St. Nicolaas
St. Nicolaas
Abr. Meijer
Ultraphoon-Gehoorzalen
kruisweg 70
columbia collectie
bloemenmagazijn „het centrum"
Sigarenmagazijn
„Overveen"
5 COMM. VENN. ELECTR. DRUKKERIJ
drukwerken.
KLEVERPARK
HENNY MULLER
G. EIKELENBOON
Zijlweg 6t Telefoon 10503
Advertentiën
f 9+~ tot f950+-
„'t KLEVERPARK"
mi
WEEK-AGENDA
PLAATSELIJK NIEUWS
KERK-AGENDA
SPECIALIST in
Truien
Pullovers
Vesten
Slobkousen-
broeken
riiviió c io "in of
Een ware uitkomst
VAN ZURK EN OOSTERLING
i b ST. N1C0LAAS CADEAUX m i
::::sK: G. M. OORD SOS
I v.h. RID0ERINKH0F RUIJS Co. j
LIEF EN LEED UIT DE TROPEN.^,
AERDENHOUT.
GERARD SMIT
\j1IL11L o autotype
worden billijk geleverd door
Bloemendaalscheweg 42
Bloemendaal ,Tel. 22324
ZIJN DE
bij bet uitzoeken van een
Sint cadeau
1 Denkt U alleen maar even zoo'n enorme
j èn sorteering Koffer-Gramophones
j Platen enz., die huns gelijken in de
j Stad niet vinden
«J. Kummer
St. Nicoiaascadeaux!
Ruime sorteering nuttige
el resultaat
JAMES WAIDLICH, Dansleeraar
ZIJLWEG 107
Nieuwe Leiiestr. 109
Amsterdam
Het voordeeligst adres voor al uw
JAC. C. VAN LOENEN - DAMESKAPPER
Zie ook pag. 4 v.d. Blad
'n Radio-Toestel
St. Nicolaas-Geschenk
Voor
Luxe doozen zeep
Eau de Cologne
Films, Platen
Afdrukpapier enz'.
Drogisterij
KLEVERPARK 60
Fa. J. en W. Scholten
Hedenavond.
Stadsschouwburg: „Leontientje", 8 uur.
Zondag 27 November.
Stadsschouwburg: „Tropenadel", 8 uur.
Concertgebouw: H.O.V.-matinee, 2.30 uur.
„De Getemde Feeks" (Jac. Smits), 8 uur.
Rusthoek: Dancing, 811 uur.
Maandag 28 November.
Concertgebouw: Concert Polyhymnia, 8 uur.
Dinsdag 29 November.
Stadsschouwburg: „De Vrek", 8 uur.
Concertgebouw: Baoh-concert, 8 uur.
Woensdag 30 November.
Stadsschouwburg: „Wij zijn geen kinderen meer",
8 uur.
Hotel Vreeburg: St. Nicolaasfeest, 35 uur.
Kennemer Lyceum (Aula): Herman Gorter-her
denking, 8 uur.
Donderdag, 1 December.
ConcertgebouwH.O.V.-ledenconcert.
Rembrandt-Theater: lederen avond doorloopende
voorstellingen „Twee Menschen" (zie adv.).
Concertgebouw „Modern": Optreden van verschil
lende artisten.
DE SARIKAT ISLAM.
door
GERARD BRANDT.
In vroegere jaren hebben wij, Nederlanders,
dikwijls vergeten, dat we geroepen zijn om in een
gebied, uitgestrekt als Europa, bewoond door vol
keren, wier zielental de 50 millioen te boven gaat,
de zegeningen te brengen onzer hoogere bescha
ving. Wij beschouwden het rijke Insulinde veelal
slechts als wingewest, goed genoeg om uitge
plunderd te worden. Wij waren in dit opzicht niet
beter en niet slechter dan de overige „kolonisee-
rende" mogendheden.
Gelukkig heeft de regeering in onze dagen be
grepen, dat volksontwikkeling daar te lande niet
alleen haar plicht is, maar tevens het beste middel
om onze koloniën op te voeren tot welvaart en
bloei. Overal waar ons gezag intensief is geves
tigd, waar loonende cultures de inkomsten rijkelijk
doen vloeien, wordt in stijgende mate gezorgd
voor voldoend onderwijs.
Toch zien velen onzer juist in dat onderwijs een
gevaar. „De inlanders komen zoodoende tot de
jaren des onderscheids", wordt er éeweerd. „Hoe
eerder het volk mondig wordt, des te vuriger zal
het er naar verlangen, ziet» van de Westersche
voogdij te ontdoen."
Hiertegen zou -itti kunnen aanvoeren: „Hoe
zorgvuldiger >v< volk ontwikkeld wordt, des te
Korte Kleverlaan 26 Telefoon 22149
Bloemen abonnementen
vanaf f per week
beter zal het begrijpen, dat het onder Nederlandsch
gouvernement een hoopvoller toekomst tegemoet
gaat dan onder het wanbestuur van eigen vorsten
en priester-edelen.
Toch is het met gemengde gevoelens, dat vele
Hollanders het vereenigingsleven der Inlanders
gadeslaan. Met name koestert men wantrouwen
jegens de Sarikat Islam.
Zonder vaak recht te weten wat voor vereeni-
ging het is en welk doel ze beoogt, slaat velen
landgenooten, zoo hier als in Indië de schrik om
het hart bij het hooren van den naam alleen.
Wat is het dan wel voor vereeniging? Een
Jong-Javaansche beweging, op touw gezet, om
de „Orang Blanda" het land uit te jagen? Of een
bond van Mohammedanen, die in doodelijken haat
tegen al wat Christen is, een aanslag voorbereid
tegen die „ongeloovige honden"?
Niets van dat alles.
Het woord Sarikat wil slechts zeggen:
Coöperatieve Vereeniging. En „I s -
1 a m" heeft op Java een geheel andere beteekenis
dan bij ons. Vraagt men den eenvoudigen desa
man: „Wat ben jij voor een landsman," dan ant
woordt hij: „Saja Orang Islam." Daarmee wil hij
zeggen: Ik ben een Javaan.
Sarikat Islam is dus niets anders dan: „Bond
van Javanen."
Maar wat beoogt die bond?
Het is gemakkelijk genoeg, dat te weten te
komen. Want hij heeft van onze Indische regeering
de Koninklijke goedkeuring gekregen. We hebben
dus even de statuten na te slaan om het te weten.
In die statuten staat: „De Sarikat Islam beoogt
de behartiging van de belangen der inlandsche
bevolking, inzonderheid van den kleinen man; de
bevordering van het onderwijs en van het gods
dienstig en godvruchtig leven der inlanders; ze
sT't zich ten doel: „het wegnemen van verkeerde
begrippen, omtrent den Mohammedaanschen gods
dienst." Allen, die den leeftijd van 18 jaren heb
ben bereikt, kunnen zonder onderscheid van rang
of stand in den bond worden opgenomen, mits ze
Mohammedaan zijn. Uitdrukkelijk wordt verze
kerd, dat de Sarikat Islam geen politieke
vereeniging is.
Dat valt mee. Een democratische instelling al-
zoo, die niet tegen de Hollanders gericht is, doch
ijvert voor de volkswelvaart, de zedelijke en
godsdienstige verheffing van den inlander op Java.
Een bond, die in haar streven dus tot op zekere
hoogte parallel loopt met de tegenwoordige be
stuursrichting van het gouvernement.
Hoe die bond in het leven werd geroepen?
Wel, in 1910 werd door enkele handeldrijvende
Hahji's te Buitenzorg een vereeniging opgericht,
die den naam kreeg van Sarikat dagang
Islam Inlandsche handelsvereeniging). Men
moet n.l. weten, dat op Java zoowel als overal
elders in Indië de tusschenhandel bijna geheel in
handen is van Chineezen. Deze „Joden van het
Oosten" leven heel sober, althans zoo lang ze niet
geheel en al in goeden doen zijn. Ze stellen zich
daarbij met een uiterst geringe winst tevreden,
zoodat het zeer moeilijk is tegen hen te concur-
reeren. Het was dus voornamelijk om sterk te
staan tegen deze zonen der zon, dat de Buiten-
zorgsche hadji's hun vereeniging stichtten.
Maar de naam dier vereeniging klonk weldra
over heel Java en kreeg tenslotte een n a t i o -
nalen klank. Zoo trok ze meer in het bij
zonder de aandacht der Solosche intellectueelen.
Daar, in de vorstenlanden begeerde men vurig
een degelijken bond en weldra nam een zekere
Samnahoeddin het initiatief om te Solo een gelijk-
waardigen bond te stichten. Het woord dagang
(handel) werd weggelaten en zoo ontstond de
naam Sarikat Islam.
Het was, of al wat Javaan was, daar slechts
op had gewacht. In elke stad, in menige desa
werden afdeelingen opgericht, en zóó sterk nam
het aantal leden toe, dat op de vergadering der
S. I. te Soerabaja op 20 Januari 1913 ongeveer 8000
inlanders tegenwoordig waren, die 100.000 leden
vertegenwoordigden. voorzitter van dat Con
gres verzekerde nogmiaals plechtig, dat de ver
eeniging geen politiek lichaam was en dat ieder
zich had te onthouden van al wat het karakter
zou dragen van verzet tegen de regeering. „De
Inlander", zoo sprak de president, „gevoelt zich
tevreden onder de Hollandsche driekleur; hij
denkt er niet aan zich te verzetten tegen het
Nederlandsche gouverrL-ment."
Toch weigerde de gouverneur-generaal aan
vankelijk de vereeniging rechtsgeldigheid te ver-
leenen.
Toen in Maart 1913 een deputatie van het cen-
t. aal-comité te Buitenzorg in gehoor werd ont
vangen, gaf de heer Idenburg te kennen, dat hij
wel is waar sympathïsWrde met het doel der ver
eeniging, doch dat hij eerst overtuigd moest zijn
zoowel van den goeden wil als van de kracht der
leiders. Hij wees op de noodzakelijkheid van be
hoorlijk toezicht door accountants op het finan
cieel beleid der bestuurders (financiën is het
zwakke punt van den inlander!) en op de wen-
schelijkheid om bij de coöperatieve landbouw-on-
derneming zich te voegen naar landbouw-advi-
seurs.
Echter kwam de Gouverneur-Generaal in zoo
verre 'aan den wensch der vereeniging tegemoet,
dat hij in Juli 1913 rechtspersoonlijkheid verleende
aan plaatselijke afdeelingen als op zich
zelf staande vereenigingen.
Dit was uiterst tactisch en juist gezien van den
Landvoogd. Daardoor behield zij de bevoegdheid
om in die afdeelingen, welke zich de verkregen
goedkeuring onwaardig^ maakten, de rechtsper
soonlijkheid weer te ontnemen.
Een inlander toch blijft levenslang een groot
kind. Nauwelijks was dan ook in sommige gewes
ten een afdeeling van de Sarikat Islam opgericht,
of de brave dessa-bewoners meenden, dat nu de
gouden eeuw was aangebroken; dat niemand meer
belasting behoefde te betalen of heerendiensten
verrichten, en dat het gezag der inlandsche hoof
den was geëindigd.
Begrijp eens aan! Ons gezag op Java is nog
steeds voor een groot deel gebaseerd op het
prestige der inlandsche hoofden tegenover de be
volking.
Gelukkig is e'r geen volk zoo weinig revolu-
tionnair en fanatiek als het Javaansche. Toen dan
ook Nederlandsche en Javaansche bestuurslieden
zich beijverden te verklaren, dat de S. I. er wel
op uit was, om de welvaart van den kleinen man
te bevorderen, doch dat hij voorloopig al zijn ver
plichtingen tegenover het gouvernement trouw
zou moeten nakomen, schikte „Kromo" zich goed
moedig in 't onvermijdelijke en bleef hij geduldig
het oog gericht houden op de blijde toekomst.
En toen nu de vereeniging in haar geheel zich
rustig en waardig gedroeg, en het bleek, dat haar
nationalistisch streven niet gericht was tegen het
Nederlandsch gezag, aarzelde de G.-G. niet lan
ger, maar schonk in het begin van 1916 ook aan
de Centrale Sarikat Islam de gevraagde rechts
persoonlijkheid.
BLOEMEND AAL.
Schietende stroopers in de duinen achter het
Prov. Ziekenhuis.
In den nacht van Maandag op Dinsdag werden
een 4-tal stroopers ontdekt door 2 parkwachters
van het Prov. Ziekenhuis. Toen zij bemerkten, dat
ze door genoemde personen werden achtervolgd,
struikelde een van hen en verwondde zich. Een
der opzichters lichtte met zijn lantaarn bij, om den
man te helpen. De andere ging de politie waar
schuwen. De stroopers begonnen echter te schie
ten, en de opzichters moesten daarvoor wijken en
gingen politiehulp van Bloemendaal halen. De
stroopers maakten natuuilijk van de gelegenheid
gebruik om te ontkomen. Op den Bergweg werd
een der stroopers gearresteerd. Hij werd in het
politiebureau te Bloemendaal ondergebracht. De
gewonde strooper was door den opzichter her
kend als te zijn W. de J. Dinsdag trachtte een
Bloemendaalsch agent hem in zijn woning aan den
Middenweg te Haarlem te arresteeren. Daar be
vonden zich ook de andere stroopers D. en K„ die
zich zoo zeer verzetten, dat arrestatie onmogelijk
was. De agent werd mishandeld, en moest de as
sistentie inroepen van de Haarlemsche politie.
Later gelukte het, 't drietal toch nog op den Rijks
straatweg te arresteeren. De stroopers werden
naar Bloemendaal overgebracht, waar ze door den
Commissaris werden verhoord. Proces-verbaal is
opgemaakt.
OVERVEEN.
Kennemer Lyceum. Herman Gorter-herdenking.
Op Woensdagavond 30 November a.s. zal in de
Aula van het Kennemer Lyceum eene herdenking
plaats vinden van den, onlangs overleden, dichter
Herman Gorter. Te dien einde heeft zich een
comité gevormd, bestaande uit de heeren; K. J. L.
Alberdingh Thijm (Lodewijk van D^ijssel), voor
zitter, H. G. Cannegieter, dr. Tjebbo Franken, D.
Fuldauer, G. D. Gratama, dr. J. B. Schepers, mr.
L. G. van Dam, secretaris. Introducties zijn op
schriftelijke aanvrage verkrijgbaar bij den secre
taris, Wilhelminastraat 49, Haarlem.
De gladheid van de wegen j.l. Maandag. Maan
dagmorgen is een melkwagen van de Sierkan op
den Ruysdaelweg alhier, weggegleden en omge
slagen. De koetsier bediende juist een cliënt, toen
het voorviel. Het paard bezeerde zich aan de ach-
terpooten, terwijl er tevens veel flesschen melk
stuk vielen.
Aanrijding. Woensdag werd een vrachtauto
op den Westerbaan, die juist wilde draaien, door
een Katwijker autobus aangereden. Van de vracht
auto sprong een band en de stuurstang werd ver
bogen.
AANSTAANDEN ZONDAG.
BLOEMENDAAL.
NED. HERV. GEMEENTE, v.m. 10 uur: Ds. J. C.
van Dijk.
N.m. 5 uur: dezelfde.
Bidstond Zaterdag 26 Nov. 's avonds 9 uur,
in de consistoriekamer.
JONGELIEDENSAMENKOMST in gebouw „Mara-
natha", v.m. 10 uur: de heer J. W. v. Kooten,
theol. cand. Utrecht.
GEREFORMEERDE KERK, v.m. 10 uur: Ds. Joh.
C. Brussaard.
N.m. 5 uur: dezelfde.
VRIJE KATHOLIEKE KERK, Popellaan, v.m. 10
uur: H. Mis.
NED. PROTESTANTENBOND (afd. Bloemendaal),
v.m. 10.30 uur: Ds. P. D. Tjalsma, te Gouda.
OVERVEEN.
NED. HERV. GEMEENTE, v.m. 10 uur: Ds. G. C. H.
Bos, te Roodeschool.
Donderdag 1 December, 's avonds 8 uur: de
heer K. Koopman, Bijbellezing.
AERDENHOUT.
RELIGIEUZEN KRING, v.m. 10.30 uur: Dr. A. H.
Haentjens, rem. pred. te Haarlem.
l'T T>
GED. OUDE GRACHT 38
HAARLEM
WIJ LEVEREN U UIT VOOR
RAAD ALLE MATERIALEN
EN GEREEDSCHAPPEN voor
CARTONNAGE - SCHABLO-
NEEREN - BATIKKEN
HOUTSNIJDEN - FIGUUR.
ZAGEN - METAALDRIJVEN
ENZ.
GR00TE HOUTSTRAAT 16
0
e
o
O
O
GOUD EN ZILVERSMEDEN
MONTEEREN EN ZETTEN
VAN EDELGESTEENTEN
lste KLAS REPARATIE-INRICHTING
VERGULDEN - VERZILVEREN
GRAVEEREN
JANSSTRAAT 3 HAARLEM
Model Vleeschhouwerij en Spekslagerij
ZIJL WEG 84 TELEFOON 12904 HAARLEM
levert uitsluitend prima kwaliteit Holl. Rund-, Varkens- en
Kalfsvleesch tegen de laagste prijzen.
Op bestelling ook bevroren Rundvleesch verkrijgbaar.
Beleefd aanbevelend,
J. KUMMER.
KONINGSTRAAT 56
is het goedkoopst adres voor
Leuke gevulde bakjes en mandjes vanaf 0.50. Ziet onze
reclamemanden vanaf 1.25, gevuld met bloeiende planten
Ruime keuze in alle soorten kamerplanten
en snijbloemen. lederen dag versche aanvoer.
Speciaal adres voor:
KRANSEN EN BRUIDSWERK
en versieringen tegen scherp concurreerende prijzen.
Beleefd aanbevelend,
L. VAN BERGEN.
naast Hotel „Van Ouds het Raadhuis"
Kistjes Sigaren, Sigaretten, Tabak, Pijpen en
verdere rookers-benoodigdheden.
Beleefd Aanbevelend, A. G. VAN WIJK
van enkele privé-lessen
MITS GENOMEN BIJ
THE NEW
.HIS MASTER'S VOICE'
DE EENIGSTE GRAMOPHONE
WELKE DE HOOGSTE TRILLER
EN LAAGSTE BASTOON IN VOL
LE ZUIVERHEID WEERGEEFT.
Het Instrument
van
hoogste volmaking
ZONDER EENIGE VERPLICHTING TE HOOREN BI]:
Groote Houtstraat 108 - Telefoon 13046
e
e
OSTADESTRAAT 8
TELEFOON 14822
Specialiteit in;
MODERNE HAARWERKEN
Nieuwste modellen in kort-haar knippen
P; RMANENT WAVE
RUIME KEUZE ST. NICOLAAS CADEAUX
Parfums, Lotions, Zeepen van Houbigont,
Chera..y, Coty, Boldoot, Piver, 4711 enz.
Sachets van Piver, beschilderde en bewerkte Zakkammen, etc.
a
n
n
als
Groothandel biedt toestellen
aan in prijzen vanaf
Inl. en bestellingen
36 Molenaerstraat 36
bij de Velserstr.-Kleverlaan
BIBBfBBiaBlBBIBBIBniBBjBBIBEIBBIB
BIB Blï ïlï B lï BIB ïlï BlB ïlï ïlï ïiï ïlï
hebben wij voorradig een mooie
sorteering
diverse soorten
Tevens fotoartikelen als
Aanbevelend,
TELEFOON 11249