groote verscheidenheid van schoone en aangename bloemen
en kruiden, welke in deze streeken groeien, en die ook het
deel van dit Bergje zullen geweest zijn voordat de kunst
zich te veel met hetzelfde bemoeit had." (Loosjes, Hollands
Arkadia, 1804). Reeds bij het leven van den prins (stadhouder
koning Willem III) kreeg de hofstede een tweeden naam,
welks beteekenis duidelijk is's-Princenbosch. De overlevering
zegt dat Willem III er dikwijls heeft vertoefd en dat Z. H.
er gaarne verblijft zocht. Hij hield er geheime raadplegingen,
uithoofde van de onmogelijkheid om er beluisterd te kunnen
worden" en besloot er (zoo wordt beweerd) in zeker klein
vertrek tot den overtocht naar Engeland (1688). Constantijn
Huygens, de zoon, 's Prinsen secretaris, schreef eens in zijn
journaal
A. 1682 October. 3 Sat. Ging S. H. naer den eten om
op de Cruytberg te slapenmij belastende doen al voor
de tweede mael dat tegens maend soude maken Soestdijk
te wesen.
Met den dood van Willem II (1702) verging de glorie
van den Kruidberg. Het jachtverblijf verloor zijn vorstelijk
huisraad, raakte meer in verval. In 1812 is het nog domein
(dat is te zeggenstaatsdomein) en wordt dan bewoond
door den amsterdamschen heer J. G. van der Meiden, die
in de stukken wordt genoemd: »fermier d'une maison de
campagne, ayant appartenu a la maison de Nassau."
Na 1845 komt de Kruidberg, dan 37 bunder groot,
in banden van minister mr. F. A. van Hall, die reeds be
zitter is van den Duinenberg. Van het oude buis van den
Kruidberg is tbans weinig meer over dan een mooie eiken
houten trap en ééne kamer. Nu en dan komen vrienden van
geschiedkundige bijzonderheden dit overschot bezien.
De Duinenberg, het andere deel van het tegenwoordige
landgoed, reeds voorkomende in eene akte van 1625, wordt
in het bekende en merkwaardige werk van NidekHet Zegen-
pralent Kennemerlant, vertoont in 100 Heerelijke Gezichten
van deszelfs voornaamste Lustplaetzen, adelijke Huizen, Dorp
en stedegebouwen" (1728) aldus aangeduid:
Duinenberg, de boschrijke lustplaetze van den heere
Wilhelm Hendrik Kerckerinck, gelegen aen de hooge Zant-
duinen, nevens het weleer beruchte jaght en lusthuis, de
Kruitberg genaemt, dat sedert den van zijne Brittannische
Majesteit, Wilhelm den derden, zijnen luister geheel en al
verloren heeft, en genoegzaam verlaten legt."
Ook dit Duinenberg heeft een tijd van verval gekend. Als
de latere eigenaar mr. Van Hall in 1841 besluit tot een
nieuwen aanleg, dan is er niets dan eenige geboomte bij
eene vinkenbaan.
Den bouw van een nieuw huis en den aanleg der partijen
draagt de minister op aan een engelschen architect. Een
paar jaren later koopt hij den Kruidberg aan, voegt dit oude
jachtverblijf bij den herboren Duinenberg en geeft aan het
geheel den passenden naam van hedenDuin en Kruidberg.
De tegenwoordige eigenaar, de heer J. T. Cremer, oud
minister van koloniën, heeft vlak tegenover het in 1841
gebouwde huis, aan den voet der duinen, in oud-hollandschen
bouwtrant eene huizing doen verrijzen, welke den naam van
kasteel ten volle verdient. Het indrukwekkende gebouw is
ontworpen door de haagsche architecten J. J. en M. A. van
Nieukerken in baksteen en in Euville steen. Boven boseh
en duin verheffen zich de beide torens. De hoogste van beide
reikt tot dertig meter boven den grond. De andere, de zoo
genaamde diensttraptoren, met lift, is 21 meter. Een paar
cijfers geven een indruk van de afmetingen van deze rijke huizing.
De frontbreedte bedraagt 47 meter. De hall is 9.50 bij 8 M.
de concertzaal 9.70 bij 7 M., de biljartzaal 15 bij 7.70 M.
Langs boudoir, salon en biljartzaal loopt, ter lengte van 29 M.,
een 9.50 M. breed terras, met trappen, die naar den vijver
leiden. Er zijn ongeveer zestig kamers, zalen en vertrekken.
Naar de eischen van dezen tijd zijn in de huizing aangebracht
heeteluchtverwarming, warm- en koudwaterleiding, electrische
verlichting, electrische stofzuigmachine, liften, telephoon enz.
Door electrische beweegkracht wordt het water uit Norton
pompen beneden in het bosch opgewerkt naar de reservoirs
in het hooge duin, van waar het, gezuiverd, wordt afgeleid
naar het kasteel, de moes- en bloementuinen, de grasperken
en de fontein.
In onze omgeving verblijden zich velen over het ontstaan
van deze huizing, die van Kennemerland een sieraad zal heeten
en onder de grootsehe buitenverblijven in Nederland terdege
zal meetellen.
Ned. Herv. Gemeente, Zondag 25 Juli
Kerknieuws. in n t a t
voorm. 10 uur, Ds. J.A. van Leeuwen.
R.K. Kerk te Overveen. Zondag 25 Juli voorm. 7 en
8J uur Gelezen H. Missen; 10 uur Hoogmis; 3 uur
Vespers.
R.K. Kerk te Vogelenzang. Zondag 25 Juli Kerkelijke
dienst te 74 en 10 uur.
Muziek.
Uitvoering van Gewijde Muziek.
Woensdagavond 28 Juli a.s. zal een uitvoering
van gewijde muziek plaats hebben in de Groote Kerk te
Haarlem.
Medewerkenden zijnmevrouw Alida Loman, sopraan, en
de heeren Ger. Zalsman, bariton, Joh. Steenman, violist en
W. Ezerman, organist.
Ten gehoore zullen worden gebrachtLiederen van H&ndel,
Bach, Mendelssohn, Wolf; vioolstukken van Tartini en
Mackenzie, en orgelstukken van Bach, Gailmont en César
Franck.
De School en de nieuwe
Onderwijs. Tweede Kamer.
Voortgaande met onze beschouwing,
kunnen we wel verzekeren dat de neutrale onderwijzersver-
eenigingen den strijd tegen de wet van 1905 zullen voort
zetten en wel om het belang van het onderwijs. Zij zullen
niet rusten voordat het tegenwoordige subsidiestelsel is ver
vangen door een deugdelijker, dat het minder gemakkelijk
maakt om uit de staatskas te putten en geld overlaat om
dringend noodzakelijke verbeteringen aan te brengen. Laat
ons er bij zeggen, dat ook rechts de vrees voor verbrokkeling
begint te komen. Een vereeniging van drie personen is gauw
gevormd, een stuk of wat leerlingen gaan mee, subsidie is
verzekerd en de school komt er. Wij wezen er al op, 't grootste
kwaad is al gesticht. Wil men nog verder gaan, welnu
met kracht en klem dient links aan te dringen op waar
borgen, dat het geld voor onderwijssubsidie goed besteed
wordt, dat de functionaris zelf het salaris ontvangt en ten
eigen genoege besteedt.
Wat het godsdienstonderwijs betreft, blijve de vrije school
vrij, maar zij moet dezelfde waarborgen geven voor deugde
lijk maatschappelijk onderwijs als de openbare.
Wij leven in een tijd, waarin de godsdienst gebruikt
wordt als factor in de politiek, maar is die toestand natuur
lijk Past zij bij het overgroote deel der natie De open
bare school geeft wel godsdienstig onderwijs in den zin van
aanleeren van plichtsbetrachting, algemeene menschenliefde,
eerbied voor anderen enz. Niemand kan dat ontkennen,
Godsdienstleer, daarvoor zijn de dienaren van het openbaar
onderwijs niet bevoegd, evenmin als de geestelijke voor welke
tak van lager onderwijs ook, evenmin als de dokter voor
curator, de ingenieur medicus mag zijn.
Voor 't onderwijzen van godsdienstleer zijn de prote-
stantsche, katholieke, en israëlietische leeraren aangewezen.
Nooit is hun toegang tot de openbare school van godsdienst
onderwijs geweigerd. De wet spreekt zelfs van verplichting.
Een brief aan den burgemeester en het schoollokaal staat
verlicht en verwarmd voor hen open. En toch wil men de
vrije school. Nu is het 1/s zei een der voormannen en 't moet
3/3 worden. Is 't niet duidelijk dat men de openbare school,
het dierbaar kleinood der liberalen, wil nekken En in weer
wil dat 3/5 der kamer rechtsch is, heeft de openbare school
nog 2/s der bevolking.
Neen, het overgroote deel der natie wil niet godsdienst
en politiek vertenigd. Of zullen er b.v. niet vele ouders
zijn in geloof Christelijk Historisch of Katholiek die de
openbare school voor hun kinderen wenschen
En als ze nu eens allemaal vrij waren, zouden dan al
die ouders de vrije school kiezen of zou niet hun keus de
openbare zijn, waar ieders godsdienst.ige meening wordt ge
ëerbiedigd
Neen het overgroote deel der natie zal wederkeeren tot
de stille piëteit, die van oudsher haar kenmerk is en de
drijvers alleen laten staan.
En nu invloed der lagere school.
Worden de leerlingen der openbare school allemaal libe
raai? Ieder weet het beter, of zijn niet al de rechtsche
kamerleden boven de vijftig daar opgevoed Zijn ook niet
vele voormannen van de linksche partijen van het bijzonder
onderwijs afkomstig?
Toch heeft de lagere school grooten invloed op' de toe
komstige denkwijze van ons volk. Waarvoor anders de
bijzondere school
Toch is 't ook waar, dat niet de school alleen, stellig
niet de openbare school het kind als mensch tot een poli
tieker van bepaalde kleur maakt. Niet alleen de school
brengt de zedelijk godsdienstige denkbeelden aan, die de
man en de vrouw straks zullen toonen te bezitten.
De ouderlijke woning, de geheele omgeving en de tal-
looze maatschappelijke factoren, die altijd door op het kind
inwerken zijn beslissend, de school nietgelukkig niet.
De vrije school door haar opvoedingsstelsel tracht zij niet
in te werken? Wij meenen dat er wel invloed van uitgaat
maar die invloed niet overschat moet worden.
Ook de lastercampagne (we denken maar aan uitlatingen
als kind van 't bijwijf, erger dan de hel, godsdienstloos)
tegen de openbare school zal wel doodbloeden, juist doordat
zij lastercampagne is. Nooit hebben wo gehoord, dat een
openbaar onderwijzer bij zijn lessen godsdienstige meeningen
van ouders krenkte, zijn leerlingen weigerde catechisatie of
leering te bezoeken. Leugens hebben wel veel kwaad
gedaan, doch altijd getoond korte beenen te bezitten. En
daarenboven, wie de beweging tegen de school gevolgd heeft,
weet dat zij niet van de bevolking, maar van velen hunner
kerkelijke voorgangers is uitgegaan
Onze overtuiging is het, dat wanneer de storm uitgewoed
zal zijn, de school, betaald uit de openbare kassen en dus
de openbare school, sterker zal staan dan ooit.
Een donkere tijd breekt evenwel aan, maar, zij 't in een verre
toekomst, het licht zal gloren. Al wat openbaar of niet-con
fessioneel onderwijs voorstaat, dient nu schouder aan schouder
te staan in den strijd tegen, om het zacht uit te drukken,
verdenking, in den strijd voor deugdelijk, ontwikkelend
onderwijs en zijn krachten aan te wenden voor goed onder
wijs met een zedelijk godsdienstige strekking. Over de naaste
toekomst later weer eenige woorden.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag
Plaatselijk zijn door den storm drie boomen aan
Nieuws. den Düinlustweg bij het Kolkje omver-
gewaaid, waardoor het verkeer op dien
weg gestremd was en een gedeelte der telefoongeleiding defect
geraakte. Men is den geheelen nacht aan het werk geweest
om de boomen op te ruimen, zoodat de weg Vrijdagochtend
dan ook weder geheel vrij was.
Gaarne vestigen wij de aandacht op het opera-concert a.s.
Woensdag in den tuin van hotel »Hartenlust" te geven
door mevrouw HellerBecht, sopraan der Noord Neder-
landsche Opeia, den heer Ed. M. van der Ploeg, bariton
der Vlaamsche Opera en den heer Danny Ruyneman, piano.
Indien het weer wat wil medewerken, twijfelen we niet
aan een goede opkomst.
Sinds ongeveer 6 jaren is de heer A. M. Verkerk, de
concierge van het Paleis van Justitie te Haarlem, ijverig
in de weer om indische jongens die hier te lande, en wel
te Leiden, hun opleiding ontvangen voor de zeevaart, een
vriendschappelijk tehuis te verschaffen gedurende hun 14-
daagsche vacantie. Hij heeft hierin steeds veel steun
ondervonden en mocht van verschillende hoofden van ge
zinnen waar deze aardige indische knapen hun tijdelijke
kampementen hadden opgeslagen, ondubbelzinnige blijken van
tevredenheid over het gedrag zijner jeugdige beschermelin
gen ontvangen. Ook dit jaar heeft de heer Verkerk weder
een aantal dezer jongens voor 14 dagen onder dak te bren
gen en zoekt hij thans bij voorkeur in Bloemendaal naar
eenige gezinnen die genegen zijn een indisch matroosje ge
durende dien tijd wat afleiding te bezorgen en hem zijn
verre vaderland eeuigszins te doen vergeten.
De jongens zijn pas uit Indië, en ongeveer 14 jaren oud.
Hun vacantie vangt aan begin September.
Behalve ten onzen kantore kunnen verdere inlichtingen
verkregen worden bij den heer A. M. Verkerk, Rechtbank,
Jansstraat te Haarlem.
Door burgemeester en wethouders is aan den heer W.
F. Bremer Jr. vergunning verleend tot het bouwen van
een villa in het Kweekduinook door den aannemer B.
Hagen zullen in het Kweekduin twee dubbele villa's wor
den gebouwd.
De burgemeester jhr. A. Bas Backer is met een verlof
van drie weken naar het buitenland vertrokken.
Tegen P. J. van Empelen, bloemist te Heemstede, is proces
verbaal opgemaakt, wegens het afwijken van de bouwver
gunning, hem verleend tot het bouwen van zes woningen
aan de Zandvoorterlaan.
Ook is tegen hem proces-verbaal opgemaakt, wegens het
zonder vergunning van burgemeester en wethouders dezer
gemeente in gebruik doen nemen van die woningen.
Tegen G. A. de B., officier der infanterie te Haarlem, is
proces-verbaal opgemaakt wegens het rijden over verboden
grond.
Tegen E. B. te Overveen wegens het rijden met een
rijwiel zonder licht.
Tegen H. A. D. te Amsterdam wegens openbare dronken
schap en tegen P L. te Santpoort wegens jachtwetovertreding.
Een paar jongens die een brandje gemaakt hadden in
den tuin van den heer E. aan de Dompvloedslaan, zijn naar
het bureau van politie gebracht en na een ernstige berisping
weer in vrijheid gesteld.
Verloren. Een bruin lederen heerenportemonaie, een
zwart lederen sigarenkoker en een portemonaie met f 200
aan bankpapier enz.
Gevonden. Een gouden medaillon met 2 portretten, terug
te bekomen bij H. Prenen, Dompvloedslaan, een bruin
lederen handtaschje terug te bekomen bij P. de Graaf, Domp
vloedslaan en een trommelstok bij v. d. Berg, Meeren-
bergsche weg.
Politie.
We hebben een vergissing te herstellen.
In het verslag der vergadering van de
onderafdeeling Kennemerland van den Algemeenen Neder-
landschen Politiebond, opgenomen in het vorig nummer,
staat dat de commissie belast met het nazien der rekening,
het bedrag der uitgaven 1130 te groot vindt. Dit moest
zijn f 030
De hoefijzercorrespondent van het Han-
Uit andere delsblad schrijft:
bladen. Het besef van eigenwaarde en van waarde
van den journalistieken stand is in de
laatste decenniën bij de nederlandsche
journalisten ongetwijfeld gegroeid. Maar heel sterk en heel
algemeen is het toch niet. Telkens doen zich weer verschijn
selen voor. waaruit blijkt, hoeveel er nog ontbreekt aan een
behoorlijke waardeering van de journalisten door de jour
nalisten.
Zoo nu ook weer in de quaestie-Kuyper-Sweerts. Nauwelijks
verschijnt in de N. Courant een telegram van den heer Sweerts
waarin deze zich een meester toont in de kunst van een slag
om den arm te houden, of de Haagsche Courant en Het Vader
land haasten zich om dit als een afdoende tegenspraak toe te
juichen en den (bij den zaak betrokken) burgemeester onmid
dellijk te gelooven in wat zij aannemen als een ontkenning
van wat de hoofdredactie van een van onze groote bladen na
ernstig onderzoek had medegedeeld. En Het Vaderland spreekt
zelfs, met vaderlijke deftigheid, van de „berispelijke lichtzin
nigheid" van het Handelsblad.
Schrijver dezes heeft in deze zaak niet anders te doen gehad
dan bevestiging inwinnen van wat de hoofdredactie van het
Handelsblad reeds met vrij groote zekerheid had vernomen.
Maar die bevestiging kreeg hij dan ook in zulk e>en vorm, dat
hij Het Vaderland kan verzekeren, dat men het geloof in de
waarheidsliefde van burgemeester Sweerts het best dient, door,
gelijk de redactie van het Handelsblad deed, in zijn telegram
geen poging tot tegenspraak te lezen.
Maar welk een denkbeeld moet het publiek toch wel krijgen
van de achting der journalisten voor hun eigen stand, wanneer
het ziet, dat een paar bladen onmiddellijk gereed staan om
het woord van hun collega's weg te werpen, zoodra maar de
eene of andere officieele persoon een vermeende tegen
spraak daartegen plaatst.
„Berispelijke lichtzinnigheid". Inderdaad gij autoriteits-ge-
loovigen van de Parkstraat en de Wagenstraat.
Er zijn nog te veel schelpdieren in de Nederlandsche jour
nalistiek.
En wij zouden hieraan nog willen toevoegen »'t Zijn niet
allen koks, die lange messen dragen". (Red. BI. W.)
jy. i In het museum van kunstnijverheid te
p' 'V!' fV Haarlem zullen de volgende week nog
em n eil. tentoongesteld blijven een aantal teeken
oefeningen, vervaardigd door de leerlingen van de aan het
museum verbonden school. Deze teekenoefeningen bestaan
uit natuurstudiën naar levend model, planten, bloemen en
dieren, alsmede uit proeven van stileering naar eerstgenoemde
teekoningen vervaardigd en uit toepassingen op het gebied
der decoratieve vakken.
De studiën voor metaal- en houtbewerking blijven even
eens nog eenigen tijd tentoongesteld.
Zondag is de toegang kosteloos.
De tentoonstelling te Haarlem.
Zondagmiddag had op de waranda van het Brongebouw
de uitreiking der bekroningen plaats. De voorzitter van het
eere-comité, de heer J. Krol Kzn. hield bij deze gelegenheid
een zeer toepasselijke rede en gaf den keizer wat des keizers
is. Zijn toespraak werd met toejuichingen en handgeklap
begroet. Na de uitreiking der fraaie prijzen hield een onzer
redacteuren, op dat oogenblik nog de functie van »ambtenaere
van den Burgerlycken Stande" vervullende, de volgende
dankbetuiging:
Sta mij toe als oudste der gebroeders Corbasius, de uit
gevers en redacteuren van dit seer beroemde weekelijksch
blad voor den Vogelensangck, Tetterode ende Aelbertsberg,
't tegenwoordige Bloemendaal, en tevens als voortdurend
waarnemend burgemeester en ambtenaar van den Burge
lijken Stand, u hartelijk dank te zeggen voor de hooge
onderscheidingen aan onzen patroon verleend. Deze is zelf,
wegens eene dringende reis naar buiten-af, niet in deze
oude veste. Hij heeft het mij daarom overgelaten, u een
hartelijk woord toe te spreken en niet minder de burge
meesters Van Gasteren en Chabot en dien goedgeefschen en
goedlachschen poorter mr. W. Jager Gerlings, firma J. H.
Enschedé. Toen het denkbeeld bij onzen patroon rees om in
deze oude veste een Raedthuys te stichten, zonder 't welk
deze stad niet veel meer ware geweest dan een loos ge
hucht, heeft het ons maanden snuffelens gekost in oude
aktens, poorters- en houwelicks-registers om het wezen
en werken onzer voorvaderen op dat stuk bedriegelijk
na te bootsen.
In hoever wij daarin geslaagd zijn, kan niemand beoor-
deelen, daar geen onzer in het geval verkeert zich zelf
