Jijvoegsel van „)(et iJloemenDaalsch Weekblaö"
van Zaterdag 9 Januari 1909.
Algemeen Overzicht over het jaar
,1.1 1908.
Buiten ail s Frankrijk De sedert vele jaren
Otoiz gevoerde strijd tegen de roomscbe kerk
is in 1908 tot een einde gekomen, daar
er niets meer te vechten valt, al zijn de partijen ook nog
zoo strijdlustig. Het laatste bedrijf van de scheiding van
kerk en staat beeft zich afgespeeld en daarmede was de kei kelijke
quaestie van de baan. De katholieke kerk heeft in Frankrijk
met groote bezwaren te kampen; er zij u financieels
moeilijkheden, er bestaat gebrek aan jongelieden die zich aan
bet geestelijk ambt willen wijden, en groote onverschilligheid
der burgerij omtrent den godsdienst.
In de oostersche quaestie is Frankrijk meermalen bemid
delend opgetreden en is zijn gezag in de algemeene politiek
toegenomen. In de Ca«ablanca-geschiedenis heeft het op een
Binke wijze zijn standpunt tegen Duitschland verdedigd Het
ninfsterie Clemenceau handhaafde zich, doch richtte niet
'eel belangrijks uit. De republikeinen wonneD bij de gemeen-
'iraadsverkiezingen 1984 gemeenten. In de luchtvaartgescbie-
enis heeft Frankrijk veel succes gehad. Zola's asch werd
..,iar het Pantheon gebracht. Vrouwen werden tot de arbeids
raden toegelaten.
Engeland Voor de financiën van het hritsche rijk is
1908 heel wat minder gunstig geweest dan het vorige. Wat
de binnenlandsche politiek betreft, is er tusschen de laatste
twee jaren deze merkwaardige overeenkomst, dat bij beiden
ij het laatst de strijd tusschen liberalisme en socialisme
'■enerzijds en conservatisme aan den anderen kant culmineert
in een gespannen verhouding tusschen beide deelen van bet
parlement. In de samenstelling der regeeiing heeft dit jaar
.:roote veranderingen gebracht. Sir Henry Campbell Banner-
mann, de eprste minister gestorven, opgevolgd door Herbert
'enry Asquith. De voornaamste maatregelen door de regeering
motnen waren de wet op de staatspensionneering. die op de
nderbescherming, voor de haven van Londen, de ierscbe
u liversiteitswet, de wet tot voorkoming van misdaden en
achturenwet voor mijnwerkers. Feiten van meer of min
der belang waren het vrijbandelcongres te Londen, de quaestie
der Eucharistische processie, de staking in de scheepsbouw-
nijverheid op de N.O. kust en de katoencrisis in Lancashire.
Van de buitenlandsehe aangelegenheden is o.m. te ver
melden de gisting in Indië, die zich dit jaar door een sinds
lang ongekende uitbreiding en hevigheid heeft gekenmerkt.
Ter zee bleef EngelaDd's hegemonie bestendigd onder de
leus der twee-machten-standaard, terwijl het veelbesproken
Daily Telegra/ih-etrtikel ertoe bijdroeg de openbare meening
vcorloopig van elke weermachtsbeperking afkeerig te maken.
■Met de Noord- en Oostzeestaten ging Engeland twee afzon
derlijke overeenkomsten aan ter waarborging van den terri-
torialen status quo. Eenige ontmoetingen van gekroonde
hoofden laadden plaats.
Duitschland. Het jaar 1908 heeft over de geheele
wereld heen veel over Duitschland zien spreken. De keizer
heeft hier veel toe bij gedragpn. De belangrijkste gebeurte-
ris op bet, gebied van de buitenlandsehe en binnenlandsche
latkunde van Duitschland is echter geweest, wat er op de
bekende onthullingen in de Dadg Telegraph is gevolgd. De
eensgezinde en algemeene uitbarsting van een kritiek die
men nog niet lang daarvoor als majesteitsschennis zou ge
straft hebben, heeft getoond, dat het du: ehe^ volk te-h niet
meer naar de oude beproefde regelen vs de® politie-staat,
te regeeren is. Belangwekkend waren de December-rede
voeringen van Von Bülow in den Rijksdag over Duitschlan
buitenlandsehe politiek, waarin bij uiteenzette dat beperki
van weermacht ter zee voor Duitscbland niet mogelijk is
De Eulenburg-affaire is tot een einde gekomen, door de
voortdurende ziekte van den beklaagde De Koloniulrat wordt
opgeheven. De pruisiscbe Landdag neemt de onteigeningswet
tegen de Polen aan. De poging om Mecklenburg aan een
grondwet te helpen, mislukken. De ramp van de »Zeppelin"
deed 6.000 000 mark bijeenkrijgen, zoodat, de onvermoeide
graaf rustig zijn grootsebe pogingen kan vervolgen. Van de
bondsstaten valt weinig te vermelden.
Italië. Als men de herhaalde manifestaties tegen Oostenrijk
en enkele socialistische opstootjes en werkstakingen uitzon
dert, bleef het in het binnenland zeer rustig. De paus her
dacht den 50sten verjaardag van het celebreeren zijner
eerste mis, waarbij hem uit alle oorden der wereld een
grootsebe hulde werd gebracht, ook uit ons land namens de
koningin Merkwaardig was de verkiezing van Ernesto Nathan
tot burgemeester van Rome, de eerste Israëliet, die dit ambt
bekleedde. Met den koning van Abessinië werd een over
eenkomst geteekend tot definitieve regeling der grens van
Somaliland, waar een opstand moest gedempt worden. Een
voorstel van Bissolati tot afschaffing van bet godsdienst
onderwijs in de school werd door de Kamer onderworpen.
Groote opschudding is gemaakt door de veroovdeeling van
den oud-minister Nasi en zijn. ongeldige natuurlijk, ver
kiezing tot kamerlid door zijn trouw Trapani. Onbegrijpelijk
was dat zoo weinig belangstelling werd betoond aan de ont
hulling door minister Tittoni gedaan van het bestaan eener
italiaanscb-russische entente, die het van alle ministers wel
het hardst van de oppositie te ierduren had. Eu toch be
looft niets van zoo groote beteekeais te worden voor italië's
wereld-positie als deze verdere ontvikkeling zijner politiek
met Frankrijk. Versch ligt in aller geheugen de ver
schrikkelijke ramp van het zuidelijk deel des lands, de aard
bevingen die zoovee! schoone streken en steden verwoestten
en aan duizenden menschen het leven kostten.
De Balkan-crisis. De geheele efiiopeesche politiek
van dit jaar is beheerscht door de overwnoing der jong-
Turken, (het resultaat van een aaneenschakëing van muite
rijen in Klein Azië en Macedonië), de vervanging van het
ministerie van den sultan door een jong-TVksch kabinet
en de daarop gevolgde wederafkondiging van het constitu
tioneel stelsel in het turksche rijk. Oostenrijk longarije en
Bulgarije namen maatregelen om het deel v n bun gebied
dat nog in naam onder den sultan stond, aan d ongewis
heden eener volksregeering te onttrekken, terwijl Bulgarije
deze daad bekrachtigde door vorst Ferdinand de ou'e tsaren-
ki'oon op 't hoofd te zetten onder onafhankelijksv.-klaring
van zijn vorstendom. De onderhandelingen tusschen ]e min
of meer bij deze quaestie betrokken landen waren van';1ngen
duur, waartoe de boycot van oostenrjjkscke waren in Lrkije
krachtig medewerkte. Van het langdurig verloop dezer qui.gtie
maakten enkele kleine landen gebruik om evenals Turkije
compensatie te eiscben. Kreta sloot zich bij Griekenland aan
Servië en Montenegro eisebten een strook gronds van Bosnië
langs de grens, als brug tusschen de beide broedervolken,
maar tevens tot afscheiding van den turkschen sandsjah
Novibazar van Oostenrijk en dus klaarblijkelijk als dam tegen
het srevreesde voortdringen van het germanendom naar
Saloniki en de Egeïsehe zee. Te Belgrado en Cettinje werd
openlijk van oorlog gesproken en 't bijzonder maakte de
kroonprins door dwaze toosten en een vrijwel mislukte reis
naar St. Petersburg zich belachelijk en het kostte Oosten
rijk heel veel moeite het opgeblazen volk te Belgrado tot
rede te btengen. Aan het einde van het jaar is de crisis
nog in hetzelfde stadium en kan men slechts hopen dat vóór
de wegen op den Balkan weder begaanbaar worden en de
Bulgaren zieh, door Turkije's voortdurende wapeningen, van
hun belofte tot beperking ontslagen rekenen, de vereenigde
pogingen der europeesche diplomatie een oplossing van het
vraagstuk zullen vinden.
België. Het afgelocpen jaar heeft België groote verande
ringen gebracht: het land is een koloniale mogendheid ge
worden, met een gebiedsuitbreiding van 2.382,800 v.k. K.M
en een vergrooting van het zielenaantal met 20 millioen.
In September zijn de Congo-wetten aangenomen en werd
de inlijving bekrachtigd die natuurlijk gereedehjk door den
koning bekrachtigd werd. Van gröot gewicht was de uitslag
der parlementsverkiezing in Mei, die een groote triomf was
voor de liberalen in zoover als de clerieale meerderheid in
de kamer daalde van 12 tot 8. In den senaat steeg daaren
tegen de roomsche meerderheid van 14 op 18 stemmen. De
nieuwe kamer zag er als volgt uit87 roomseh-kathulieken,
43 liberalen. 35 socialisten. I cristendemocraat. De senaat
bestond uit 64 roomsch-katholieken, 35 liberalen en 12 socia
listen. De toenadering tot Nederland bleef aan de orde. In
het verslag over de begrooting van buitenlandsehe zaken dat
in Januari de kamer bereikte, sprak de rapporteur groote
sympathie uit voor den arbeid der nederlandsch-belgische
commissie en werd betoogd, dat de regeering het aanknoopen
en onderhouden van handelsbetrekkingen met Nederland be
hoort te vergemakkelijken door het streven dier commissie
te bevorderen. Tengevolge van den bekenden krach van
1907 heerschte te Antwerpen groote werkloosheid; de ge
meenteraad gaf tot leniging hiervan een bedrag van 200 000
francs.
Zwitserland. In den voorzomer zijn zware verliezen
geleden door hevige sneeuwstormen, die nagenoeg den ge-
heelen vruenten- en wijnoogst hebben vernietigd. Door
het overlijdeni van den oud-bondspresident Jozef Zemp, ver
loor het lanfl een zijner meest populaire politieke figuren.
De republiek heeft dit jaar een tot dusverre nog niet uit
gestreden tarievenstrijd gevoerd met Duitschland over den
invoer van gemalen meel. Het vermoeden rees dat Duitsch
land zijn molenaars uitvoer-pre.nies toekende, waartegen de
zwitser-che industrie niet concurreeren kon Van zwitsersche
zijde nu wenscht.e men dit geschil aan een scheidsgerecht
te onderwerpen, waarvan Duitschland voorshands niet gediend
bleek. De onderhandelingen zijn nog steeds gaande
Oosten r ij k-Hongarije Het afgeloopen jaar heeft de
gansche Donaumonarchie het zeld :ame feit van het 60 jarig
reaeeringsfeest laten zien en merkwaardig ook door het niet
minder zeldzaam feit dat een bijna tachtigjarig heerscher,
die algemeen als een der hechtste steunpilaren van den
vrede werd beschouwd, in zijn jubeljaar een staatsgreep
voivoqrde, zóó verstrekkende in zijn gevolgen, dat de rust
van Europa er maanden door verstoord werd en er een crisis
door in het leven werd geroepen, waarvan de oplossing op dit
oogenblik nog niet te voorzien is. In het voorjaar kwam
Costenrjjk-Hongarije met zijn opzienbarend Balkan-spoor
wegplan (de voortzetting van den bosnischen spoorweg naar
Mitrowilsa) en begon de verkoeling tusschen Rusland en de
Donaumonarchie. Ook het jaar 1908 gaf als zoovele
voorgaande jaren de twist tusschen de nationaliteiten, die
tot allerlei geharrewar aanleiding gaf. In Bohemen werd in
het najaar, als gevolg van de twisten tusschen Duitscbers
en Tsjechen, de landdag ontbonden In Galicië leidde de
haat tusschen de vei-schillende nationaliteiten tot den moord
op den gouverneur Potocki. Aan de universiteiten kwam
het, vooral te Weenen en te Praag, tot herhaalde troebelen
en December gaf de ministeriëele crisis.
Rusland. Donker zijn de dagen van het achter ons liggende
jaar voor het ongelukkige Rusland geweest. Generaal Stössel
werd wegens de overgave van Port Arthur ter dood ver
oordeeld, welke straf later in 10 jaren vestingstraf werd
veranderd. In April werden verschillende gouvernementen
door zware overstroomingen geteisterd. Een duister punt
blijven de ï-ussische Slavische sympathieën en de daardoor
tegen Oostenrijk-Hongarije wegens de Balkancrisis gekeerde
spits. Het huwelijk tusschen prins Wilhelm van Zweden
en grootvorstin Maria Paulovvna werd den 3den Mei geslo
ten. Tolstoï wordt op zijn 80sten verjaardag gehuldigd. De
finsche Landdag werd op 1 April ontbonden. In het
algemeen heeft het russische rijk zwaar gezucht onder het
juk Oer reactie. Het versterkte gezag werd in vele gouver
nementen gehandhaafd en terechtstellingen en verbanningen
waren aan de orde van den dag.
Luxemburg. Wegens voortdui-ende ziekte stelde groot
hertog Wilhelm in Maart zijne gemalin groothertogin Maria
Anna tot stadhouderes aan, terwijl haar in het najaar hei,
regentschap werd opgedragen.
Noorwegen, Zweden, Denemarken. Hoewel koning
Oscar van Zweden in December 1907 stierf, valt het eerste
regeeringsjaar van Gustavus V toch nagenoeg met 1908
samen. In Denemarken was de verandering in bet mini
sterie het gevolg van het schandaal met AibertiChristensen
trad met eenige ministers uit het kabinet, dat nu Neeigaard
aan het hoofd heeft. In Noorwegen had een kabinets
verwisseling plaats Koning Haakon nam het ontslag van
het ministerie Löviand aan. Onder het volgende kabinet, van
Gunnar Kundsen, heeft Noorwegen zijn neutraliteit laten
garandeeren. De verhouding tusschen de drie noorscbe
volken is er weinig op verbeterd. Telkens komt de oude
wrok der Zweden tegen de afvallige Noren en de Denen,
die hen hebben geholpen, weer boven. In beide landen is
men ijverig bezig ter versterking van leger en vloot.
Vereenigde Staten. Het grootste gedeelte van het
jaar werd ingenomen door de presidentsverkiezingen. De
uitslag weet men. Zij was een bezegeling van Roosevelt's
politiek. Naar buiten deden de Vereenigde Staten zich
kennen als een krachtige zeemogendheid de groote vlootreis
rondom de wereld was voor de amerikaansche marine een
schitterend succes. Te betreuren is het dat het jaar sluit
tnet de ernstige berichten die komen van de Landengte van
Panama. Waarschijnlijk zal de reis van Taft, naar het Kanaal
doen zien dat het geheele werk opnieuw begonnen moet
worden, dat het sluizenkanaal onuitvoerbaar en het open
zee-kanaal het aangewezen stelsel is.
Perzië. De strijd om de. grondwet kenmerkt heel de
reeks van groote en kleine feiten, die te zaïnen het weefsel
vormen, dat de geschiedkundigen eenmaal zullen ontwarren
en beoordeelen. Het is een jaar van woelingen en strijd
geweest voor Perzië Twee staatsgrepen hebben plaats gehad.
In Noord-Perzië is de anarchie chronisch geworden in het
Noordoosten trokken de onlusten de aandacht, doch de juiste
berichten zijn zeer onbevredigend.
Marokko. Het internationaal geschil dat zich te Casa-
blani'a voordeed, tengevolge van een poging van franscbe
militairen om zich meester te maken van een aantal deser
teurs uit het vreemdelingenlegioen, dreigde de verhouding
tusschen Frankrijk en Duitschland gespannen te maken,
doordat de regeering te Berlijn terugkwam van haar aan
vankelijk voorstel, den twist aan de beslissing van een
scheidsgerecht te onderwerpen. Sedert is zij tot betere ge
dachten gekomen en zijn scheidsrechters aangewezen en na
zorgvuldige voorbereiding zal in het begin van 1909 het
scheidsgerecht in Den Haag bijeenkomen.
Spanje en Portugal. In Spanje is eindelijk met de
anarchisten afgerekend De justitie nam den strijd tegen hen
niet ernst ter hand en verschillende straffen werden uitge
deeld. De binnenlandsche staatkunde werd vooral door
de noodzakelijkheid van goede financiën beheerscht. Wat
Portugal aangaat, de verscbrikkelijke koningsmoord van 2
Februari, toen koning I on Carlos en de kroonprins in
Lissabon gedood werden, ligt ieder nog versch in het ge
heugen. De vrees dat de zoolang gepredikte revolutie thans
zou losbarsten, werd niet bewaarheid, tie jonge koning
Manuel beloofde trouw te zullen blijven aan de grondwet
en nooit weer tot de dictatuur zijn toevlucht te zullen
nemen. De Cortez werden ontbonden; een nieuw minislerie
trad op met een constitutioneel program. De verkiezingen
van April leerden echter dat dit geen verandering gebracht
had in het van oudsher bestaande evenwicht tusschen rege-
neradores en progi-essisten. Ferreira hield het uit tot het
einde des jaars en stierf toen blijkbaar door gebrek aan
monarchistische geestdrift in het land. He progressist Telles
trachtte tevergeefs een nieuw kabinet te vormen, waarop
Campos de Hemiquez van de regeneradores met een minis
terie gereed kwam, dat echter bijster slecht ontvangen is.
Een fout tegen het verstand ligti het spreken over aanwezigen,
wegens het gevaar op een van twee klippen, vleierij of afkeuring,
te stranden.
Diversen. Scheepsbouw in Nederland.
Volgens het Répertoire Géiéral van het bureau Veritas
voor 1908/1909 zijn in 1907 gebouwd totaal 83 ijzeren
en stalen zeilschepen (van 50 bruto tons en meer) van te
zamen 24,115 bruto-tons Hiervan liepen in ons land van
stapel 45 schepen van te zamen 4.124 bruto-tons. Hier te
lande ligt dus wel het centrum van den scheepsbouw voor
de kleine zeilvaart.
Van de in dat zelfde jaar gebouwde 285 houten zeilschepon
(van te zamen 51.581 bruto-tons) was er geen enkel van
een nederland-che werf afkomstig.
Volgens de/.elfde bron telt onze koopvaardijvloot 351 ss.,
metende 825 185 bruto en 523.144 netto-reg. tons, benevens
616 zs (van 50 ton netto en daarboven), metende 73.575 tons.
Wat de stoomvloot betreft, nemen wij thans de 8e plaats
in, Wat de zeilvloot aangaat, de 14e plaats. N.Crt.
Men moet nooit van zichzelf spreken, want öf men prijst zich
zelf. wat edel is, öf men laakt zichzelf, wat klein is, en waar dit
bij den spreker overstand verraad, daar is het pijnlijk voor den
hoorder.
Ned. Herv. Gemeente, Zondag 10 Jan.
Kerknieuws. yoorm 1Q uur Dg< Bargerj pred
te Amsterdam.
N. in. 6J de heer J. Rookmaaker.
R.K. Kerk te Overveen. Zondag 10 Januari voorm. 7 en
8| uur Gelezen H. Missen; 10 uur Hoogmis; o uur
Vespers.
R.K. Kerk te Vogelenzang. Zondag 10 Januari Kerkelijke
dienst te en 10 uur.
Men moet zich weanen aan de gebreken van ben met wie we
leven moeten
Muziek. Haarlemsche Backvereeniging.
Derde concert op Dinsdag 12 Januari 1909 's avonds
ten 8 ure, in de concertzaal der sociëteit j> Vereeniging."
Orkest van het concertgebouw te Amsterdam, onder leiding
van den heer Willem Mengelberg, lid van verdienste der
Haarlemsche Bachvereeniging. Solistde heer Fritz Kreisler,
violist uit Weenen.
Programma.
1. Symphonie no. 1 (C kl. t. op. 68)Joh. Brahms.
a. Un poco sostenuto. Allegro.
b. Andante sostenuto
o. Un poco allegretto e grazioso.
d. Adagio. Piu andante. Allegro non troppo, ma con brio.
Piu allegro.
2. Concert (E kl. t. op. 64).. F. Mendelssohn-Bartholdy.
a. Allegro molto appassionato.
b. Andante.
c. Allegretto non troppo. Allegro molto vivace.
Voor viool met orkestbegeleiding. Voor te dragen door
den heer Fritz Kieisler.
3. «Psyché et eros" uit »Psyché"C. Franck.
4. Introduction et rondo capriccioso (op. 28)
C Saint-Saëns.
Voor viool met orkestbegeleiding. Voor te dragen door den
heer Fritz Kreisler.
5. Ouverture no. 3 (C gr. t.) van de opera »Leonoi-e"
L. van Beethoven.
Het is kwetsender met stand en waardigheid te pronken dan
met persoonlyke eigenschappen,
De afdeeling Overveen-Bloemundaal der
Plaatselijk Algemeene Vereeniging voor Bloem-
nieuws. bollencultuur" zal haar jaar ijksche ten-
toohstelling op 29, 30 en 31 Januari
a s, in 't hotel »Van Ouds 't Raadhuis te Overveen houden.
