MATINEE
Berlitz School
J. VAN WIJK.
Kuts-Spaarbank
L
De Jong en Van Halium,
32.
J.J.
Ph. ROEST,
Natuurlijke Medicinale Wateren,
M. OE BRUINE,
INVULLINGSBILJET.
OVERVEEN.
Behangerij, Stoffeerderij,
Beddenmakerij.
DAGELIJKS
behalve ZONDAGS.
Voor het aanleeren van
vreemde talen vervangt
de Berlitz School een
verblijf in het buitenland.
I merk „Frischhaltung".
Vertegenwoordiger voor
VoorDIENSTBODEN,
te jtaarlem, - 3ansstraat 19.
PENSION, -s» CAFE. LUNCHROOM.
AERDENHOUT bij HAARLEM,
Heeren Mode Artikelen.
dan tevens zien hoe het met de beschaving in
dat land is gesteld.
Medisch onderwijs bestaat in Marokko niet
t-n van een werkelijke behandeling en verpleging
van zieken is dan ook geen sprake. Van afkeer
van geneeskundige behandeling is echter niets
te merkenintegendeelzoodra liet fransche
isi vernemeni poliklinieken en klinieken oprichtte
hi de voornaamste steden van de kust zoowel
in die van het binnenland, stroomden de patiën
ten bij honderden toe.
Wat bleek den lieeren Lwoff en Sérieux nu j
ten opzichte der krankzinnigen?
I. Krankzinnigen, die ongevaarlijk zijn voor
liun omgeving of dit althans schijnen, loopen
rij rond, bedelen op de markten en slapen
- nachts in de open lucht. Gewoonlijk zijn zij
in lompen gehuld, een enkele maal geheel naakt.
Verkondigen zij mystieke denkbeelden dan
hebben zij een kansje, om „heilig" te worden
verklaard. Het zijn deze „heiligen", die de aan
dacht van de vreemdelingen in Marokko trokken
en het sprookje in de wereld brachten, dat alle
krankzinnigen in Marokko tot heiligen worden
verheven. Wij zullen dadelijk zien, dat daar heel
wat aan ontbreekt
II. Worden namelijk de krankzinnigen hinder
lijk of gevaarlijk voor hun omgeving, dan dwingt
men hun familie, ze tehuis af te zonderen: ge
woonlijk worden zij dan aldaar opgesloten of
vastgeiegd en mishandeld, Het komt wel voor,
dat de buren, als ze te veel last van zoo'n stumperd
hebben, hem eenvoudigweg doodschieten. En
medelijden behoeft men dan heuscli niette hebben,
luister maar!
III. Weigert de familie, zich het lot van hun
krankzinnig familielid aan te trekken, of begaat
een krankzinnige, die nog vrij rondloopt, een
misdaad, dan wordt zoo een van overheidswege
of geplaatst in een zoogenaamd „moristan" öf
en dat gebeurt meestal) opgesloten in een ge
vangenis.
Zoo'n „moristan" is een bedelgesticht, dat aan
een moskee is verbonden; in zoo'n gesticht vindt
men door elkaar bedelaars, lijders aan koorts
achtige of besmettelijke ziekten en krankzinnigen.
Van eenig geneeskundig toezicht is geen sprake.
Allen bij elkaar genomen, zitten misschien een
honderdtal krankzinnigen in die moristans op
gesloten.
[te voornaamste moristan is die van Fez. De
krankzinnigen zitten ieder in een cel apart en
dragen dag en nacht een, ongeveer driekwart
K.G. zwaar, ijzeren halsband, welke bestaat uit
twee halve cirkels, die aan de eene zijde door
middel van een scharnier aan elkaar zijn be
vestigd, aan de andere zijde rechthoekig naar
buiten zijn omgebogen. Deze rechthoekig omge
bogen einden zijn doorboord; door die gaten
wordt een ring gebracht, die het uiteinde vormt
van een ketting, welke in den muur van de cel
is vastgemaakt. De krankzinnigen liggen dus in
hun cel aan den ketting op dezelfde manier als
waarop men een hond aan zijn hondenhok vast
legt met een klein verschil in het voordeel
van den hond, wiens halsband niet van ijzer,
doch van leer is. De ketting is zoo lang, dat de
krankzinnige juist de deur. van zijn cel kan
bereikenals men nu zoo'n moristan binnen
treedt, dan hoort men het rammelen van de
kettingen, omdat de krankzinnigen hun best
doen, zoo dicht mogelijk bij de bezoekers te
komen.
De overige krankzinnigen dan zitten in de ge
vangenissen te midden van gewone misdadigers;
hun lot is misschien nog ellendiger dan dat van
hun soortgenooten in de moristants. Men oordeele.
De gevangenis in Marokko is uiterst primitief;
zij bestaat uit een vierkante ruimte, aan alle
zijden omgeven door hooge muren, doch zonder
lak; in de plaats daarvan zijn die muren van
boven met elkander verbonden door ijzeren
balken, die een netwerk vormen, zoodat, gesteld
al, dat het iemand mocht gelukken, den boven
kant van de muren te bereiken, ontsnappen al
daar toch nog tot de onmogelijkheden zou be
lmoren. In de muren nergens een deur, nergens
een venster. Alleen op één plaats, ter hoogte
van één meter boven den grond, is in een der
muren een rechthoekig gat, hoog 1.20 M., breed
11.80 M. Dit gat kan door een houten blind worden
afgesloten. Om in de gevangenis te komen, steekt
men hoofd en bovenlijf door dat gat en wordt
dan verder door twee bewakers, die zich binnen
de ommuurde ruimte bevinden, naar binnen
getrokken, is men een geïntroduceerd bezoeker,
dan geschiedt dat naar binnen trekken met een
welwillende zachthandigheidis men daarentegen
een aanstaand bewoner van het huis, dan laat
het aan ruwheid niets te wenschen over.
Binnen in die ommuurde ruimte, dat wil dus
zeggen binnen in die gevangenis, ziet het er
afgrijselijk uit. De muren zijn zoodanig opgetrok
ken, dat rondom een afdak van ongeveer twee
meters diepte wordt gevormd, waar men althans
tegen den regen, maar natuurlijk niet tegen de
koude is beschut en de nachten in Marokko
kunnen koud zijn.
In het midden van het vierkante plein be
vindt zich een put.; in een der hoekeu is een
kolossale vuilnishoop waarop ratten vrij rond
kropen: achter een houten schutting bevinden
zich uiterst primitief ingerichte privaten, van
waar een verpestende stank opstijgt.
Zoowel de gevaarlijke misdadigers als de on
rustige krankzinnigen dragen dag en nacht voet
kluisters, natuurlijk van ijzer, die door den smid
zijn vastgesmeed. De breedte van die kluisters
bedraagt 5 c.M. en de ketting, die ze verbindt,
is maar 25 c.M. lang, zoodat de ongelukkige
slechts kleine passen kan doen niet alleen loopt
hij dus heel moeielijk, maar valt bovendien dik
wijls.
Gedurende den nacht worden alle bewoners
der gevangenis, gekluisterden en niet gekluis-
terden, aan halsbanden vastgelegd. De wijze
waarop dit geschiedt, is te belangwekkend, om
haar niet mede te deelen.
Op een bevel van den hoofdbewaker, gaan al
de gevangenen op matten liggen, die zich be
vinden onder de drie zijgalerijen, vanwaar men
naar het Oosten kan zienin den muur aan de
oostzijde bevindt zich de reeds boven besproken
opening en de galerij aldaar blijft vrij. Op een
tweede bevel nemen de gevangenen een ijzeren
halsband van hetzelfde model, als reeds door
mij beschreven, en leggen dien zichzelven om
den hals. Een lange, zeer sterke, ijzeren ketting,
die met het eene einde vastgeklonken is in een
hoek van den, oostelijk gelegen, muur wordt
nu door den gevangene, (lie zich in dien hoek
bevindt, bij zijn vrij uiteinde gegrepen hij steekt
dit door de twee gaten, die zich aan de achter
zijde van zijn halsband bevindenhij trekt den
ketting daar doorheen en geeft het einde aan
zijn buurman, die hetzelfde doet. Deze geeft hem
weer door aan zijn nabuur, enz. enz. Terwijl
dus alle gevangenen gaandeweg aan dien ketting
worden geregen, moeten zij, die reeds aan den
ketting zitten, dezen voortdurend door de gaten van
hun halsband blijven schuiven, aangezien zij
anders over den grond worden gesleurd. Zoo
ontstaat dan langzamerhand een soort van roze-
krans van vijftig ongelukkigen
Bij den laatsten gevangene, die zic.li aan de
andere zijde van den, oostelijk gelegen, muur
bevindt, staat een bewakerdeze neemt het einde
van den ketting van hem over en steekt dit
door een gat in den muur naar buiten. De hoofd
bewaker doet er daar een geweldig hangslot aan,
sluit dit en eerst den volgenden morgen
wordt dit geopend
De gevangenen zijn naar bed gebrachtzij
kunnen gaan slapen!! En welk een slaap? Als
iemand zich op zijn mat omdraait, worden zijn
buren aan hun hals getrokkenwat, als iemand
opstaat, om, waar dan ook, aan een bepaalde
behoefte te voldoen? Wat, als een der krank
zinnigen onrustig is? En juist de onrustige
krankzinnigen zitten hier opgesloten. En tot.
overmaat van ramp liggen die menschen in de
open lucht, slechts bedekt door hun in flarden
hangende burnous.
Met de voeding der gevangenen is het al even
ellendig gesteld. Slechts enkele bevoorrechten
krijgen per dag twee brooden en waterde
anderen alleen water. Zij moeten zich voeden
niet wat. hun familie of sommige medelijdende
menschen hun sturen. Ook kunnen zij nog een
kleinigheid \erdienen met. manden te vlechten,
Wij zijn dan ook niet verbaasd te vernemen,
dat. de stumperds er meer dan ellendig uitzien,
dat ze soms bij hoopjes tegelijk ziek worden en
sterven. En ze sterven op hun matten, naast
bun kameraden-kettinggangers, zoo bovendien
nog anderen ellende brengend.
In Marokko wordt men eenvoudigweg tot
gevangenisstraf veroordeeldvoor hoelang wordt
er niet bij gezegd, en zoo -blijft men in de
gevangenis, tot, de dood verlossing brengt ofhet
vermogende familieleden of vrienden gelukt,
bevrijding te bewerkstelligen.
Bij een bezoek aan de gevangenis van Tanger,
de meest beschaafde stad van Marokko, konden
Lwofl' en Sérieux uitsluitend door inspectie te
midden van de 50 opgeslotenen een tiental
aanwijzen, waarvan het niet twijfelachtig was,
of zij waren krankzinnig; de bewakers namen
hun mededeeling met kalmte op: het was hun
volmaakt onverschillig, of er zich onder hun
bewaakten krankzinnigen bevonden!
Dank zij den bemoeiingen van bovengenoemde
heeren is er thans een klein paviljoen voor de
behandeling van krankzinnigen gebouwd bij het
ziekenhuis te Fez. Het bestaat uit twee kamers
met vensters, waarin onbreekbare ruiten, een
badkamer en een open ruimte. Dit paviljoen
staat onder beheer van den dokter van liet
ziekenhuis, dr. Murat.
De vraag, of het brengen van onze wester-
sehe beschaving aan volken, die deze beschaving
nog niet deelachtig zijn, als een geluk voor die
volken mag worden beschouwd, wordt wel eens
ontkennend beantwoord; maar moeilijk voor
tegenspraak vatbaar is de uitspraak, dat, als
onze noordelijk-gelegen, westersche beschaving
eenmaal zuidelijker doordringt, dit als een zegen
voor de marokkaansche krankzinnigen moet
worden beschouwd.
Bij den uitgever J. A. Slees-
HANDEL EN wijk te Bussum zijn van de pro-
INDUSTRIE. vincies Noord- en Zuid-Ii.olland
en Utrecht nieuwe kaarten ver
schenen. Zij zijn hoofdzakelijk bestemd voor
wandelaars, wielrijders en automobilisten en
onderscheiden zich evenals de door dezen uit
gever in den handel gebrachte kaart van Midden-
Nederland door hunne practische aanduiding
van alles wat voor den toerist, 't zij deze per
pedes apostolorem, per fiets of auto door een
dezer provinciën trekt, noodig kan zijn te weten.
Ook de afstanden zijn door kilometer-indeeling
aangegeven, terwijl de spoor-, tram-, straat-,
harde, hoofd-, verkeers-, zand- en waterwegen,
benevens bosschen, in passende kleuren duidelijk
zijn aangegeven.
De prijs dezer kaarten is fO.50 per stuk.
Uit elke ontgoocheling de kracht te puttenom
nieuwe te verduren, heet leven.
Schepen zonder zeeziekte.
VARIA. Met de toenemende grootte dei-
schepen voor het vervoer van
passagiers, is de zeeziekte aan boord reeds veel
zeldzamer geworden dan ze in vroeger tijden was.
Bij zeer bewogen zee komt de lastige gast welis
waar nog steeds aan boord. Men hoopt hem nu
geheel en al te verdrijven door het opheffen der
onaangename rolbewegingen der passagiers-stoom-
booten; de stampende bewegingen bij zware zee
zullen wel niet weggenomen kunnen worden.
De gunstige ervaringen, welke de Hamburg-
Amerikalijn op haar schepen Ypiranga en Corco-
vudo met de slingertanks van Frahm heeft op
gedaan, zijn aanleiding geweest, dat men de tot
pleizierboot verbouwde snelle stoomboot Deutsch-
land en de in aanbouw zijnde reuzenboot van
50.000 ton met deze tanks, welke het slingeren ver*
minderen, heeft uitgerust. De tanks zijn dwars
liggende U-vormige kanalen van grooten diameter,
waarin water heen en weer kan loopen. De
rollende bewegingen van het schip doen het
water heen en weer gaan in slingerende bewe
gingen, welke achterblijven bij de slingeringen
van liet schip, zoodat (leze laatste slingeringen
minder hevig worden.
Inwelken om vang deze werking werkelijk bereikt
wordt, toonen de ervaringen, opgedaan met de
beide bovengenoemde proefstoombooten Ypiranga
en Oorcovado, ieder van ongeveer 5000 registert,on.
De kapitein van de eerste boot bericht: „Op
de reis van Southampton naar Yigo waren de
slingerbewegingen niet grooter dan 8°. Toen de
achterste tank voor korten tijd buiten bedrijf
moest worden gesteld, namen de rolbewegingen
terstond toe naar die zijde tot 13°.
Er liep een hooge deining en een zware zee.
Buiten bedrijf stellen ook van de voorste tank
scheen niet raadzaam. Op de terugreis heerschte
een stormachtige Noordwestenwind met hooge
deining. Proeven gaven het volgende resultaat:
Met, beide tanks in functie slingerde het schip
3 tot 4° naar iedere zijde, met één tank 5 tot
0", zonder de tanks daarentegen 13 tot 14». De
passagiers waren over de werking der tanks ten
hoogste verrast".
T e e k e n e n d.
Een eigenaardigen blik op de verhoudingen in
en om de amsterdamsche arbeidersbeweging
geeft ongetwijfeld het volgende voorval hetwelk
aan Hoor en Wederhoor van 5 Aug. 11. ter oore
kwam:
Zooals men weet, duurt de staking der zand-
werkers nog steeds voort. Langs een zandschuit,
waarop een „onderkruiper" aan den arbeid was,
gaat een bestuurslid van een der plaatselijke
arbeidersorganisaties voorbij. Het bestuurslid ont
waart den schippersknecht en wendt zich on
middellijk tot den aannemer van het werk met
de vraag of hij bereid is een tweetal lossers
tegen den geëischten loonstaudaard aan den
arbeid te zetten, daar anders het werk zou worden
stop gezet.
De aannemer wilde voor die paar gulden geen
stagnatie in het bedrijf ondervinden en stond
zulks onmiddellijk toe.
De schipper werd daarna opmerkzaam gemaakt,
dat de onderkruiper van het schip zou moeten
verdwijnen of dat hem het meerdere loon zou
moeten worden uitgekeerd. De meerdere kosten
zouden dan zooals gezegd door den aannemer
worden betaald.
Onze schipper, de zaak vermoedelijk niet geheel
begrijpende, liep naar de politie. Onmiddellijk
verscheen een brigadier met een tweetal agenten.
Daar echter aan dqn eisch van het bestuurslid
was voldaan, behoefde de schipper niet meer
bevreesd te zijn voor ingrijpen door georgani-
seerden.
Door de komst der politie had de zaak echter
een ander aanzien gekregen. Immers, uit principe
arbeiden de op anarchistisch standpunt staande
arbeiders niet onder politietoezicht en het be
stuurslid deelde zulks den brigadier mede.
„Blijft deze post hier gehandhaafd, dan roep
ik de werklieden met één vingerbeweging naar
beneden en ligt het werk weer stil. Er is geen
rede om voor onze inmenging bevreesd te zijn,
dus u kunt gerust vertrekken". De brigadier
maakte hiertegen bezwaar, bleef met zijn mannen
op een eenigszins grooteren afstand surveilleeren.
Hierop riep het bestuurslid inderdaad het
volk naar beneden en de brigadier was, wilde
hij door zijne aanwezigheid geen aanleiding geven
tot stagnatie in het bedrijf, gedwongen den post
op te heffen.
Kaas als voedingsmiddel.
De voedingswaarde van kaas wordt in het
algemeen nog niet zoo hoog genoeg geschat als
zij is. De kaas bevat meer eiwit dan andere
voedingsmiddelen, vooral de witte versehe kaas.
In de volgende tabel worden de hoeveelheden
verteerbaar eiwit aangegeven, welke in verschil
lende voedingsmiddelen voorkomen.
50 K.G. aardappelen 1.0 H.G.
50 rijst 3.5
50 boekweit 4.5
50 maïs 5.0
50 roggemeel 5.0
50 tarwemeel 5.0
50 versch vleescli 11.0
50 erwten 7.0
50 boonen 11.5
50 versehe kaas 12.0
Oudere rijpe kaassoorten worden alleen goed
verteerd als zij lang gekauwd en goed ingespeek-
seld worden. Niettegenstaande dit is het niet aan
te raden om 's avonds kort voor het naar bed
gaan zulke kaas te eten, aldus de Milchzcitwng
van 15 April 1.1.
Verontreiniging der straten.
Prof. Blanchard, aldus ontleent het Mnbl. t. d.
Ven. aan Lancetheeft de Academie de Méde-
cine in liet geweer geroepen tegen de honden,
die op onverantwoordelijke wijze, zij het ook
gehoor gevend aan een onweerstaanbaren aan
drang, de straten verontreinigen. Reeds vroeger
heeft hij de Academie doen aandringen op meer
toezicht op de honden in de slachthuizen. Maar
wat zij in de straten laten liggen, en als stof,
of door onoplettende voorbijgangers meer recht
streeks in de huizen wordt gebracht, kan de
kiemen van favus, herpes tonsurans, tuberculose,
febris tvphoidea op de menschen overbrengen.
Beperking van de vrijheid van beweging dei-
trouwe viervoeters acht Blanchard dringend
noodig.
Gezondheid, jeugd, vrijheid worden pas gewaar
deerd als ze ontbreken
GEVESTIGD:
Concurreerende prijzen.
Verhuizingen onder garantie.
Beleefd aanbevelend,
Adres
Bluemendaalsche Straatweg 224.
■8 Sr
l> Sr
»-
■8
4g
■8
■8
■8
*3
<13
h|
■8
■8
■8
BLOEMENDAAL
Telefoon 911.
van 3 tot 5 ure,
rW. CfnnilioitniT^S
I Haarlem en Omstreken
1RIVIERV1SCHMARKT,
hoek Jansstraat,
- - HAARLEM. - -
L TELEFOON 249.
—01 mi a—
KANTOOR
PIET ER KIESSTR. 33,
Haarlem. Telefoon 758.
TUINSCHELPEN.
TUINGRINT.
DUINZAND.
RIVIERZAND.
'T EGEN BILLIJKE PRI1ZEN.
VRAAG PRIJSCOURANT.
Magazijn Brouwersvaart 106
Koetsiers, Palfreniers Chauf
feurs, enz, is ter verkrijging
eener goede betrekking in
BLOEMENDAAL en OMGEVING
geen betere courant
om hunne dienstaanbiedingen
met goed gevolg te plaatsen
dan Het
Geopend DAGELIJKS wan 11—2 uur en
bovendien Woensdag en Zaterdag, des
avonds van 78'/.. uur.
RENTE 3%.
onder garantie van echtheid en versehe vulling.
Apenta Bonifaciasbriinneii Emserwater
Facliingeii Fraiiz Josepli Hun.vadi Janos
Izevtco "Victoy Wild ungen. water, enz. enz.
Steeds voorhanden alle Bronzouten.
tt
(HALTE ELECTRISEHE TRAM).
Schoone ligging. Bosch- en zeelucht.
Uitmuntende Consumptie. - Nette bediening.
AANBEVELEND, P. KLABOU.
Telephoon Intercommunaal 2779.
voorheen fl. S. HOVINGH.
Specialiteit in
Overhemden naar Maat in
eigen atelier vervaardigd.
PALEISSTRAAT 21, AMSTERDAM.
TELEFOON 549 0.
De ondergeteekende (naam)
wenscht zich te abonneeren op „Het Bloemendaalsch Weekblad''
A ƒ1.25 per half jaar.
Dit s.v.p. uit te knippen en te zenden Ged. Oude Graelit 03, Haarlem
