
In Household Words van 30-8-1856 schrijft
Dickens het artikel Nobody, Somebody and
everybody" (20)* waarin het falen van de
overheid gehekeld wordt:
"But, it is the great feature of the present
epoch that all public disaster in the Unites
Kingdom of Great Britain and Ireland is assu
redly, and to a dead certainty, Nobody's
work."
De eerste werktitel van de nieuwe roman
Nobody's Fault" laat zich hier licht uit aflei
den.
In hetzelfde artikel verwijst hij naar een ander
maatschappelijk gebeuren: de zelfdoding van
het zogenaamde financiële genie maar feitelij
ke zwendelaar: Sadlier. Dickens zegt daar
over:
"O friends, countryman, and lovers, look at
that carcase smelling strong of prussic acid.".
De figuur van mr. Merdle uit Little Dorrit
vindt daarin zijn oorsprong.
Gelet op het gegeven dat Dickens tegen die
tijd de Franse taal vloeiend beheerste wordt
duidelijk dat de naam Merdle een verwijzing
is naar het Franse merde".
Dankzij het schitterende boek van Marcus
Stone: Dickens Working Notes for his Novels
(17)* kan ieder kennis nemen van de Working
Notes van Dickens. Vanaf The Old Curiosity
Shop werkte Dickens niet meer uitsluitend uit
zijn hoofd maar maakte hij een soort van
schets van aandachtspunten die hij uitwerkte
tot de definitieve tekst. Die bladen zijn de
"Working Notes".
In het van Stone boek zijn in facsimile de bla
den afgedrukt met de aantekeningen van
Dickens en op de tegenoverliggende bladzijde
zijn die teksten in drukletters 'vertaald'. Vanaf
The Dutch Dickensian Volume XXVI
30
II Little Dorrit
De eerste gedachten over een nieuwe
roman.
The Working Notes.
s ,'ist n JS&SW® I' V
