ONAFHANKELIJK ORGAAN
VOOR NEDERLAND.
0
EXTRA NUMMER.
IS ER DIPHTERIE TE ZANDVOORT?
I Wat hij schrijft sluit zich evenwel in
ekeren zin aan bij de twee van de ge-
iondheidscommissie uitgegane publica-
iëiï: 1. de samenvatting der vergadering
an 14 Juli 1.1. van de commissie met
enige heeren, waaronder de burgernees-
;er van Zandvoort, waarvan de openbaar-
ivording eenigen tijd op zich heeft laten
achten2. de ongevraagde raadgeving
Poor de gezondheidscommissie aan alle
lotel- en pensionhouders in Zandvoort
mtrent hun personeel verstrekt.
-erhinderen zijn recht en zijn
jen, dan is dat te veel gevraagd1
ven, wanneer we beweren, dat
recht feitelijk is erkend, than»
ir dan in de Kamer, waar men
is al erg genoeg! tegen het
■tie niet opkwam?
oowel voor den werkgever als
ner.
gever roepen we toe, als zuo
eindelijk eens voor uw eigen
die indirect de belangen zijn
lijverheid, van uwe werklieden
Komt toch eens gezamenlijk j
ildwinnende opvattingen en in I
lan alleen in de weigering om
mier. die hier misschien zegt
j schelen of er anarchisme en
t in het land, wanneer ik daai I
en de vuist maar niet op mij I
11 wij, ook al niet voor het I
lenkt niet, dat bij een fout in I
i huis, waardoor het huis moet I
lieping geen nadeel zou lijden I
>pij ten gronde gaat, gaat zij I
theoretisch isleest aandachtig I
voerlieden, die zeiven nooit I
i staking kunnen hebben, hoe I
ar die thans wie weet, hoelang,
hongerlijden zijn veroordeeld,
men de „besmettingstheorie"
iten omdat het bleek, dat al
arbeiders er het slachtoffer
strekt niet de werkgevers,
de berichten uit de diamant-
koning-kraaiende vakorgani
lijk eens zoo wijs, niet of ten
:nd te luisteren naar verleiders.
5e jaargang.
WOENSDAG, 26 JULI 1911.
No. 29a
l
Het Bloentendoalseh Weekblad
Prijs per
halfjaar f 1.25
bij vooruitbe
taling.
Prijs per
nummer f 0.10
Mededeelingen van aller'ai aard aan de hoofdredactie schriftelijk
Vijverweg 7 te Bloemendaal -:- -:- -;-
Advertentiën
10 cents per
regel
herhaalde
plaatsing
korting.
Alle mededeelingen de administratie, advertentiön enz. betreffende:
-:- Ged Oude Gracht 63, Haarlem. Telefoon 141.
Het auteursrecht van den inhoud van dit blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad 124) tot regeling van het auteursrecht."'"
-t nieuwe motu proprio
v a n den paus.
)e -V. Rott. Crt. bevat de vol-
ide correspondentie uit Rome,
i dat ten doel heeft liet aantal
:e beperken, heeft groote ver-
idering gebaard, hoewel men
e goede bedoeling toejuichte,
is liet, omdat het pauselijk
al zonder eenige aankondiging
ondering baarde het, omdat de
beslissing ten grondslag liggen
en en economischen aard zijn.
eeuwen toch was het aantal
egio geworden. Enkele ervan
instelling aan heidensche of
beurtenissen; zoo schijnt liet
(de C'andelora van 2 Februari
in 469 is ingesteld ter ver-
eroude Lupercalia, opdat die
oor het volk bewaard bleef
uiterlijk aanschijnzoo werd
Rosario ingesteld ter hei'
verwinning op de Turken in
o.
II stelde in 1632 het kanoniek
ïstdagen in het Universa per
I voegde daaraan de Imma
kte ontvangenis) toe en Leo
91 het feest van San Giuseppe,
ke feestdagen, die in de Uni-
verden opgegeven en die al
dan de feesten die in Frank-
len, had iedere stad, iedere
og zijn beschermheiligen, had
;re sekte den zijnen, zooals
ir de ambrosiaansche kerk,
;ista, de schutspatroon van
oe voor Frankrijk en België
Concordaat gold, dat
n erkent: Kerstmis, Hemel
lvaart, Allerheiligen, en dat
i met hunne kerkelijke cere-
arop volgenden Zondag ver-
den landen als Frankrijk en
onomisch voordeel op Italië,
;fen minder is een niet te
schil. Was dit dus een na-
en die per dag werkten, ook
Ier de vertraging der feest-
ie met het buitenland, doch
■lie door de ongelijkheid der
hetgeen ook verlammend op
ider voor Italië1 geldend he
le feste soppresse (de ver
rover spreekt het motu pro-
ook deze een invloedrijk
3n keer als er een kerkelijk
niet burgerlijk was erkend.
scholen open waren, maar
gbleveu om naar de mis te
moet tegen eigen geweten
letten, want de wissels ver-
vengoed als op een anderen,
lecreet overwacht kwam en
ch-practischen grond velen
toch een indirecte aan-
sch gevolg dit decreet (en
■st: Pius X toch heeft het
nen om het kanonieke recht
commissie van kardinalen
:ls sedert verscheiden jaren
enorm werk dat zeker tol
uil leiden. Terwijl nu lang-
vooruitgaat, maakt men
van enkele hoofdstukken
rming van de vastendagen,
seminariën, de vaststelling I
,'s. En zoo is ook dit motu
gevolg van den voortgang I
tnmissie van kardinalen, öp
nieuwe regeling is getroffen.
It voor Italië dezelfde kei
oor Frankrijk geldt. Behalve
:r de vier plechtighedeni
rt, Maria Hemelvaart en
blijven van kracht: Drie- i
lekte ontvangenis, Petrus
nijdenis, welke laatste met
n Nieuwsjaardag samenvalt.
van zullen zijneen grooterc
ers (en de mindere uitgaat i
ebrerigen), de overeensteni-
slijken en den burgerlijken
vier overblijvende feesten
van het burgerlijke leven
e een vermindering in de
lie hier en daar overladen
ke vormen.
cbeeld te vormen hoeveel
nen zullen worden moge
estad Milaan er rèeds negen
is het aantal nog hooger.
d, dat het middeleeuwsche
een einde nam.
Dit nummer bestaat uit 2 bladzijden.
IHet beantwoorden van bovenstaande
raag schijnt noodig in het algemeen
'He lang. Aan deze vraag is meer vast,
(li; n men oppervlakkig denkt.
Bij het stellen van deze vraag worden
iii de gegeven omstandigheden de vol
lende vragen vanzelf medegestéld
li. Is er diphterie te Zandvoort ge-
leest en in welke mate
1 2. Was er in de laatste jaren ge re-
Je ld diphterie?
3. Waren of zijn, in zoover er geen
diphterie was of is, te Zandvoort wel
zoogenaamde bacillendragers, dat zijn
personen die, hoewel zelf niet ziek, voor
anderen een bron van besmetting met
den ziektekiem kunnen zijn?
4. Wat is er in de verschillende om
standigheden, jaren en jaargetijden tot
onderkenning en bestrijding van het
kwaad of liet gevaar gedaan?
I 5. Indien het kwaad of het gevaar
nog bestaat, wat is er dan ter bestrijding
daarvan nog te doen
i Al deze vragen doemen bij liet stellen
v n de hoofdvraag van zelf op, omdat
ver het al of niet heerschen van diph-
lerie in de pers tegenstrijdige meeniiigen
ijn bekend gemaakt, en dit geschrijf ook
Mededeelingen bevat, die deze bijvragen
Eken.
Wanneer wij eene poging wagen om
In deze zaak licht te verspreiden, spreekt
iet vanzelf dat de betrekking van lid
Jer ook voor Zandvoort ingestelde ge-
pnd beid scom missie het werk van steller
ezes gemakkelijker maakt dan 't voor
aenig ander is. Dit zij voor het
iiibliek een voordeel. De mededeelingen
ftie wij doen zijn dus in zekeren zin
authentiek, al stelt schrijver dezes er
-prijs op uitdrukkelijk te verklaren, dat
hij' uit eigen beweging en op eigen ver
antwoordelijkheid schrijft.
In de vergadering van 14 Juli 1.1. is
!?de commissie niet gebleken, dat in Zand
poort het gevaar voor besmetting ge
weken was.
I In het zenden
rondschrijven aan
houders heeft de
van haar voormeld
de hotel- en pension-
commissie, die op
22 Juli aanleiding kreeg op eigen onder
zoek uit te gaan, een maatregel gezien,
waarop zij ook het gemeentebestuur als op
|pen noodigen maatregel behoorde te
pijzen.
Waarom de commissie den toestand
jiog gevaarlijk achtte en waarom veel
ie verwachten was van den genomen
aaatregel zal vanzelf blijken bij de be-
ntwoording der hierboven van 1 tot en
inet 5 gestelde vragen.
De vragen 1 en 2 kunnen gelijktijdig
beantwoord worden met behulp van een
olledige opsomming der, bij den hoofd
inspecteur der volksgezondheid te Utrecht
angegeven en door deze aan de gezond
heidscommissie doorgezonden opgaven
van gevallen van diphterie.
Wij vermelden alleen het aantal
Jaar Maand Aantal gevallen
1904 Nov. 1
1905 Maart 7
April 2
1906 Oct. 1
1908 Dec. 1
1909 Maart 14
April 2
Mei 2
Juni 2
Juli 1
Oct. 1
Nov. 1
Dec. 6
1910 Febr. 1
Maart 9
April 8
Mei 3
Sept. 1
Oct. 2
Nov. 4
Dec. 12
1911 Jan. 7
Febr. 3
Maart 2
Mei 2
Juni 4
Juli 4
In dezen staat valt op dat zoowel in
1909 als in 1910 in het eigenlijke bad
seizoen geen of nagenoeg geen gevallen
zijn voorgekomen of waargenomen resp.
aangegeven, noch door de Zandvoortsche
noch door buiten Zandvoort gevestigde
geneesheeren, want de gegevens van den
hoofdinspecteur zijn opgebouwd uit de
aangifte der geneesheeren. (Men verge
lijke hiermede het ingezonden stuk ge-
teekend J. H. te D. in „De Telegraaf"
van 24 Juli.)
Van de verschillende opgaven zijn min
stens 23 afkomstig van dr. Varekampmin
stens 49 van dr. Gerke, 2 van dr. Bas-
tiaans, 3 van een onbekenden opgever,
8 van waarnemende dokteren of van
buiten Zandvoort gevestigde geneesheeren.
Onder bovenstaande gevallen zijn 9 be
grepen opgegeven als angina diphtheritica,
waaronder de 3 gevallen met onbeken
den opgever, terwijl de 6 overige alle
van dr. Gerke afkomstig zijn, drie daar
van vallen in Juni van dit jaar.
Kort vóór het stellen van dit stuk
vernamen wij van een geval voorgeko
men bij de dienstbode van den heer V.
uit Bloemendaal tijdelijk te Zandvoort,
geneesheer dr. Gerke, welke twijfelde of
de ziekte wel diphterie wasdeze patiente
zou naar Haarlem worden overgebracht.
Onder de laatstelijk voorgekomen ge
vallen van diptherie waren er 2 van
duitschers, die terstond naar Berlijn zijn
teruggekeerd.
Op 6 Juli 1.1. is door dr. Gerke nog
een geval officiëel aangegevenop 9 Juli
is door dr. Brongersma van Bloemendaal
,een geval aangegeven, waarvan dadelijk
aan dr. Varekamp kennis is gegeven met
het oog op het onderzoek der huisgenooten
op 20 Juli 1.1. kwamen 2 gevallen voor,
die aan de heeren geneesheeren te Zand
voort nog niet bekend waren toen zij
op 19 Juli 1911 hun ingezonden stuk
voor De Telegraaf gereedmaakten, waarin
zij verklaarden, dat „in de laatste weken
(d. i. minstens 14 dagen), geen lijders
aan diphterie voorkwamen noch naar
elders werden gezonden";- naar elders
werden gezondenop 7 Juli 1.1. het
geval, waarvan dr. Gerke in zijn in de noot
opgenomen schrijven gewaagt en op 9
Juli 1.1. het geval waarin dr. Brongersma
als arts optrad.1)
Er is dus sedert December 1908
diptherie te Zandvoort geweest (met het
nöodige voorbehoud voor de badseizoenen
1909 en 1910), en wel, met hetzelfde
voorbehoud, geregeld; in December 1910
zelfs in hevige mate.
Het gemeentebestuur van Zandvoort
blijkbaar gestemd om zelf, liever met
behulp van derden, b.v. de gemeente
Haarlem, dan in overleg met haar eigen
gezondheidscommissie de belangen der
volksgezondheid te behartigen, heeft zich
ongeveer iy2 jaar geleden verstaan met
den heer dr. Hamburger, inspecteur der
volksgezondheid te Utrecht, en met de
gemeente Haarlem, met den eersten om
advies, met den laatsten om bijstand
vooral voor het bacteriologisch onderzoek.
Uit niets blijkt van een krachtig onder
zoek of van een krachtig bestrijden van het
kwaad, dat van gemelde verstandhouding
het gevolg zou kunnen worden genoemd.
Men zou de gezondheidscommissie er
een verwijt van kunnen maken, dat
zij, door den inspecteur der volksgezond
heid, om een tot dusver nog onbegrijpe
lijke reden, buiten de zaak gelaten, daarin
heeft berust en niet uit eigen beweging op
eigen onderzoek en het uitbrengen van
zelfstandig advies is uitgetogen. In ieder
geval is dit toen niet gebeurder komen
daarbij vraagstukken kijken van bestuurs-
belang als dezeis het gemeentebestuur
wel verplicht de gezondheidscommissie om
advies te vragen of ongevraagd inlich
tingen te geven, of desgevraagd geregeld
inlichtingen te geven of desgevraagd
zooveel en zoo geregeld inlichtingen te
geven als de commissie wenscht? en als
dezezou door het voldoen aan wenschen
der commissie in die richting de gezond
heidscommissie niet de controleur worden
van het gemeentebestuur en is dit nuttig
en noodig?
Deze vragen rijzen niet in jilaatsen, waai
de autoriteiten het belang van de zaak alleen
voor oogen hebben, en krachtig leiding weten
te geven.
In Zandvoort zijn deze vragen ge
rezen en, rijzen zij, als wij goed zijn
ingelicht, zelfs nu nóg. Hoewel het dus
te betreuren blijft, dat de gezondheids
commissie zich liet welgevallen buiten
deze zaak gehouden te zijn, begrijpelijk
is het wel; de inspecteur der volksge
zondheid en ook het gemeentebestuur
zijn in sommige opzichten machten
boven eene gezondheidscommissie gesteld.
Of, wat het gemeentebestuur betreft,
de raad dan wel het dagelijksch bestuur
zich de uitsluiting der gezondheidscom
missie te verwijten heeft, is onzeker.
Zandvoort is een kleine plaats en men
weet wel, dat de raad over deze zaak
heeft vergaderd, hoogstwaarschijnlijk met
het oog op de belangen van Zandvoort
als badplaats, met gesloten deuren, maar
wij kunnen ons niet voorstellen, dat in
die vergadering iets meer zal zijn gedaan
dan B. en W. op het hart drukken, wat
het ook kosten mocht tijdig vóór het
hadseizoen de bestrijding van het kwaad
te voltooien, met of zonder inspecteur
der volksgezondheid, met of zonder ge
zondheidscommissie, met of zonder de
gemeente Haarlem.
Hoogstwaarschijnlijk valt dus de uit
sluiting der gezondheidscommissie, die
ten deele komt voor rekening van den
inspecteur der volksgezondheid, overigens
voor rekening van Zandvoort's burge
meester en wethouders. Deze uitsluiting-
is voor Zandvoort en voor het publiek
slechts een nadeel geweest; want er is
door de gevolgde wijze van doen vóór
Juni 1911 aldus eigenlijk niets van be-
teekenis gedaan en goed gedaan.
Dit te bewijzen is niet noodig, omdat
het openbaar worden van de feiten in
niet opgesmukte voorstelling deze be
wering in volkomen klaarheid tot een
van zelf sprekende waarheid zal maken.
In Dec. 1910 is een der scholen ont
smet, nu ja, en zijn de kinderen uit de
tweede klasse dier school onderzocht, ja,
maar door wien? door dien ter plaatse
gevestigden arts van wien eens gezegd
is dat hij moeilijk op het moderne stand
punt te brengen was, d. w. z. op het
standpunt dat alleen veel omvattend,
zeer nauwkeurig en snel afgewikkeld
bacteriologisch onderzoek een goeden eer
sten grondslag voor bescherming en be
strijding van dergelijke ziekten oplevert.
Slechts door een toeval is de zaak in
handen gekomen van den man, dien wij
niet noemen, zonder tevens tien grootst
mogelijken eerbied uit te spreken voor zijn
onomwonden en zakelijk optreden en
zijn werkkracht, slechts door een toeval
werd professor Van Calcar uit Leiden
in deze zaak betrokken en zoo is slechts
door een toeval datgene gedaan wat den
omvang van het kwaad aan het licht
heeft gebracht en den juisten weg heeft
gewezen voor het vervolg.
Na eenige treurige ervaringen bij de
ontsmetting van een der scholen in Juni
1.1., werd het toezicht daarop gegeven aan
dr. Varekamp.
Het gemeentebestuur wilde van den
geneesheer, nadat de school zelf ontsmet
was, eene verklaring, die ongeveer hierop
neerkwam dat hij op zich nam, dat wie
verder de school bezocht, niet werd aan
getast. Hij weigerde, omdat deze ver
klaring op zichzelve niet te geven was,
maar ook omdat hij gevoelde, dat het
ontsmetten van het leermateriaal on
deugdelijk was geschiedhieromtrent
vroeg dr. Varekamp advies aan de
hoogleeraren Saltet nit Amsterdam en
Van Calcar uit Leideneerstgenoemde
zond zijn antwoord schriftelijk, laatstge
noemde gaf er de voorkeur aan het per
soonlijk te komen brengen en om tevens
op andere punten advies te geven.
Dit is later tot een grief van geweldige
diepte geworden, heeft zelfs aanleiding-
gegeven tot eene biecht- en boete-bij een-
komst ten raadhuize van Zandvoort, tot
groot vermaak der bacillen, die zich
in de nabijheid in ongestoorde deeling
en voortwoekering verheugden. Hoe het
dan ook gekomen zij, een advies van prof.
Van Calcar kwam, en maar gelukkig ook
op zijn advies dat bij het dagelijksch
bestuur der gemeente in goede aarde
viel, werd onder zijne persoonlijke leiding
'n een der scholen geheel omvattend,
zeer nauwkeurig en snel afgewikkeld
bacteriologisch onderzoek ingesteld, ge
volgd door een onderzoek der gezinnen
waartoe de blijkbaar bacillen dragende
kinderen behoorden. Dit onderzoek ge
schiedde door het laboratorium van den
centralen gezondheidsraad, waarbij die
gezinnen werden onderzocht, waarin kin
deren vertoefden, die door prof. Van
Calcar besmet waren bevonden.
Omdat de middelen van het labora
torium van den centralen gezondheids
raad te Utrecht, en die van het labora
torium te Haarlem niet toereikend waren
om op de door professor Van Calcar ge-
wenschte wijze te werken, heeft deze
