264
Bouwmeester is voortreffelijk geslaagd ons te doen zien, hoe
deze rol niet gespeeld moet worden.
Adam in Ballingschap. Het was gewis tot veler spijt dat
Boyaards niet gekomen was. Zijn plaatsvervanger, hoewel
zeer verdienstelijk, was Royaards niet. Met deze
als een bus sluitende formule is genoeg hiervan gezegd.
De opvoering onderscheidde zich wat het overige betreft in
niets van de in andere plaatsen gegeven voorstellingen. Men
kon aan alles de machtige hand van den afwezigen organisator
bemerken, terwijl velen, die Vondel niet anders dan bjj naam
kenden, Zondagmiddag ongetwijfeld dezen grooten dichter
geest tot zich hebben voelen doordringen. P. S.
Afzondering is steeds gehaat.
In memoriam
J. BIERENS DE HAAN.
In de rotonde van het museum van
Uit andere ge- kunstnijverheid is thans eene tentoon-
meenteil. stelling georganiseerddie zeker veler
aandacht zal trekken, en wel van eene
uitgebreide serie oude l innen huizen genomen uit verschil
lende plaatsen van ons land: Amsterdam, Haarlem, 's Gra-
venhage, Middelburg, Enkhuizen, Leiden, Edam en vele andere.
Het is zeer merkwaardig en leerzaam de verschillende
afbeeldingen van zalen, vertrekken, gangen en trapportalen,
waaronder de verschillende stijlrichtingen van af de vroeg
renaissance tot den empire-tijd vertegenwoordigd zijn, bijeen
te zien en zich daardoor een denkbeeld te vormen van de
schatten van oude kunst welke op het gebied van inwendige
bouwkunst en kunstnijverheid in Nederland nog aanwezig zijn.
In het trapportaal worden de teekeningen van Toorop,
betrekking hebbende op de werkzaamheden van de kaarsen
fabriek Apollo te Gouda, tentoongesteld.
Zondag is het museum kosteloos geopend van 104 uur.
De lezing van den heer A. Roodhuijzen, over het onder
werp »Het kiesrechtvraagstuk", heeft Dinsdag 1 Dec. a.s.
plaats, 's avonds S1/^ uur in de Kroon Toegang is vrij voor
leden der Jonge Vrijzinnige Propaganda-Club en voor niet-
leden tegen betaling van 10 ct.
In den loop dezer week is te 'Haarlem overleden de heer
Jan Bierens de Haan in leven ondermeer pakhuismeester
van de thee te Amsterdam, een der meest geachte burgers
van Haarlem. De overledene was bekend om zijne innige
ouderwetsche vroomheid, eene gezindheid neen meer dan dat,
eene gesteldheid die zich niet in veel woorden uitte, maar
in zijne geheele, men zou bijna zeggen patriarchale levens
wijze en in zijne offervaardigheid, welke het bekende groote
huis aan het Kenaupark ook deed gelijken op de woning van
den klassieken romeinschen patriciër, den patroon, wiens
leven de voorwaarde was voor het bestaan zijner vele cliënten
of beschermelingen. Ook wie den overledene slechts enkele
malen heeft ontmoet, kwam onder bekoring van zijn verheven
levenslust en van zijn gezond verstand, dat alleen door te
groote goedhartigheid bijwijlen beneveld kon wordenaan
dezen man was ook voor buiten zijne omgeving staanden
te zien, wat verstand, een gelukkige levensloop en echte
vroomheid ook in ons kleine land met zijne vele kleine
wanverhoudingen van iemand kunnen maken. Als een voor
beeld van ware nederlandsche eenvoud en gezonde geestkracht
blij ve zijne gedachtenis ook bij ons in Bloemendaal waar
hij zoo gaarne vertoefde in eere. Hij ruste in vrede.
Teyler's Stichting.
Dr. S Muller Tzn., Rijksarchivaris te Utrecht, opende de
rij der in Teyler's Stichting dezen winter te houden voor
drachten met eene lezing die men zou kunnen betitelen als
eene beschouwing over de beschaving, verlichting en zede
lijkheid der roomsch-katholieke geestelijkheid in den laat-
middeneeuwschen tijd in verband met den geest der 16e
eeuw. Spreker's onderzoekingen, vooral in de acten der
visitatiën vanwege de Kerk zelve over hare herders gehou
den, hadden hem tal van betrouwbare gegevens verschaft.
Deze hebben hem geleerd, dat zoowel degenen die den
doorsnee r.-k. geestelijke der 16e eeuw geheel verguizen,
als die hem verheerlijken zich aan overdiijving schul
dig maken. De beschaving of de in goede vormen zich
uitende ontwikkeling der persoonlijkheid was wel is waar
ver te zoeken, maar de tijd bracht dit mede, de verlichting
of intellectueele ontwikkeling was over het algemeen ge
ring, maar ook de algemeene ontwikkeling stond op een
laag peil en de geestelijken waren meestal lieden van ge
ringe afkomst, hetgeen ook merkbaar was in hun zedelijk
gedrag. Dronkenschap op zich zelf werd hun niet euvel ge
duid, de meerderheid hield van een goed glas, en wanneer
maar de mis niet in dien toestand bediend werd, kon het
door de kerkelijke overheid door de vingers worden gezien
geldzucht kwam niet zelden voor, terwijl ook de verhouding
tot de vrouw vaak anders was dan de kerkverordening
voerschreefde kerkvisiteurs konden enkele malen eoncubi-
Aanbevolen Aannemer, metselaar, stucadoor:
adressen. Jb. Bregman, Bloemendaal.
Aanleg en instandhouding van tuinen en Parken:
Gebr. Koebrugge, Bloemendaal.
Artistieke tuinmeubelen: P. van Thiel, Groote Hout
straat 101, Haarlem. Telefoon 575.
Automobielen: A. E. Beekman, Bloemendaal. J. Inpijn,
Groote Houtstraat 111, Haarlem. J. W. Koopman, Raaks
1, Haarlem.
Behanger en stoffeerder. J. C. Caderius van Veen.
Haarlem. Joh. J. v. Kempen, Bloemendaal.
Bewaarplaats van Inboedels: J. J. C. Sarlet, Haarlem.
Boekhandel: P. Stins Pzn., Bloemendaal.
Boerderij: Bronstêe, Heemstede.
Bouwkundige en makelaar: A. Poth, Tetterodestraat 30.
Tel. 1631, Haarlem.
Brandstoffen: G. Honing en Zoon, Bloemendaal en Haar
lem. Firma J. H. Krul Jr., Overveen. J. van Wijk.
Pieterkiesstraat 33, Haarlem. Perquin, Haarlem.
Bad-inrichting: Badhuisstraat, Haarlem.
Bontwerken: A. Weill, Barteljorisstraat 2628, Haarlem.
Confiserie Cuisine: Van Willigenburg, Bloemendaal.
Dames-, Heeren: en Kinderonderkleeding: C. D. F. E
Van den Berg, Groote Houtstraat 143. Telefoon 1465
Delicate ssen h andel: A. v. d. Maaren Jansen, Kruisstraat
35, Haarlem, Telefoon 2.
Dames- en Kinderpaletots, Costumes, enz.: H. II.
Swarte, Anegang 34, Haarlem.
Electrisch licht: Gratio en Ross, Bloemendaal.
naat constateeren. meerdere malen ongeoorloofden omgang,
terwijl een enkele maal zelfs werd gevonden een in weelde
opgevoed kind geboortig uit een priester en eene non.
De meeste ergerlijke feiten werden in 1571 ontdekt in
Den Briel en spreker vestigde hierop in het bijzonder de
aandacht, niet om daarmee te vergoelijken maar om eenigs-
zins te verklaren, dat de woede der geuzen zich in 1572
bij voorkeur aan geestelijken in die plaats heeft gekoeld.
Spreker stelde helder de bekrompenheid der 16e eeuwsche
Kerk in bet licht, die in plaats van de fouten harer herders
bij dezen zeiven, bij de verkeerdo kerkorganistatie, en bij het
gemis aan tucht te zoeken, de schuld van alles trachtte te
schuiven op de ketterij, het geuzendom die voor het gemak
gerekend werden met overspeligheid en alle soorten van
ondeugdzaamheid tot ééne orde te behooren. Later is de Kerk
tot beter inzicht gekomen toen zij in streken waar de Her
vorming voor goed wortel had geschoten, zag dat deze de
zeden zuiverde en aan de zielen de geestelijke kracht terug
gaf. Waar de Kerk zich heeft kunnen handhaven tot zij van
hare bekrompenheid genezen was is zij, zich zelf herziende,
ook staande gebleven.
In den loop zijner rede zeide spreker te gelooven dat
veel ondeugdelijks van toen ook nu nog, zij het minder
uiterlijk, bestond en hij eindigde met als zijne overtuiging
uit te spreken dat, hoezeer onze maatschappij wat beschaving
vooral vormelijkheid en wat verlichting betreft, iets op de
maatschappij der 16e eeuw is vooruitgegaan, hetzelfde niel
zoo spoedig is te beamen met betrekking tot de zedelijkheid.
De zedelijke fouten van het weinig vormelijke, als kinderen
onbevangener zich uitende geslacht der 16e eeuw kwamen
duidelijker aan het licht, dan de onzedat wij inderdaad
veel beter zouden zijn dan onze 16e eeuwsche voorvade
ren, betwijfelt spreker. Slechts in ééne groote deugd over
treffen wij hende verdraagzaamheid.
Bij het heengaan uit de schitterend verlichte, helaas iets
te warme, gastvrije zaal van Teyler's Stichting kwam het
ons naar aanleiding van deze belangwekkende rede in den
zin of niet ten aanzien van de orthodoxe belijdende kerk,
de katholieke zoowel als de protestansche. de geschiedenis
dreigt zich te herhalen. De 16e eeuwsche katholieke kerk,
die in ketters en geuzen (de andersdenkenden en vrijheid
lievenden van dien tijd) lieten zag gelijk te stellen met
overspeligen en dieven, heeft dit verkeerde inzicht en het
door de martelaren der hervorming gestorte bloed duur
moeten betalende vraag is nu of eenige kerk wel deze
beide verkeerde inzichten zou overleven: lo. dat het slechts
in de tweede plaats op 's menscben daden, in de eerste op
zijne kerkelijke overtuiging aankomt; 2o. dat het leven met
God alleen mogelijk is, wanneer het geleid wordt door de
formule's van eene vooraf bepaalde door anderen onder woor
den gebrachte leer.
Boerderij Bronsteê.
Daartoe uitgenoodigd door de directie der N. V, model-
boederij „Bronsteö" te Heemstede, brachten wij jl. Donderdag
middag een bezoek aan deze inrichting teneinde onder leiding
van den heer Eldering, den directeur, een blik in dit belang
wekkende bedrijf te kunnen slaan De bezichtiging had plaats
in tegenwoordigheid van eenige heeren doctoren, den heer
Kruymel, rijksveearts, den heer Wolbers, architect alhier, be
nevens andere vertegenwoordigers der pers (van de Stads-Editie
was er niemand).
Wat wij hier zagen laat zich echter moeilijk in eenige
zinnen samenpersen. De plaatsruimte dwingt ons tot beperking,
waarom wij ons voor heden bepalen met te verwijzen naar
het volgend nummer, waarin wij een getrouw relaas van
onze indrukken zullen opnemen.
Twee menschen doen hetzelfde, het onderscheid ligt slechts in
den tijdde een doet het te rechter, de andere te onrechter tijd.
Eenige belangwekkende misdrijfstatistieken. (VI.)
(Slot.)
Bedrog in dienzelfden tijd is verminderd van 4,29 tot 3,14.
Roof 1,42 0,91,
of in percentage uitgedrukt
inbraak
roof
bedrog
1881
100
100
100
1895
100,6
81,2
77,8
In 1881 waren er op de 100.000 personen 670 gevallen
van dronkenschap, terwijl deze verminderden tot 537 in
1895. De aanrandingen in die jaren zijn verminderd van
320 tot 261. De overtredingen onderwijswet (dit is speciaal
voor Engeland toepasselijk) zijn vermeerderd van 259 tot 261.
Nu is de vagebondage in die jaren ook vermeerderd van
154 tot 162 en de moedwillige vernieling (brandstichting enz.)
van 81 tot 55 verminderd of in percentage uitgedrukt
1881 1895
vagebondage 100 105
onderwjjsweto vertreding 100 101
dronkenschap 100 83
aanranding 100 72
moedwillige vernieling 100 68
Van geweldpleging (aanranding, moord, doodslage had(
er in 1881 op de 100.000 personen 625 gevallen plaa
die zijn verminderd tot 499 in 1895 De sexueele misdac
in die jaren zijn gestegen van 27 6 tot 381, of in perse
tage uitgedrukt:
1881 1895
sexueele misdaden 100 138
geweldpleging 100 80
Recapitulatie van de vermeerdering en vermindering vj
misdaden tusschen 18811895.
Naam van het misdrijf.
1881
1895
Opmerkingen.
na 18b
Misdaden van geweld
tegen den persoon
Roof.
Valschh in geschrifte.
Inbraak
Sexueele misdaden...
100
100
100
100
100
100
100
100
27
70
78
80
81
94
101
138
vermind. in 1895
jj jj jj
Y! jj jj
jj jj jj
11 jj ij
ij jj jj
vermeerd.,,
jj jj jj
m. 63 p
30
22
20
19
6
1
38
na 181
Alle misdaden te zamen
1881
100
100
1895
72
105
vermind. in 1895
vermeerd.,,
na 181
m. 28 p
5
Als men consequent deze statistiek zou doorvoeren, d
zouden door die gestadige vermindering van misdaden
in het jaar 1900 geweest zijn 148 misdaden op 100.0
personen en gesteld, dat geen enkele storende invloed pk
had (dit heeft alleen op midden-Europa betrekking) in
jaar 2110 er slechts 1 misdaad zou zijn op de 100.000 pi
sonen en er geen misdaad meer zoude voorkomen in j
jaar 2125, wat natuurlijk absurd is, zoolang sommige n
daden toenemen en, zooals we gezien hebben, we wel eel
weer warme jaren zouden kunnen krijgen, waarin weer c|
groote vermeerdering te verwachten is.
Maar niet overal is zooveel vermindering van misdao
aan te toonenals we onze blikken werpen naar de V
eenigde Staten van Noord-Amerika, dan zullen we een gek
ander verschijnsel zien, want in de Nord-American Jievi
van Juni constateert Taft, de republikeinsche candidaat vo|
den presidentszetel, een verbazende stelling over den g
van de misdaden in de Vereenigde Staten gedurende
laatste jaren. Hij schrijft dit hoofdzakelijk toe aan
laksche administratie van de strafwet in Amerika. Hij ze]
o.a.»Sinds 1885 zijn er in de Vereenigde Staten 1319
moorden en doodslagen voorgevallen en zijn er 2286 pé
sonen ter dood veroordeeld en ge .aft. In 1885 was
aantal moorden 1808 en in 1904 was dat g' -tegen
8482, een vermeerdering dus vai wn.a!
cuties in 1885 was 108; in 1904 wa bet 116, dus, t
wijl de moorden vermeerderd zijn an,
ter dood gevonniste personen maar i, 8 i meorderd. I
vermeerdering in het aantal moo c vergeleken met i
aantal geëxecutioneerden vertelt ee: azende geschiede:
In dezelfde mate als de moorden t m nemen ook
andere crimineele misdaden toe en ei is geen twijfel shd
ze zullen voort gaan toe te nemer zoolang de strafwet
niet met grooter kracht toegepa: worden en met m
zekerheid, meer zonder onderscheid persoons en strev
gemaakt worden dan ze nu zijn. De vermeerdering van
bevolking kan de schuld zijn va r. vermeerdering
1000 moorden hoogstens, maar in dat geval moesten er
meer dan 3000 moorden zijn in 1904 en zijn er echte: a
weest 8482, dus meer dan 5000 in den :e veel per ja
Dit alles werpt een zwarte schadu jp de door de Yam--
zoo hoog opgehemelde beschaving i de Vereenigde St"
Bij ontbering smaakt alles beter, d schijni zells water
een ander nektar te wezen.
Vrachtrijder A tiers /h Duineveld -
Vrachtrijders, poort, Jan Giizenvaarl, Bloem,
Overveen, Haarlem.
Vertrek Bloemendaal lfD/a uur ,v. m Overveen ll
uur v. m.Haarlem, Kaasmarkt 4 uur n. ra.
Op de navolgende plaatsen zijn busjes geplaatst, di
geveer op de er achter geplaatste r.ven gledigd wot
Bij 't Wapen van Bloemendaal 10 air, Bloemend:
straatweg over Hartelustlaan lOg uur, Parkweg bi
villa van Mevr. Hnijsser 101/2 u - Piymendaals
bij de villa van Mevr. Huijsser Gompertz il uur,
veen villa Zwaansvliet Zijlweg 12 uur.
Fotografen: A. J.Boverhoff, firma Cordes, Gr.Houtstr. Haarlem.
Fotografie toestellen: Ivens Co., Amsterdam.
Fotografie toestellen, Instrumenten, Electrische
apparaten: J. J .Schouten. Kruisstraat 41 Haarlem. Tel. 744.
Foto- en Projectie-artikelen: M. Zwarteer, Groote Hout
straat 3a, Haarlem, Telephoon interc. 735.
Fo tografische-I nrich ting: F. R. Bakker, Groote Hout
straat 92, Haarlem.
Gediplomeerd Coiffeuse: Willy Schornagel, Leeghwater-
straat 19, Telefoon 634, Haarlem.
Haarden, kachels, fornuizen: D. Hogenbirk en Zoon,
Bloemendaal. Joh. Krenning, Bloemendaal.
iHaarlemsche Incasso-Bank: Duym en Spruyt, Haarlem,
Huisschilder en Decorateur: A. Ruiter, voorheen Schmidt
en Ruiter, Bloemendaal.
Hotel en Restaurant: „Duin en Daal", Bloemendaal.
Haarwaschpoeder, zeepen, enz.: F. W. Matin, Groote
Houtstraat 109, Haarlem, Telephoon 1273.
Japansche Kunst: Van Veen&Co., Kruisstraat 34, Haarlem.
Kleedermakerij (heeren en dames): A. II. v. d. Steur Jr.,
Barteljorisstraat 22, Haarlem. Tel. 303.
Kleedingmagazijn: Peek Cloppenburg, Haarlem
Koek- en Banketbakker. M. R. Hilbrands, Bloemendaal,
Telefoon 1250.
Kruidenierswaren, koffie, thee, enz.: J. P. Staal.
Bloemendaal.
Laar zen magazij n: Francken, Anegang 5, Haarlem.
Luxe Broodbakkerij: L. A. van den Berg, Bloemendaal.
Henri J. Carels, v.h. Paul C. Kaiser, Zijlstraat, Haarlem.
H. Francken Jr., Haarlem.
Uitgegeven en gedrukt bij J. A. BOOM te Haarlem.
Melkinrichting: De Sierkan, Zijiwej. Ha eia
Meubelen eu tapijten: Joh. J van Kempen, Bloei.
O ver lie md e n ma kers. Volledige 'li.ru ingen.
Vermeulen. Groote Houtstraat la, Haarlem.
Rijtuig- en wagenmaker: J. H. Weuemann Jr Bloem,
Rijwielen: M. Poldermans, Korte K verlaau, Bloercn
J. G. Verbeek JrBloemeDdaalsch we;;. Bloemendaal
Schoenenmagazijn-reparatiei ichtdng (hand
A. van Velthoven, Bloemendaal.
Schoen- en 1 aczen magazij n An1 v. d. Weiden,
A. J. Hommerich, Zijlstraat 79. Telef. 700 Haarlem
Smederij en magazijn van Haard n. Kachels
nuizen: J. Wensing, Pieter Kiesst ca, 12. Haarlem, 5
Sportartikelen en Rijwielen Haarlem's arc:
Kruisweg 55, Haarlem.
Stoomververij en chemische wi- (her—
Oude gracht 11, Haarlem.
Stucadoor en metselaar: D. van Kampen, Bloemt.
Thee en koffie: Ritsema en Co.,Zij
Thee: Van Veen Co., Kruisstraat Haai'om
Toiletten. Maison Art et Modes,
Verfwaren, Drogerijen: J. W: •doom Jr. Bloem™
Vioolcursus: Joh. Steenman, Duvenvoordes'rat. 12
E. A. Cats, Jansstraat 51a rood. 1 plu ra :d,
V 1 eeschh ou werijA v. d. Ham Bloemendaal. Tei
Waschinrichting: Firma J. Smits Zoon Bloem'
Zweedsche gezondheid- en he, gviu nas tie,
Rancken. Bloemendaal.
Zweedsche massage: May Bas!: Noorder St il
Bloemendaal.
Jaargang
F,
«i. aiiti'tirsi
fiü nucsïr
Agenda.
de zitdagen
en Septemt
feudaal zitti
es v.m. 10
kn gemeente
'twde perceel
-;i, geleg'm
bij Wildhoef
Cy
houwburg
rdamsche Tc
heidingAan'
ondag 13 De
avang 8 uur.
Dinsdag 15 Dec
p ,n ff. Mer cadet.
jensdag 16 I
railing 2 uur
raderdag 17
Tooneel. Jr
vang 8 uur.
ijdag 18 De
'ereraiging »J. J
C o n c e r 17.aal
14 December, 8
Zalsman.
Concertzaal
8 uur. Concert L
rich Fiedler.
Dammen. C
19. Eiken Maam
introductie der
Inlichtingen te
straat 34, Haarle
Café N e u f"
Donderdagavond
der Damclub 1
heer H C. van Oor
Te Bloeme
2 uur, Meerenbei
Te Haarlem:
Reserve le klasi
2 uur, Spanjaard
2e klasseEdo
V e ili n g
Alle ten overs
Dinsdag 22
bakkerij te Zandc
W oensdag 5
wout" en aan de
Vrijdag 8 Js
Dinsdagen
bollenland met ar
met kantoren en
roede" met koets
complex bouwtei
Heerenweg, Koec
Vaart te Heemst,
Tegen den stro
wegnemen, wel iei
B. en W
Het voorstel
middelbaar onde
ontroering gewei
Wat is het gc
De H. B. S. c
door 160 leerlin
den grooten bloc
nen bogeD, kan
gestadig stijgen
B. en W. zegf
bedraagt, het s
daarom kunnen
stijgende cijfer
hebben zich tot
R. H. B. S. en
