„lel BloeineiÉalscb Weekblad"
bijvoegsel van
van Zaterdag 14 Januari 1911. No. 2.
Het oude jaar te Bloemendaal.
1910.
II.
Juli. In hotel „Duin en Daal" wordt een ten
toonstelling van schilderijen en aquarellen
van Hobbo Smith geopend.
Juli. De Bloemendaalsehe muziekvereeniging
reseendo" geeft op het driehoekje bij den
tol te Overveen een volksconcert,
f c. Juli. Op „Leyduin", het buitengoed van den
heer Mr. H. S. van Lennep, wordt het 47ste
christelijk nationaal zendingsfeest gehouden.
li, Juli. J11 de school der Bloemendaalsehe School-
vereeniging wordt eene tentoonstelling ge
houden van door de leerlingen dier school
i ei vaardigde werkstukken.
I 14 Juli. Op 31 -jarigen leeftijd is'de heer Her
man Zweert» overleden.
Juli. Oemeenteraadszitting. Van eene langdu
rige ziekte hersteld zijnde, komt de wethou
der, de heer Van Hooft', weder voor 't eerst
ter vergadering. De heer A. J. Meijerink,
vvinnastiekleeraar te Haarlem, wordt als
zoodanig benoemd aan de openbare lagere
sc hool te Bloemendaal.
Juli. De nieuwe concertzaal van „Rusthoek"
wordt geopend.
- Juli. 22 Neringdoenden in Bloemendaal die
nen een adres in aan Gedeputeerde Staten
ii Noord-Holland om het ijken van maten
en gewichten- op een anderen dag dan een
terdag te willen bepalen.
-lus. De heer K. Tepe, onze voormalige
plaatsgenoot, verkrijgt op de Brusselsehe
tentoonstelling den „grand prix" voor zijne
inzendingen fotografieën,
vastus. „Bloemendaal-Commando" en „Gene
raal Joubert" behalen bij den internationalen
sc hietwedstrijd te Loosduinen elk de zilveren
medaille. De heeren J. v. d. Kop en D. C.
Houtgraaf behalen in de afdeeling vaste
liaan den 4den en den 7den prijs.
Augustus. Koninginnedag wordt door de
schoolkinderen gevierd. Er wordt weinig
gevlagd.
ptpmber en volgende dagen. Er gebeurt niets
vermeldenswaard in Bloemendaal.
-"ptember. Gemeenteraadszitting. Mr. P. Tide-
man heeft een schrijven ingediend, waarin
hij mededeelt, dat hij zijn ontslag wenseht
te nemen als lid van den raad.
■-eptember. Het gelukt den agent van politie
R. Stoffer in Aerdènhout de hand te leggen
op de inbrekers die uit de villa van den
lieer mr. E. N. L. Aberson een aantal zilve-
i -li voorwerden e. d. ontvreemd hadden,
■ptember. Bij het te Utrecht gehouden examen
uitgaande van den Alg. Ned. Politiebond
zijn geslaagd de agenten van politie B. Bos-
oper voor het diploma met aanteekening,
M. Smits, idem, terwijl G. J. Hissink
iet diploma verwerft.
ptember. Bloemendaals Bloei biedtbij monde
an haren voorzitter, mr. Jacometti, de oriën-
i-rtatel liet gemeentebestuur aan. De fees-
iijke overdracht heeft ten raadliuize plaats,
ober. Mej. A. Zoethout herdenkt den dag
waarop zij zich vóór 12' jaar als gemeente
erloskundige te Bloemendaal vestigde,
ober. De firma Keiler Macdonald heeft
re kantoren en magazijnen verplaatst naar
ijhveg 34 te Overveen.
ober. In het Bloemendaalsch Verkooplokaal
vordt de eerste veiling van vaste goederen
loor den makelaar A. Overakker ten over-
itaan van- notaris J. H. Wildervanck de
Bléoourt gehouden.
tober. Jaarlijksehe onderlinge schietwedstrij
den van Bloemendaal-Commando. Er heersch't
i 'raai weder en de wedstrijd slaagt uitstekend,
etober. De heer A. Kohier heeft op den
lioek der Zomerzorgerlaan zijn nieuwen
winkel geopend.
'etober. De vliegenier Verstraeten logeert
lijden» de vliegweek in hotel „Duin en Daal".
October. De heer mr. Jacometti wordt tot
lid van den raad gekozen.
1 'etober. De raad besluit tot II. M. de koningin
bet verzoek te richten, te bevorderen dat
de gemeente Bloemendaal in een lioogere
klasse worde gerangschikt voor de heffing
van de personeele belasting naar de eerste
3 grondslagen. De raad neemt bij monde
van zijnen voorzitter afscheid van mr. Tide-
man.
November. Het Bloemendaalsch Weekblad is,
blijkens de wijziging in haar hoofd, van
nieuwsblad voor Bloemendaal, Overveen,
Verdenhout, Vogelenzang en daar rondom
liggende gemeenten, geworden een onafhan
kelijk orgaan voor Nederland.
November. De Maatschappij tot Nut van 't
Algemeen heeft te Bloemendaal eene afdee
ling van hare reizende bibliotheken gesticht,
liockbeheerder is de heer i'. Tideman.
lil November. De Heer A. F. Kremer, vóór zijn
komst in deze gemeente een bekend haar-
lemscli koopman, is overleden.
IN November. Het centraal bureau voor de sta
tistiek heeft het bevolkingscijfer op 1 Ja
nuari 1910 vastgesteld op 7780, te weten
33(11 mannen en 4411) vrouwen.
November. De ijsclub „Duin en Daal" neemt
maatregelen om bij vriezend wederbare leden
de ijssport te kunnen laten beoefenen.
November. De bekende schaker dr. Esser
speelt in liotel „Hartenlust" zes blind-simul-
taau partijen, die alle door hem gewonnen
worden.
I December. De geest van den amerikaanschen
humorist Mark Twain spookt op Duin en
Daal rond. O. a wijdt hij belangstelling aan
het bord, beroemd geworden door het proces-
nir. Monnik.
13 December. Er zijn zeven politiehonden ge
boren. Moeder en kroost verkeeren in wei-
varenden toestand.
15 December. Gemeenteraadszitting. De heer A.
Roozen Sr. komt, na een langdurige ongesteld
heid, voor het eerst weder ter vergadering.
17 December. De heer J. H. A. A. Kalff, in
leven het toonbeeld van den nieuwerwet-
schen koopman en weldoener in één persoon
vereenigd, is overleden.
18 December. De gemeente-veldwachter, L. Bou
wer uit Monster is benoemd tot agent van
politie te Bloemendaal.
20 December. De heer Frans E. Willekes Mac
donald, in leven lid der firma Keiler en
Macdonald te Overveen, is overleden.
22 December. Vanaf dezen dag is de architect der
gemeente op Maandag, Woensdag en Vrijdag
van iedere week ten gemeentehuize (van
1012 ure) te spreken.
30 December. In eene vergadering van Bloemen-
daal-Commando worden de heeren J. van
Buggennm en M. J. Doemen tot bestuurs
leden herkozen en de heer J. Lindeman
gekozen in de plaats van den heer J. J. I..
ten Kate.
Wat het nieuwe jaar brengen zal?
Wij hopen:
Ophooging der Korte Kleverlaan.
Aanleg van een klaring-bak.
Nadere voorbereiding tot de eindelijke blijde
binnenkomst van H. M. de Koningin in de ge
meente, zoo mogelijk vergezeld van prinses Ju
liana; bestijging van het Koningin Wilhelmina-
duin.
Plaatsing (zoodra een goedgeefsch man in 'de
beurs tasti van een telescoop op het Wilhelmina-
duin tot overzien van den omtrek.
Stichting van een gedënkteeken voor dén
dichter De Genestet,
Oprichting van eene vereeniging tot beoefening
der wijsbegeerte voor Haarlem en omstreken.
Vermeerdering van het gezellig verkeer dei-
ingezetenen onderling, (oprichting van een af
deeling der vereeniging „Onze Vloot", van eené
vereeniging tot beoefening der letterkunde, van
een onderlinge reisvereeniging enz. enz.)
Wat 1910 van onze wensehen
vcrvuld heeft?
15 Juni. Het Jaarboekje van Bloemendaal Help
V zelf is verschenen. Met de rioleering
in Hartenlust en Dorpsbuurt is een begin
gemaakt.
Derde Liederenavond
MUZIEK. te geven door Gerard Zalsman
met medewerking van
Mevrouw A. NoordewierReddingius,.
sopraan
Begeleiding: Mejuffrouw M. Jannette
Walen, pianiste
en den Heer Willem Andriessen, pianist,
op Vrijdag (3 Januari 1911.
Het programma meldde als no. 1 vijf liederen
van Robert Schumann, waarvan het eerste lied
„Stille Tranen" voor de stem van mevrouw
Noordewier minder gunstig is dan de overige.
Bij „der Nuszbaum" liad zij weer dezelfde be
koring, die 't altijd tot zulk een groot genot
maakt naar haar te luisteren. Hoe jubelend
klonken de woorden: „Frühling, ja du bist'sl"
In „Höselein, Röselein" en in „Mondnacht"
kwam duidelijk uit, hoe goed mevrouw Noorde
wier zich in verschillende stemmingen verplaatst
en door haar stem en voordracht die ook aan
hare toehoorders weet mede te deelen. In de
twee liederen van B. Zweers was de stem zoo
heerlijk mooi en had vooral bij de twee laatste
coupletten dat eigenaardige, dat vrome en engel
reine, dat zelfs aan de pianissimo-gedeelten zulk
een warmte en bezieling geeft. De vier liederen
van Richard Strausz (geboren 11 Juni 18(54 te
München; een der grootste en merkwaardigste
verschijningen op 't gebied der programmuziek)
werden onverbeterlijk en bewonderenswaardig
weergegeven. Welk van die vier 't mooiste is,
durf ik niet beslissen, maar zeker was het
„Wiegenlied" met zijn middengedeelte in mineur
„Traunie, traume, Ivnospe meiner Sorgen", bij
zonder mooi en pakkend, evenals het tweede lied
waarvan de regels: „Und ich geh' mit Finer in
den Frieden, Der voll Schönheit wartet, bis wir
kommen" zeker tot de allerschoonste gerekend
mogen worden.
Mejuffrouw Jannette Walen begeleidde de
zangeres op zeer verdienstelijke wijze, vooral in
't Wiegenlied heb ik haar spel bewonderd.
De concertgever G. Zalsman zong eerst: „Fiinf
Gedichte" van Richard Wagner. (De tekst is
van Matliilde Wesendonk). Die vertolking was
een teleurstelling; Wagner heeft die liederen
weliswaar voor een vrouwenstem gecomponeerd,
maar als ze met de juiste uidrukking voorgedragen
worden, moeten ze toch mooi blijven, (ook door
een mannenstem gezongen). „Der Engel" was nu
bepaald vervelend, er was zoo weinig leven,
bezieling en uitdrukking, ook geen afwisseling
en „kleur" in de stem om de vijf zeer ver
schillende gevoelsuitingen van de gedichten weer-
tegeven. In de liederen van Andriessen was iets
meer warmte. Van de vier liederen van R. Strausz,
Nachtgesang, Befreit, Heimliche Auft'orderung en
Caecilie voldeden de beide laatste 't meest.
Dat de begeleiding van den heer W. Andriessen
uitstekend was, behoeft nauwelijks gezegd té
worden. Q
Maandagavond 9 Januari waren vrij veel be
langstellenden naar „De Kroon" gegaan om het
pianospel van Percy Grainger te hooren. Ik kon
slechts het eerste gedeelte bijwonen, en hoorde
van hem de Waudrer-Fantasie van Schubert en
Choral-Vorspiele van Bacli-Busoni. De namen
die verschillende bladen hem gaven, als genie,
wonderkind enz., zijn volkomen op hem van
toepassing. Zijn techniek is fabelachtigbenijdens
waardig om met zooveel gemak die zware Wandrer-
Fantasie van Schubert te spelenin een van
de levensbeschrijvingen over Schubert las ik,
dat hij, op een muziekavond aan zijn vrienden
deze Fantasie voorspelende, plotseling bleef steken
in een bijzonder lastig gedeelte, woedend werd
en toen uitriep: Dieses Zeug soil der Teufel
spielen". En op 9 Januari 1911 heeft Percy Grainger
dezen wensch vervuld en zeker zou Schubert
hem geen' „Teufel" noemen voor de manier
waarop Percy zijn werk vertolkte. Van verschil
lende virtuosen hoorde ik 't zelfde, nog nooit
echter heeft een er zooveel „uitgehaald". Hij
laat bijzonder mooi de melodie „zingen" opzijn
instumentdaarbij is zijn spel warm en is 't te
zien en te liooren hoe hij geheel opgaat in 't
geen hij speelt en er zijn ziel in legt. Op
meesterlijke wijze gaf hij de 4 Choral-Vorspiele
van Bach-Busoni weer. Hoe eenig mooi liet hij
b.v. de melodie uitkomen in het koraal„Wachet
auf ruft uns die Stimme!" en in: „Icli ruf' zu
dir, Herr" en hoe juichend en friscli klonken
de'vlugge Koralen: „Nun freut eueh, lieben
Christen" en „In dir ist Freude", waarin weer
Bach's groote meesterschap in dat soort muziek
uitkwam.
Van bevoegde zijde vernam ik, dat ook de rest
van 't programma schitterend werd uitgevoerd,
vooral de Hongaarsche Rhapsodic van Liszt. Het
is te hopen, dat hij bij zijn volgend optreden
hier nog eens voor een volle zaal kan spelen.
a
Het Bacliconcért van Dinsdag 19 Januari met
medewerking van 't Concertgebouw orkest onder
leiding van Mengelberg en den violist Fritz
Kreisler beloofde een avond van veel kunstgenot
te zullen zijn, en was 't ook werkelijk, De lieer
Mengelberg ontving drie kransen! Wij hoorden
als eerste nummer de zeer bekende maar altijd
mooie Vijfde Synfonie van Beethoven. (Svnfonie
beteekent woordelijkwelluidende samenstem-
ming; veelstemmig instrumentaal werk, in den
vorm der sonate, bestaande uit a. Allegro (met
of zonder inleiding) b. Andante of Adagio, c.
Scherzo of Menuet en trio, en d. Finale (allegro
in Rondo-vorm). De vijfde synfonie (C. Moll)
op. 67 werd den 22en December 1808 te Weenen
voor 't eerst gespeeld. Een vriend en levensbe
schrijver van Beethoven zegt, dat met de „Eingangs-
hoten das Pochen des Scliicktals au die Pforte des
Menschen gemeint sein soil". En Robert Schumann
zegt naar aanleiding van deze synfonie„So oft ge
hort im öfi'entliehen Saai wie imlnnérm, iibt sie un-
Verandert ihre MarJit auf alle Lebensalter aus,gleich
wie manche grosze Erscheinungen in der Natur,
die, so oft sie auch wiederkehren, uns mit Furcht
Und Bewunderung erfüllen. Auch diese Synphonie
Wird naeh Jahrhunderten noch wiederklingen,
ja, gewisz so lange es eine Welt und Musik
gibt". Wie zal Schumann tegenspreken? Mij
dunkt dat weer duidelijk gebleken is, hoe een
werkelijk mooi verheven kunstwerk ook na meer
pan honderd jaren nog mooi blijft en dat 't voor
het orkest een genot is zulk een werk uit te
voeren, evenals voor de toehoorders om man
die voortreffelijke uitvoering te luisteren. De
violist Kreisler deed ons eerst genieten van zijn
heerlijk spel in 't vioolconcert van Joli. Brahms
(concert is een muziekstuk voor solo-instrument
in meestal drie deelen, met begeleiding van
orkest). Hij deed ons hierin veel bewonderen,
zijn mooien toon, vurig temperament en zijn
groote technische vaardigheid, die vooral in de
„cadenzen" (gedeelte tegen 't einde waarbij de
solist al zijn „schitterende" kunst vrij uit, doch
in den geest van den componist blijft) zeer uit
kwam, hooge noten, trillers, dubbele noten enz.
Hier was duidelijk dat we naar een eerste-rangs
kunstenaar luisterden; bijzonder friscli, ryth-
miseh klonk het thema van het Allegro-giocoso,
echt vroolijk. Na de pauze een gansch ander
soort viool-concert, n. 1. van Mozart (gebo
ren te Salzburg 1756, gestorven te Weenen
1791). Ook deze componist heeft zijn eigen
aardige en groote aantrekkelijkheden, waar
toe zeker wel behooren het zangerige, fijne, be
vallige en lieflijk-welluidende, dat al zijn muziek
kenmerkt en waardoor ook dit vioolconcert zoo
zeer uitmunt. Al die eigenschappen gaf Kreisler
zeer mooi weer, al die fijne Mozart-trillers b.v.!
en dan het Andante Cantabile, werd 't niet fijn
en teeder gespeeld door iemand die in Brahms' con
cert zooveel vuur en kracht toonde te bezitten? Nu
de namen Mozart en Beethoven ditmaal op één
zelfde programma voorkomen is 't niet onaardig
even te melden wat Mozart over Beethoven zei,
toen hij in 1787 te Weenen was (om les te
nemen van Joseph Haydn) en daar aan Mozart
voorspeelde. „Gebt acht, der versteht es, dSr
wird uns noch einmal etwas zu rathen auf-
geben." Hoe goed Mozart dat vóórgevoeld heeft,
is gebleken; want Beethoven „versteht's" als geen
ander en hij heeft veel „zu rathen aufgegeben" ook.
Het laatste nummer was aan Wagner's „Vorspiel
und Isoldens Liebestod" gewijd, een prachtig,
machtig, indrukwekkend slot, dat ook zeer mooi
door het amsterdamsche orkest werd weergegeven;
voortdurend moest ik daarbij denken aan het
tragische einde van het drama „Tristan und
Isolde", dat door de echte Wagnerianen het
allermooiste van Wagner's werken gevonden
wordt; de meeningen zijn ook hierin zeer uit
eenloopend.
Bij den ingang zeiden een paar menschen tot
elkaar: „Zou 't mooi zijn vanavond?" Ilc geloof,
dat die vraag gerust bevestigend beantwoord
kan worden en dat het zelfs een heel mooi con
cert was. o
Vraag. Ik ben crediteur in een
RECHTSVRAGEN faillissement, waarin de verifica-
VAN VRIENDEN tie-vergadering spoedig zal plaats
VAN ONS BLAD. hebbenik moet voor drin
gende zaken naar het buiten
land, zoodat ik de verificatie-vergadering niet
zal kunnen bijwonen; daar de curator mijne
vordering ten deele zal gaan betwisten, is liet
van groot belang, dat een vertegenwoordiger op
die vergadering aanwezig is, moet ik nu daarvoor
een volmacht afgeven? zoo ja, lioe moet deze
gesteld zijn, zoo neen, moeten er dan eenige
andere formaliteiten vervuld worden?
Antwoord. De aangewezen weg is dat u een
volmacht opmaakt van den volgenden inhoud:
„Oudergeteekende
crediteur in het faillissement van
uitgesproken bij vonnis van de Arrondissements-
Reehtbank ted.d
191 verklaart bij deze te machtigen
speciaal om voor en namens
ondergeteekende en in zijn naam te verschijnen
op alle vergaderingen van schuldeischers in
bovenstaande faillissement, aldaar zijne vorderin
gen ter verificatie aan te bieden, die van anderen
des geraden oordeeleude te betwisten zoonoodig
te stemmen voor een accoord, hetwelk door of
voor den gefailleerde mocht worden aangeboden
en verder te dezer zake alles te doen en te
verrichten, wat hij zelf tegenwoordig zijnde zou
kunnne of mogen doen, alles met het recht van
in de plaatsstelling en onder verband als vol
gens de wet:
U schrijft deze volmacht behoorlijk ingevuld
op eene zegel van 0.22(ƒ0.16 met 50 opcenten)
en biedt deze, geteekend, ter registratie, op liet
registratiekantoor, Nieuwe Gracht 13 te Haarlem,
aan, waarvoor u 1.20 moet betalen voor regi
stratierecht.
Uw vertegenwoordiger zou op de verificatie
vergadering kunnen volstaan met een ongezegelde
en ongeregistreerde volmacht, er kunnen zich even
wel tal van andere gevallen voordoen, waarin
hij namens u moet optreden, dan geldt de
algemeene bepaling, dat men in rechten met
een ongezegeld en ongeregistreerd stuk niets be
wijst.
Wij raden u aan als vertegenwoordiger te doen
optreden, iemand die volkomen op de hoogte
is van uwe zaken.
In 't laatst van 1787 te Spaarndam.
Een stukje uit de geschiedenis der herstelling ran
Stadhouder Willem V.
De 18e eeuw, zoo dikwijls gedoodverfd als een
tijdperk van Jan-salie-geest, was er een van
opgroeiend volksbewustzijn, een waarin 't
bruischte in de gemoederen van vele Nederlanders.
De Unie van Utrecht, de eerste grondwet van
Nederland, toonde meer en meer haar fouten.
Fouten, die noch de goedhartige stadhouder
Willem V, noch zijn begaafde gemalin prinses
Wilhelmina van Pruisen, nocli zijn raadsman,
de hertog van Brunswijk kenden en konden goed
maken. Twee partijen, de patriotten en de prins-
gezinden, stonden tegenover elkaar. De prins was
niet in staat de rust te herstellen en de twee
dracht te doen verdwijnen. In de meeste steden,
vooral in Holland, zaten zijn tegenstanders op
het kussen. Daar en in sommige dorpen, (o. a.
Spaarndam) werden door jongelui uit den gegoeden
stand „vrijkorpsen of zoogenaamde; exercitiege
nootschappen" opgericht, om zooals; het heette
de rust te handhaven, maar inderdaad om de
patriottenpartij in hare handelingen tegen den
prins te steunen. Het zeevolk en de boeren
hadden de zijde van den prins gekozen en mochten
de vrijkorpsen niet. Op vele plaatsen ontstonden
daardoor vechtpartijen. Men werd voor een oproer
maker gehouden, als men een oranjelintje droeg
of „Oranje boven" dorst roepen. Goudsbloemen
en princesseboontjes zelfs vonden in de oogen
van heftige patriotten geen genade meer.Den
prins werd 't bevel over de bezetting van] Den
■r
Mb. A. A. LAND.
Een welwillend man, een braaf man, behalve goed
ambtenaar rechtschapen mensch, zoo was mr. A. A. Land,
het meest bekend als griffier der Staten van Noord-
Holland, het meest bemind bij hen die dagelijks met hem
omgingen. Wij zijn door welwillendheid van dr. A. A.
G Land, wien wij daarvoor vriendelijk dank zeggen, in
staat bovenstaand portret van den door zeer velen be
treurden doode weer te geven.
Haag ontnomen en bij verliet in 1785 deze plaats
om zich naar het Loo, daarna naar Nijmegen te
begeven. In de steden Hattem en Elburg kwam
zulk een oproer, dat de Staten van Gelderland
verzochten, die steden met krijgsvolk tot rust
te brengen. Hij voldeed er aan zonder dat één
schot behoefde gelost te worden en werd voor
een Nero, een Alva, een bloedhond uitgemaakt.
De verbittering der partijen nam zoo toe, dat 't
tot handtastelijkheden kwam. Te Utrecht werd
in 1787 bij een overval van eenige burgers op
krijgsvolk, dat door de Staten afgezonden was,
't eerste burgerbloed gestort. N u sloeg de bui er-
strijd ook naar andere plaatsen over. Te Am; .er-
dam begon het gemeen de huizen van voorn. ,me
Oranjegezinden te plunderen, waarop prinsge-
zinden de woningen van patriotten op Katten
burg aanvielen. Gelderland alleen bleef beslist
prinsgezind en omdat de prins daar zijn verblijf
hield, noemde de hollandsche patriotten hem
vaak „de geldersche despoot". Was hij maar wat
meer eigenmachtig geweestHij was bevreesd
iets te doen, wat hij meende strijdig te zijn met
de rechten der Staten en daarom niet te bewegen
tot 't nemen van krachtige maatregelen. Juist
door de tweedracht der patriotten had hij met
een enkel regiment soldaten in 't land de rust
kunnen herstellen, want ook de regenten waren
't onbeschaamd schreeuwen der menigte die zij
eerst tegen Oranje opgeruid hadden, moede.
Prinses Wilhelmina zag in, dat er krachtig ge
handeld moest worden, want daardoor alleen
was de redding der republiek mogelijk. Zij besloot
daarom naar Den Haag te gaan en de oranje
gezinden te bewegen tot 't nemen van krachtige
maatregelen. De reis bleef geen geheim en daarom
besloten ook de patriotten hunnerzijds maat
regelen te nemen.
De prinses was vergezeld van haar kamerheer
Randwijck baron Bentinck, kolonel Stamford en
freule YanWassenaar. Ongehinderd trok de prinses
met gevolg de grens van Holland over. Bij de
Goejanverwellesluis (bij Gouda) gekomen, werd
haar rijtuig door patriotsche soldaten aangehou
den en zij met gevolg in een boerenwoning ge
bracht, waarvan elke toegang door schildwach
ten was bezet, terwijl een officier met getrokken
degen in 't vertrek de wacht hield. Hier werd de
prinses gevangen gehouden tot eenige patriotten-
hoofden aankwamen en haar noodzaakten naar
Nijmegen terug te keeren. Groot was de beleedi-
giug der prinses aangedaan. Velen waren be
vreesd, dat, nu zij als vijandin van den staat
was behandeld, de verontwaardiging der buiten-
landsclie hoven groot zou zijn. De hevige patri
otten drongen er bij de staten op aait, Willem V
van zijn waardigheden te ontzetten. De koning
van Pruisen gevoelde zich beleedigd wegens de
beleediging zijn zuster aangedaan en eischte vol
doening, die de patriotten hardnekkig weigerden,
hetgeen den koning deed besluiten een leger van
20.000 man onder bevel van den hertog van Bruns
wijk naar ons land te zenden. De patriotten
maakten zich hierover echter niet bevreesd,
want zij rekenden op Frankrijks hulp, die ten
spijt van toezegging achterwege bleef. Toen kro
pen ze in hun schulp. Het prnisische leger trok
13 September 1787 over de grenzen, liet patri-
ottenleger verspreidde zich in de grootste van-
orde. Verlaten en verraden door hun hoofden
overstroomden ze 't platteland en de kleine
steden. Amsterdam vond 't verstandig zijn poor
ten voor dit leger te sluiten. Alles gaf zich ge
dwee aan de pruisen over. Alleen bij Amsterdam
stuitten dezen op eenigen tegenstand. (Zie ons
vorig artikel over Halfweg.) In een oogenblik
sloeg het volk in de hollandsche steden om en
velen die 't hardst geschreeuwd hadden.: „weg
met Oranje!" riepen nu: „Oranje boven!" De
prins werd in :111e waardigheden hersteld en met
gejuich in Den Haag ingehaald en bezocht in 't
voorjaar van 1788 o.a. ook Haarlem.
De pruisen kwamen overal zoogenaamd de
orde herstellen, maar deden «lit op een wijze die
de bevolking vaak zeer onhebbelijk vond.
Te Spaarndam hadden zich in den patriottentijd
een vijftigtal uitgezochte manschappen tot een
vrijkorps vereenigd. Adjudant en secretaris daar
van was de waardige burger Klots, apotheker
en, naar <le toenmalige benaming, chirurgijn
aldaar. Het korps was een pronk in vergelijking
met de korpsen van andere dorpen. Zijn leden
droegen een „zeer bevallige burgeruniforni" en
toonden zich waardig den snaphaan te dragen,
