TS ONAFHANKELIJK ORGAAN VOOR NEDERLAND. 1 r ballen. t. A oon 424. ote Markt 8 10. 5 nrgang. ZATERDAG, 3 JUNI 1911. No. 22 Tel. 652. e en Luxe-Artikelen. Thee- en Ontbijtser- "selein. Aardewerk, ïmaille en Aluminium en, Vorken, Enz. iurs, Barometers en Tuinmeubelen, iken en Huis. en West-Indie. - in is de zuivere steeds goed. w 1 e/n/ -tten. ades. Geheel vrucht en uiver. Vrij voor elk chemisch merk „Rhena" garandeert fijne kwaliteit, Heer JAC. PIJL. Bloemen- emendaal. Tel.750 en Zijlweg 3on 2095. NIS 99 99 andel. Bloemendanlsdi UeeKblad. Prijs per halfjaar f 1.25 by vooruitbe taling. Prijs per nummer f'0.10 Advertentie» 10 cents per regel by herhaalde plaatsing korting. Modedeelingen van aller'oi aard aan de hoofdredactie sohriftelijk: Vijverweg 7 te Bloemendaal Alle mededeelingen de administratie, advertentièn enz. botrelF nde: Ged Oude Gracht 63, Haarlem Telefoon 141. antenrsrecht van den inhoud van dit hlnd wordt verzekerd overeenkomstig de wot van 28 .Tnni 1881 (Staatsblad 124) tot regelintr van het auteursrecht.** Ril immer behoort een hij voegsel Onze spreuken, i.dmaal hebben wij onze spreuken aan De tlcend. Er zijn nog niet genoeg bijdragen l v oe Genestet Bank ingekomen, gelijk de heer Ph. Hooft, Groote Houtstraat 164 te Haarlem, mededeelde. i. ie in alle. dingen ,v'. hts zonde vindt en schuld, j.. I'lijl:c gedachten fXt nw ziel vervuld. maaier komt om te oogsten. wondervolle verhalen, die tot ons over de eerste prediking dier ver sleer, die wij, niet zonder eenige ver- oon zijn de onze te noemen. over dat „wondervolle" dat we nu sprekenwant dan zouden we moeten i onze onwetendheid te belijden die, ip omgezet, welliehtalle verwondering Iou ophouden. is zeker: we behoeven er ons niet azen dat een zoo reine leer, zoo u-gedragen, terstond vele aanhangers wereld, eenerzijds zoo wuft, ander- dorven; in een wereld waarin zoo- uilig vasthielden aan den dorren i-iwaar nog weer vele anderen reeds oude godsdienstvormen liadden ge- .1 Ier evenwel nieuwe te hebben ge- ingers. De geschiedenis zegt, dat op eg der openlijke apostolische prediking izenil menschen liet nieuwe beginsel aantal voorwaar, dat we reeds groot len, al waren de duizenden ook 1 tientallen geweest. En ware dan der verhevenste zedeleer, die ooit nam, op dezelfde wijze voortgezet, denzelfden oogst aan te wijzen, het ■h altijd nieuwe Pinksterfeest zou nog gedachten bij ons opwekken dan nu een voor het mensclidom beschamend ie oogst der prediking altijd minder p den reinen bodem der gemoede- i1 ling, dan op den onzuiveren van berekening en fanatisme. Hoe kan li e vruchten dragen, die te vuur en id wordt verbreid? ms, "1 beschouwd, is maar één prediking i.k sichts één wijze om de gedachten van i i. oester te vertolken. De geschiedenis ...k ;oen de apostelen het doel van hun 'u..ai moeitevol leven hadden bereikt, w in het christendom reeds door de 1 was uitgestrooid; dat Johannes, meest geliefde leerling, de anderen liet voorrecht genoot, den grond 0 1 -m lijk kerk onwankelbaar gelegd te zien. onderdjarige grijsaard verkondigde - i lii'i woord, en toen zijn tong reeds te nog een lange voordracht te doen, 1 .- ch dragen op een stoel onder het i' de gansclie lèer van zijn geliefden hm'-'"" i deze weinige woorden: „Kinder- Lander lief." nu Johannes is niet alleen de kern c leer, het is tevens de kern van ware menseheiijkheid. Misschien I i - raan worden toegeschreven, dat het mgang kon vinden en dat allengs u erstroomd werd door een naam- '"'su-nd waaraan de ware menseheiijkheid 1 '-i.iudslag was gelegd. De vreeselijke vi"'i'lginirii van eenen Nero zullen aan het 1 i'd - hier in den zin van hóoger levens- S >eld zeker niet zooveel kwaad i gedaan als de zoogenaamde overgang \aii K.instaat(jn, bijgenaamd de Groote, die een 'avingebmd was in den slechtsten zin van het if n ohristelijken staat schiep, omdat iai, -i zijn rekening vond bij een volgzame I -'-Li die het volk tot blinde gehoor zaamheid d te leiden. i A: en al dergelijke feiten, ook aan de -kivrii jgenaamd, van gansche volken door ;"U( I rak juist die gezonde kern, die es'woorden vinden. En toch hebben gedaante der wereld veranderd en «Pt :m liet mensclidom bepaald, i i ons dan verbazen over den geestes- het christendom ook nog in onze 11 n we er ons niet veeleer over ver- 'wens verblijden dat, ondanks al het 1 "ide, gezonde kern gaaf en rein is bewaard 7 ei. werkt als een zaad, op bescheiden nitgi'st ooid, in stilte verzorgd en leidende een iuaiigen oogst? waarheid is in deze de geschiedenis der andere dan die van het mensehelijk "!'Y onszeggen, van den mensch zeiven. 1 i! "'.ut liet beginsel van het goede vaak indut liij er zijn rekening bij vindt, omdat dezelfde wijze handelen, niet steeds 'art zich wenscht te laven aan de het goede voortkomt, het in zich '7 "'Uien en liet te verwerken naar zijn 'ui ''stemming. Vl' ven berg van theologische twisten en •l>t.i/,iiinisa vraagstukken rijst daar nog altijd i voor het oog der wereld, die zieli aan het uw spel vergaapt en die.... den nederigen aid over het hoofd ziet, aan den voet van dien berg gezeten en die daar zijn „Kinderkens hebt elkander lief" prevelt. Pinksteren, niet waar, bepaalt onze gedachten bij de inzamel1 ng der vruchten Zal, als de m aaier komt om den oogst binnen te halen, de rij kste levensvrucht niet gevonden worden op den akker der liefde? H KNRI. Sprekers, hoorders, denkers, daders Vindt ge in soorten, rijp en groen. Zeldzaam vindt ge wèl vereenigd Sprekenhooren, denken, doen. I)e betrekkingen tusschen HANDEL EN Nederland en Kusland. NIJVERHEID. door F. A. Hoefer. (Overgenomen uit Neerlandia.) Toen de vraag tot mij kwam dit onderwerp in Neerlandia te behandelen, heb ik een oogen- blik geaarzeld, maar ook slechts één oogenblik, omdat ik terstond gevoelde, dat mij hierdoor de gelegenheid gegeven werd te spreken over Neêrland's roem. Of ik veel nieuws zal mededeelen, betwijfel ik, wel ben ik mij bewust het onderwerp niet uit te putten, want wat. ligt er niet in een stof opgesloten in de woorden: „De Republiek was de wieg van het nieuwe Rusland." Dat wij Nederlanders overal sporen achtergelaten hebben, waar wij ons vertoonden en invloed hebben uitgeoefend, is algemeen bekend. Hiertoe behoeven wij slechts van het Noorden naar het Zuiden, van bet Oosten naar liet Westen te trekken Gewoonlijk denkt men, dat die aanraking tusschen de beide landen dag'teekent uit den tijd van Peter de Grootè, zelf zóó, dat bij het noemen van Rusland onmiddellijk voor o n e die krachtige figuur naar lichaam en geest, verschijnt. Maar onze eerste aanrakingen met Rusland dag- teekenen van vroeger. Reeds in 1547 trokken onze kunstenaars en werklieden naar Rusland, wier afstammelingen nog in Moskou, Wologda en listing gevonden worden. De hennepteelt werd vóór Peter de Groote reeds in Wologda door Nederlanders be gonnen en van den omvang in latere jaren krij gen wij eenig begrip door het feit, dat, toen Peter de Groote poogde den handel van Archan gel naar Petersburg te verplaatsen, Wouter de Jong en twee andere Nederlandsche kooplieden verklaarden, dat zij meer dan 2-ï.OOO menschen den kost bezorgden door het bewerken van den hennep. De voornaamste bergwerken waren door Neder landers onder Alexis Michaëlowits (16151675) begonnen. De eerste laken- en papierfabrieken werden door onzen landgenoot Jolian van Sweden opgericht. Hem dankt men in Rusland ook de eerste inrichting van een geregeld postwezen. Linnen was reeds vroeg een voornaam artikel van invoer uit Nederland en handhaafde zich later nog lang op de russische markt. Onder de Nederlanders, die in dien tijd bij name genoemd worden, zullen wij enkele ver melden en wel: Olivier Bruneel, van Enkhuizen, die in het midden der 16e eeuw met pelterijen naar Dor drecht trokElisacus Bommelius, geneesheer aan liet Hof van den Czaar eu in 1579 in Mos kou ter dood gebracht; Zacharias Arensen, die in 1616 als hofapotheker genoemd wordt, en in het zelfde jaar, Job Paludanus als geneesheer. Maar bovenal verdient onze aandacht Karsten Brandt, die in 1691 overleed, en dus nog getuige was van de opkomst van Peter den Groote. Hij was in of vóór 1668 door Czaar Alexis Michaëlo wits naar Rusland gelokt en is de vervaardiger van de boot, die later op liet lusthof Ismaëlof teruggevonden, volgens getuigenis van den Keizer „De kleine grootvader was van de vele groote nakomelingen." Zij was het punt van uitgang der groote en machtige Russische vloot. Het verkeer met Rusland was in 1614 zóó uitgebreid, dat den 27 Maart de Staten aan den Czaar konden zeggen „Dat Nederland alleen op zijne rijken meer handel dreef dan alle andere volken tezamen." Als bewijs van waardeering van die aanraking kan wel liet Russisch gezantschap gelden, dat ons land in 1614 bzocht. De hoofdlieden werden toen met edel metaal beschonken, de priesters met tabberden van zwart laken en de bedienden met hemden. Vier jaren later wordt wederom een gezant schap van geschenken voorzien, maar nn ook voor den Czaar en wel in den karakteristieken vorm van 35.000 pond buskruid en loO.OOO pond looden musketkogels. Gedachtig aan het spreekwoord, kleine ge schenken onderhouden de vriendschap, zien wij in 1630 een nederlandscli gezantschap in Rus land met vereeringeu aan den Czaar o.a. met een groote zilveren lamp, die nog in de hoofd kerk van het Kremlin bewaard wordt. Maar tevens vernemen wij een getuigenis, dat heiaas nog van kracht is, namelijk „Dat de beste weg om in dit rijk tot goede be- soignes te geraken was de veelheid en aanzien lijkheid der Presenten." Oöstersch klinkt ons de aankondiging aan liet gezantschap toe „Dat zij in genade de klare oogen van den Czaar zouden zien." Wanneer wij nu nog vermeld hebben, dat in 1030 getuigd wordt: „Dat Moscoviën voor Holland was hetgeen Sici lian voor Rome geweest, te weten, de koren schuur", dan geloof ik, dat men volmondig kan zéggen, dat reeds vóór Peter den Groote een belangrijk verkeer tusschen de beide volken bestond. Dit verkeer bereikte zijn toppunt tijdens de regeering van den grooten Keizer. Zijn opvolg ster en echtgenoote Catharina I (17251727) getuigt, dat: „Holland de wieg is van de grootheid van Péter." Die invloed van Nederland begon reeds vroeg. Wanneer Le Fort zijn jeugdige soldaatjes drilt die eens zoo'n rol zouden spelen, dan richt hij bij hen alles op nederlandschen voet in. De rol van de vergeten boot van Karsten Brandt gedachten wij reeds. Hier zien wij de twee fundamentenleger en vloot, op nederlandsche leest geschoeid. Zal ik U nog veel van dien Pieter Timmerman vertellen Elk kind in Nederland kent meer of min zijn geschiedenis en weet van zijn bezoeken aan Zaandam, Amsterdam en 's-Gravenbage te ver tellen. Wanneer hij teruggekeerd is in zijn land, dan verschijnt bij te Archangel ter beurze, liefst in het gewand van bollandschen schipper. Het bewijs van den machtigen indruk dien Nederland op Peter maakte is voor alle eeuwen vastgelegd in de russische vlag met haar; wit, blauw en roodtegenover ons rood, wit en blauw. Ofschoon ik mij onthouden zal van bijzonder heden, zoo moet ik toch bij enkele punten stil staan en dan in de eerste plaats bij de boek drukkunst. Reeds onder i wan Wasilowits bezat Rusland een drukkerij. Onder Alexis kreeg het een nieuwe, maar Peter liet een uit Nederland komen en in Nederland boeken drukken. Hieraan danken wij die uitgaven met nederlandschen tekst aan de eene en russischen tekst aan de andere zijde. 'De vertaling van nederlandsche werken in het russisch verrijkte de russische taal vooral wat het zeewezen betreft met oorspronkelijk neder landsche woorden. Wanneer Peter met arendsblik zijn nieuwe hoofdstad aan den mond van de Newa sticht, dan staat hem Amsterdam als voorbeeld voor den geest. De ondiepten in de Newa herinneren hem aan het Pampus te Amsterdam. Nederland sche architecten, metselaars en ahdere werk lieden bouwen de huizen en kerken, waarbij het karakteristieke nederlandsche klokkenspel niet vergeten wordt. De beschuttende wallen worden volgens het stelsel van Coehoorn opgeworpen. Naast de vroegere nederlandsche namen, krijgen nieuwe het burgerrecht. Het eiland tot berging van eikenhout en tot werven van kleine schepen wordt Nieuw-Holland genoemd. In Zaandam, Krommenie en Uitgeest ver rijzen fabrieken om materialen te leveren voor den bouw van huizen te St. Petersburg. De keizer richt zijn lustslot Petershof op holland- sche wijze in en in zijn lusthuis „Mo'n Plaisir" verrijst een hollandsch huis. Hollandsche schippers in Petersburg komende, waren welkome gasten van den machtigen keizer. Hoe dikwijls zag men hem in hun midden als hun gelijke verkeeren. Zij mochten „die klare oogen" met gedekten hoofde zien en ondervinden, dat de keizer in waarheid doordrongen was van liet spreekwoord: „Arbeid adelt." Van de Nederlanders, die hoog bij hem in aanzien stonden, zal ik slechts enkelen noemen. Nicolaas Witsen is u bekend als behoorende tot onze geschiedenis, van hem zal ik niet ver der sprekenCornells Cruys, die de russische zeemacht van de kiel tot in het water 'bracht, hij staat met gulden letteren in rusland's historie vermeld; Jan Hovy, de iijfchirurgijn van den czaar, om zijne wijsheid en begaafdheid geprezen Bidloo, de keizerlijke lijfmedicus, die niet alleen jongelieden opleidde in de heel- eu ontleedkunde, maar ook te Moskou op last van den czaar een nieuw hospitaal bouwde en een kruidtuin aan legde; Pieter Pickar, de bekwame teekenaar en plaatsnijder. Maar ik zal eindigen, al gevoel ik, dat ik onbillijk ben tegenover velen, die geschiedenis maakten, werkten tot voordeel van Rusland, tot eer van hun moederland, en die mijn opsomming wel kunnen missen. Het spreekt van zelf, dat de Nederlanders in den vreemde hunne kerken misten. Op ver schillende plaatsen in Rusland verrezen dan ook nederlandsche kerken. Zoo vinden wij reeds in 1629 een kerk te Moskou, in 1037 eèn te Nischney-Novgorod, vóór 1667. een te Archangel, in 1723 een te Riga en kort na liet begin der stad een te St. Petersburg. Zal ik thans den draad vervolgen onder de opvolgers van Peter I Maar de tijd zoii te kort zijn. Alleen wil ik alvorens een kort woord aan liet lieden te wijden, den handel gedenken, die later kooplieden uit Vrieseveen op Rusland dreven. Dat levendige verkeer tusschen Nederland en Rusland "kwam beide landen ten goede. Maar de ruil stond niet gelijk. Nederland ging hierdoor geldelijk vooruit, maar Rusland èn geldelijk èn in ontwikkeling. Wanneer in 1698 640 kunstenaars en werk lieden van Amsterdam uit naar Rusland ver trokken,, dan verrijken die mannen want vooral in dien tijd kunnen wij die personen mannen noemen Rusland met hun geestkracht en kennis, maar verarmen ons land. Tot in welke bijzonderheden hierbij afgedaald werd, kan wel blijken uit het feit, dat èn het spinnewiel èn de vrouw om het gebruik er van te onderwijzen, niet vergeten werden. Dat krachtige, levendige verkeer kon zóó met Nederland niet stand houden. Rusland kreeg nederlandsche- en anuere kolo niën, die zelf in Rusland werkten, terwijl de Russen zelf ook ontwikkelden. Niet alle Neder landers namen nederlandsche vrouw,' n en onder hielden de aanraking met het moe land. De ges liiedenis van de hollandsche kerk ,i in Rus land geven een beeld van het beloop en verloop. Zelfs heden ten dage neemt echter Nederland nog een waardige plaats in Rusland in. Zoowel de paleizen, als particuliere huizen, de musea en boekerijen getuigen van het hooge standpunt, dat Nederland innam en inneemt op het gebied van kunsten en wetenschappen. Het is alsof van dien naam, Nederland, een tooverkracht uitgaat. Geleerden en eenvoudigen zingen om strijd den lof van die lage landen aan de zee en van zijne bewoners, in hun verleden en gelukkig ook in hun lieden. In Petersburg, Moskou en Warschau vonden wij Nederlanders, trotsch op hun afkomst en bewijzende, dat hun het nederlandschap dierbaar was. Hun een dankbaren groet te brengen voor alle ondervonden vriendelijkheid, acht ik mij tot plicht. In die beleefdheden stond ons gezantschap vooraan. Gaf de naam van onzen gezant reeds een waarborg voor de gevoelens, die een Sweerts bezielen, liet doet goed in het verre Noorden onze belangen in nederlandscli sprekende en ge voelende harten te weten. Wie weten wil hoe de hedendaagsche neder landsche wetenschap in aanzien is, oegeve zich slechts naar de eene of andere wetenschappelijke inrichting en het zal 'hem niet ontbreken aan vragen over onze geleerden van het heden, die met name genoemd worden. "Wanneer onze marine ter sprak wam, werd haar de loftrompet gestoken. Oftii m werden bij name genoemd en aangenaam i het van hen in den vreemde zoo veel goedi hooren. Blijkbaar was men niet koel aan hen voorbij gegaan, zij hadden indrukken achtergelaten. Dat Rusland ons land hoogacht op technisch gebied, bewijst wel de roepstem tot onzen in genieur, den heer G. J. de Jongh, om voor uit te voeren werken van voorlichting te dienen. Dat een Mengelberg in het Noorden waardeering vond, is algemeen bekend en werd ons herhaal delijk verzekerd. En thans een woord over onzen handel. Wanneer men u te Petersburg een warenhuis wil laten zien, brengt men u in dat groote magazijn van een Roermondenaar. Op straal treffen u herhaaldelijk die onvervalsclite neder landsche namen van de winkeliers. De heeren Smelt herinneren u aan die stoere Nederlanders, die wel verplant kunnen worden, maar wier vaderland het eenvoudige Vriezeveen blijft. De namen Mohr en Moens als ingenieurs en architecten herinneren u er aan, dat niet één provincie maar geheel Nederland in Rusland vertegenwoordigd is. En wanneer wij onze vleugelen verder uitslaan en een woord wijden aan den handel van en naar Nederland, dan bevat zeker de mededeeling niets nieuws, dat veel en groot nederlandscli kapitaal niet alleen in russische staatspapieren belegd is, maar ook in particuliere- en spoorweg ondernemingen gevonden wordt. Ofschoon leek op handelsgebied heb ik tocli eenige consulaire verslagen doorgezien en is het mij opgevallen, dat in verhouding tot andere zeevarende volken, weinig nederlandsche schepen op Rusland varen, maar dat de handel op vele plaatsen belangrijk is. Nemen wij daartoe b.v. >8t. Petersburg, dan blijkt, dat daar in 1909 123 nederlandsche stoom schepen aankwamen, die door hun tonnenmaat de 6e plaats innamen. Dat de verschepingen hoofdzakelijk naar de havens van Rotterdam, Amsterdam en Zaandam plaats hadden en dat er vele artikelen, zooals rogge, tarwe, balken, telephoonpalen en lioutstof hoofdzakelijk naar Nederland vervoerd werden, terwijl in de overige artikelen ons land in de 2e en 3e plaats genoemd wordt. Wat Odessa aangaat, staat Nederland ten op zichte van den uitvoer van graan bovenaan en wei met 34°/0 van het geheel. Maar liet aantal schepen, varende onder nederlandsche vlag, neemt de achtste plaats in. Te Reval neemt Nederland ten opzichte van den invoer de 4e en ten opzichte van den uit voer de 2e plaats in, maar wat de tonnenmaat der schepen aangaat de 7e plaats. Uit Novorisisk werd naar ons land als derde de zachte tarwe vervoerd. Vier en twintig stoom schepen vertrokken met granen en andere arti kelen naar Rotterdam, maar het aandeel der nederlandsche vlag was hierin gering. Maar ik zal eindigen met over Polen medete deelen, dat de uitvoer van granen naar Neder land in de laatste jaren aanmerkelijk toeneemt. Het beeld, dat ik u ontwierp was veelkleurig. Twee natiën stonden naast elkander. De eene op liet toppunt van macht en eenige schreden afdalende, de andere zeer langzaam stijgende. Beide elkander niet uit liet oog verliezende bij dat hoog en laag, niet alleen het deel in het leven van den enkeling, maar ook in dat der volken. Klein zijn is geen schande, maar wel karakterloos. Op Nederland en dan richt ik mij tot ellc van u in liet bijzonder rust de plicht zich waardig te toonen, dat geslacht, dat ook Rusland ten voorbeeld strekte.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Het Bloemendaalsch Weekblad | 1911 | | pagina 1