an F
ALGEMEEN WEEKBLAD
gratis verkrijgbaar.
I
r
li
u
1
-OOSJES
3,
Tel. 2450 3
I
RT ARTIKELEN.
\msterdain.
rtgeb e tó»
t voor
at;
VOOR
Bloetnendaal, Haarlem, Kernstuk en omliggende plaatsen.
KANTOREN:
Bloemendaalscheweg 49. Tel. 1837. Bloemendaal. xv Gedempte Oude Gracht 63.
Tel. 141. Haarlem.
Jaargang.
ZATERDAG 7 DECEMBER 1912.
No. 49.
vm
I *si r
g
jamM&U* vRRS
BS
üj
tl
I
'B
232 üSSOBK-WSKSHeEK; -
Canapéki
Fantasieh
en. Vaehte
eubeltjes, ei
Biiiijke
kUjaawwowb—
i 72^.
z, Vc igüaniler
Het Bloemendoolseh Weekblad.
Prijs per
halfjaar f 1.25
hij vooruitbe
taling.
Prijs per
nummer f0.10
Adverteutiën
10 cents per
regel
hij herhaalde
plaatsing
korting.
.nimmer bestaat uit 4 bladzijden.
Gevaren.
r wie wil trachten do cleric.ile
•ierheid in de Tweede Kamer bij
verkiezingen te verzwakken, is
i licht te wijzen op verscheidene
n, waarop de in die richting
ad'; actie dreigt te stranden. Wij
voorloopig wijzen op twee ge-
welke in het bizonder gelden voor
istrict Beverwijk, maar welke bij
aat onder de oogen te zien over
lieele land zijn nut kan hebben,
partij-politiek is, wegens de wis-
'igheid van verschillende elemen-
vvelke tot haar opbo-uw dienen,
s een vruchtbaar terrein geweest
geluk- en fortuinzoekersde ge-
juist daarvan zijn liet, die van
iitiek, met '11 kleine p, van de
politiek, steeds zoovelen afkeerig
1 gemaakt en afhouden en zij zijn
le ook bekende politici dikwerf
;s met afschuw doen verkeeren in
b< drijf. Wil men 1111 met ernst een
J... doen op het nederlandsche volk
i terug te komen van wa.t men, mei
'd recht een dwaalweg ka,n noemen
erleenen van steun aan de tegen-
"prdige regeering, dan is alle, ook
-ie kracht te ontwikkelen, waar-
r men ook maar eenigszins bescliik-
kan. Dit geldt in het bizonder
r ie drie aaneengesloten vrijzinnige
berale groepen, omdat zij aanval-
t e werk moeten gaan. Een der eer-
langrijke gevaren, waaraan hunne
Moot staat, is (leze, dat die actie
i.iuter wordt gedragen door begin-
•asie en daardoor in de bepaalde
hting volkomen betrouwbare perso-
Dat de actie aldus wordt gedra-
-i is het eerste en absoluut noodige,
'.onderheid waar de actie wordt geleid
.oor verbondenen, die kort te voren óf
cszins ver van elkander afstonden,
of zich verbeelden op '11 .afstand van
Ik." rider te sta,an. Er is gevaar, dat
"ustaanders, zelfs dat lieden, die
iiunne beginselen niet eens aanhangen
om de eenvoudige reden dat zij geene
beginselen kennen dan hun eigen
T ingen om een onderkomen te zoe-
1!zich tusschen de verbondenen lieen
ageren, hier dit, daar dat ventilee-
schakels vormen, van onbeproefde
agdzaamhéid, ja zelfs dat deze per-
r. welke het niet in de eerste plaats
«1 het wezen der zaak te doen is,
oeg of laat langs kanalen, welker ver-
1 men zich kan voorstellen, in ver
ia Tug staan met den gemeenscha.p-
ken vijand of wel onbewust hem
!'i de hand werken.
Het tweede gevaar is, dat lieden in
«aam zich stellende onder vrijzinnig-
t ïJiocratische vlag, inderdaad sociaal-
d'-mocraten zijn en hun stempel van
""re uitsluitend links-vrjjzinnig-demo-
cratische actie drukken op de alge-
me ue actie.
A it koesteren voor elke eerlijke actie
op zich zelf sympathiede vrijzinnig-
do cra.ten bijvoorbeeld zijn ons in-
is degenen, die den sociaal-democra
ten op vele plaatsen het werk der cri-
tiek uit de handen nemen; maar de
wijze waarop dit aoor sommigen is ge-
ied, heeft bij buitenstaanders vaak
den indruk gevestigd, dat vrijzinnig-
'loii ocraat. synoniem is met anti-reli
gieus, althans anti-kerkelijk en anti-
i-,)i italistisch. E11 nu zou het misver-
'ld kunnen rijzen, roomsche en anti-
n v utionnaire blaadjes slaan trouwens
reeds zulk een toon aan, alsof de libe-
of vrijzinnige concentratie zich
keert tegen kerk of godsdienst, en alsof
d vrijzinnige concentratie zich richt
1 het kapitaal, die onmisbare helft
•r nationale voortbrengingwelk een
inder mag men zeggen, juist het
gekeerde is van de waarheid. De
•alen of vrijzinnigen immers, willen
so de kerk, a fortiori de religie, vrij
•ten vhn de partij-politiek der tegen
woordige kamermeerderheid en talrijk
'.ii hare aanhangers, die juist in eene
uoor religie verwarmde levensbeschou
wing begroeten de macht, die het libera-
ine zelf bevrijden kan van oververstan-
i jkheid en ongemoedelijkheid, en die
per^ent moet vormen, waarmede do
vrijzinnige concentratie te verbinden is
aan de gevoelens en wensclien der meer
derheid van het in aard religieuse neder
landsche volk. En de vrijzinnigen willen
juist blijkens hun verbond met de libe
ralen, de gezonde beginselen van ver
hooging van zelfstandige kracht en vol
ledige erkenning der persoonlijkheid
doen zegevieren over het stants-socia-
lisme van een minister Talma.
Ten slotte ïiog iets over de keus van een
candidaat in rechtsche districten. Nie-
rnand zal van ons verlangen, dat wij na
men noemen doch elk politiek instinct zal
hem leeren, dat in vele districten thans
niets zoo aangenaam is voor den gemeen-
schappelijken vijand, als het bij de hand
hebben van namen, die om persoonlijke
of gemeentelijke redenen een hatelijken
klank hebben bij invloedrijke personen
of lichamen van gematigde opvattingen.
De boomgroei, die van binnen uitgaat,
om eindelijk de schors te bereiken, slaat
niet van het inwendige ineens op de
schors over, alle organische groei gaat
door middel van geleidelijken overgang;
alle groei is organischen zoo kan met
grond worden verondersteld, dat de nor
male groei van eenig vast rechtsch dis
trict tot een district van links, niet
met sprongen gaat, maar geleidelijk, en
dat men derhalve, menschelijkerwijs ge
sproken, in alle zoogenaamde vast-recht-
sclie districten, in den regel de meeste
kans zal maken met een candidaat,
wiens persoon, opvatting en richting het
minst van rechts a.f buigt, of, wil men,
het meest naar het door Kuyper be
dachte politieke midden toestaat. Prof.
Van der Vlugt, die van een overbrug
ging der kloof tusschen vrij-liberaal en
christelrjk-historisch droomde, doch niet,
als Kuyper. de organisatorische kracht
bezat, het materiaal tot demping dier
kloof, zelf aan te brengen, heeft, nu de
vrijzinnige concentratie is tot stand ge
komen, bedankt als redacteur van het
vrij-liberale tijdschrijft „onze Eeuw", en
jonkheer mr. Van Ivarnebeek heeft de
vrij-liberale partij om verwante redenen
den rug toegekeeerd. De andere bond-
genooten der vrije liberalen mogen in
die feiten de tastbare bewijzen vinden,
dat het den vrijen liberalen als groep
met het bondgenootschap ernst is.
Mogen die andere bondgenooten daaruit,
ook de wijsheid putten, die hunne voor
mannen, daarvan zijn wij zeker, bezielt,,
om wat gedaan wordt groot op te vat
ten en met inachtneming van alle uit den
boezem der kiezers zeiven opkomende be
trouwbare anti-clericale eu anti-sociaal
democratische overwegingen. Deze over
wegingen zijn grootendeels niet anders
dan de echo op hetgeen die voormannen
met zooveel moeizamen arbeid, voor
loopig en in beginsel wisten tot stand
te brengen.
Het nieuwe Kisjineff en de
ware beschaving.
Ge kent de toedracht? In het kort is
zij aldus
Op het Leidscheplein, in een gedeelte
van het gebouw van Hirsch Co., ope
nen de wijnkoopers Ferwerda en Tie-
man een smaakvol ingericht koffiehuis
en restaurant, da.t zij in Louis XIV en
XV-stijlen inrichten en Trianon" noe
men. De inrichting wordt geopend en
heeft druk bezoek.
Na eenige dagen verschijnen in de
bladen ingezonden stukken, waarin men-
schen verhalen, dat zij jood zijn en
daarom de dubbele prijs voor koffie,
bier of andere genotmiddelen in „Tria
non" betalen moesten. Op hun vraag
„waarom", gaf men hun te verstaan,
dat hun joodschap hun deze indirecte
belasting op den hals had gehaald; im
mers joden werden door de eigenaars
van dit koffiehuis geen geschikte be
zoekers geoordeeld.
De ingezonden stukken blijven aan
vloeien bij de redacties, die er spoedig
genoeg van krijgen, en het heen en weer
geschrijf voldoende vinden. Debat ge
sloten.
Al heel spoedig echter wordt een ver
gadering belegd als protest tegen de
houding der firma Ferwerda, en Tieman.
Tegenwoordig waren hier personen met
zeer uiteenloopende politieke overtui
ging, mensdien als sociaal-democraten
en zionisten, die elkander gaarne ver
nielen zouden, maar voor deze gelegen
heid als verbroederd waren, gemeen
schappelijk bedreigd door de nieuwe
verschrikking, door dit jongste Kisji
neff: op het Leidscheplein hadden joden
in een koffiehuis de dubbele prijs van
het gelag moeten betalen. Het dikke
woord „anti-semitisme" werd als een
oorlogsfakkel gezwaaid. Er werd ge
vleid met de gemeenplaats „liet vrije
Nederland", de beproefde „verdraag
zaamheid" werd er weer bijgehaald, men
deelde ons mede, dat „er alleen in de
kerk protestanten, joden en roomsch-
katholieken zijn, en daarbuiten slechts
staatsburgers", enz., enz. Te veel om
te noemen.
De bedrijvigheid zoowel bij zeer be
gaafde en achtbare joden, als bij
schreeuwleelijkers was algemeen, en,
zooals drukte gewoonlijk doet, zij had
ook tamelijk snel de bedoelde uitwer
king De firma Ferwerda. en Tieman,
door de jodenvergadering voor „kroeg
baas" gehoond, bood in het „Handels
blad" op slaafsche wijze hare veront
schuldigingen aan, beloofde beterschap,
en zou voor geen geld joden meer te
veel op hun rekening schrijvendaaren
boven zond zij ook een brief met ver
ontschuldiging aan den heer Kahn,
den directeur der firma. Hirsch Co.,
van wien zij een gedeelte van het
gebouw voor haar koffiehuis gehuurd
heeft, al is zij rechtens ook volkomen
vrij, daaruit te weren wien zij wil.
Tot zoover het verloop dezer zaak. Er
zijn veel onaangenaamheden bij ten beste
gegeven, vele krachtwoorden zijn ge
bruikt. Daarvoor zijn de boosdoeners
Ferwerda en Tieman bang geworden en
hebben zich armelijk gedragen.
Maar dit alles is bijzaak. De hoofdzaak
door niemand nagenoeg aangeroerd, is,
dat er in Amsterdam een zeer groot
aantal parvenu's (iu deze stad nu juist
veelal joden, meest diamantslijpers) zijn,
die grof geld verdienen en van alles,
wat zij betalen kunnen, willen gebruik
maken, en dit onder meer doen door in
smakelooze luidruchtigheid, alle nieuwe
en groote koffiehuizen en schouwburgen
te bevolken.
Het is algemeen bekend, dat bij de
oprichting van groote zaken menigmaal
gepoogd is, joden buiten te sluiten, maar
dit is in Amsterdam onmogelijk ge
bleken. Zoo ook thans.
Zou het niet beter zijn te pogen
ploerten van welk ra.s, nationaliteit of
stand ook, te weren?
De wensch is toch zeer gerechtvaar
digd. van christenen èn joden uit den
beschaafden stand om eindelijk in Am
sterdam onder meer een veilig koffiehuis
te vinden, waar zij zich met elkander
kunnen verpoozen zonder hunne ont
spanning te gevoelen als eene pijniging-
ten gevolge van het wansmakelijk en
somtijds zelfs aanstootelijk optreden
van, iedere evenredigheid ten spijt, uit
hunne kracht gegroeide onzegbaren.
MUZIEK.")
Tournée professor Carl Friedberg. Woens
dag 20 November 1912 te 8 uur in de
concertzaal „de Kroon".
Van dit concert kon ik, wegens andere muzi
kale bezigheden, alleen het laatste deel hooren.
Bij 't binnenkomen werd mij reeds meegedeeld
„Wat hebt u veel gemist! Het was prachtig!"
Later werd dit oordeel door twee pianisten be
vestigd, dus dan zuilen van de aanwezigen zeker
wel meer er zoo over oordeelen. In alle dagbladen
waren de „kritieken" ook zeer gunstig. Hoewel er
slechts een klein aantal menseken in de zaal was
om te luisteren, was het een zeer dankbaar en
aandachtig publiek, dat den pianist ook op duide
lijke wijze zijn bijval betuigde. Van de Cliopin-
serie die ik hoorde, genoot ik zeer veel, want die
zes nummers waren alle zeer verschillend, nl.
a. Ballade f. moll, b. Walser a moll, c. Etude
op: 25 F dur, d. Nocturne Fis dur, e. Polonaise
As dur en als toegift Walser As dur. Natuurlijk
is 't karakter o. a van een wals, nocturne en
polonaise, geheel verschillend en dat gaf de pia
nist prachtig weer. Ik geloof dat hij ook beter
Chopin begrepen heeft dan Elly Ney; de a moll
walzer en de polonaise waren nu beide meer vol
gens Chopin's bedoeling, zou ik denken. Professor
Friedberg zal a.s. Woensdag wederom een concert
hier geven, waarvan wellicht meer muzieklief
hebbers zullen genieten dan de eerste maal. Het
was een zeer sympathieke hulde die Percy Grain
ger, in den vorm van een krans, aan dezen kun
stenaar bracht. Zeer verschillend zijn die beiden,
elk in hun sfeer echter ware kunstenaars.
Door plaatsgebrek bleven deze artikelen
liggen. Red.
Derde séance voor kamermuziek, door Job.
Steenman, op Donderdagavond 21 No
vember 1912 van 810 uur, in de con
certzaal „de Kroon"; met medewerking
van den heer Percy Grainger, piano, en
mejuffrouw E. van Eden, begeleiding.
De sonate op: 45 c mineur van Edward Grieg,
waarmee dit concert begon, is bier reeds meer
malen uitgevoerd; kort geleden nog op de soiree
musicale van den lieer Cats. Wie de beide uitvoe
ringen hoorde, kan vergelijkingen maken en dan
gaat het anderen misschien als mij, nl. dat de
zelfde sonate door andere mensclien gespeeld, heel
anders klinkt en heel anders wordt opgevat en
daardoor ook een heel anderen indruk maakt. liet
optreden van Percy Grainger brengt altijd eenige
namen op 't programma, die gewoonlijk niet voor
komen, zooals b.v. ditmaal: Reflets dans Peau"
van Debussy. Dat is nu juist een soort muziek
die bij Percy Grainger past, dat fijne, doorzichtige,
teere, ook schaduwachtige en stormachtige, een
schoon stemmingsbeeld van de verschillende weer
kaatsingen in 't water. Ook de prelude fis majeur
op: 28 n°. 13 van Chopin en Valse As majeur op:
42 van Chopin, werden mooi uitgevoerd. Als toe
gift na luiden bijval hoorden we een aar-
digen dans. Hierna speelde de heer Steenman met
mejuffrouw Van Eden: „La Folia" van Corelli
Leonard; hiervan vond ik het eerste deel mooier
dan het tweede. Na de pauze speelde Percy Grain
ger „Sonate f mineur" op:. 5 van Joh. Brahms.
In het „Andante" en „Intermezzo" heb ik de bui
tengewoon mooie pp's bewonderd. Deze gedeelten
zijn, dunkt mij, 't meest in overeenstemming met
Percy's karakter en persoon.
Voor het sombere en peinzende dat in de andere
deelen voorkomt, is dunkt mij, een andere opvat
ting en ander karakter noodig, want ook in deze
sonate is Brahms de echte Griiblcrzooals een
muziekschrijver hem noemt. Heel aardig en eigen
aardig waren de volgende nummers: „Mock Mor
ris", die oud-engelsclie danswijs op deze manier
uitgevoerd, is frisch en bekoorlijk en door den
componist- zelf natuurlijk ootr zoo goed uitgevoerd
als 't kan. In die „Sphynx"-muziek was voor mij
veel geheimzinnigs en raadselachtigs; heel aan
schouwelijk dus en passend bij een Sphynx. Het
laatste was een iersche dans „Roel", een geschikt
slotnummer, met mooie gedeelten en een paar
fraaie „glissando"-loopjesOok dezen avond heeft
Percy velen doen genieten van zijn groote gaven
en verscheidene van de trouwe bezoekers van de
séances zullen zich verheugen op een volgend
optreden. j—j
Over de Toonkunst-uitvoering, en den tweeden
klavieravond van Friedberg een ander maal.
Toonkunst-uitvoering. „Das Paradies und
die Peri", van Robert Schumann, op
Dinsdag 26 November 1912, om 8 uur m
de concertzaal „Vereeniging"; solisten:
mevrouw Tilia Hill, sopraan; mejuffrouw
Janna Brandsma, mezzo-sopraan; mevr.
Van TienhovenKauwling, alt; de heer
W. Beeker, tenor;de heer E. Everts, bas-
bariton; koor der afdeeling Haarlem;
orkest: Utrechts stedelijk orchest, bege
leiding; directeur: de heer W. Robert.
Er zijn tegenwoordig zóóveel concerten, dat hex
te veel plaatsruimte zou vorderen, deze uitvoering
in onderdeelen te beschrijven. Om verschillende
redenen wil ik nu ook in 't geheel niet „critisee-
ren", want indien ooit, dan is hier wel waar het
bekende fransclie woord: „La critique est aisée,
mais l'art est difficile". Voor de hoorenden is 't
altijd gemakkelijk om fouten te hooren, maar laiig
niet altijd merken diezelfde mensclien de vele
schoonheden in een werk op. Ik geloof dat als
geheel deze uitvoering zeer goed en mooi, geslaagd
mag heeten, dank zij de leiding van den directeur.
Zijn taak is lang niet gemakkelijk; gaat u zelf
maar eens na uit hoe vele zeer uiteenloopende ele
menten, solisten, koor en orkest bestaan! Dit werk
is en blijft (niettegenstaande het reeds in 1843
zijn eerste uitvoering onder Schumann's leiding,
te Leipzig beleefde), bij uitvoerenden en hoorders
een zeer geliefd werk, 'tgeen zeer begrijpelijk is
wegens den schat van fijne, teere, frissche melo
dieënde welluidende harmonie en de echt muzi
kale afwisseling in rythmus en tempo. (Door deze
vier onderstreepte woorden is in zeer korte ter
men aangeduid waarom het werk zoo leeft en
boeiend blijft.) Ook heeft de groote eenvoud en
duidelijkheid veel bekoring, temeer daar alles
getuigt van diep en fijn gevoel en dichterlijke
phantasie van den componist. Daarbij komt nog,
dat de Peri, die de hoofdpartij vervult, van 't begin
tot 't eind belangstelling wekt en ook door baar
steeds „heiliger hemelgave" in steeds hooger sfeer
stijgt, die climax is in de gedachte en in de mu
ziek weergegeven. Het bezwaar van Ph. Loots, dat
het een „zwak" punt in 't werk zou zijn, dat er
niet één „verhaler-tenor" is, maar ook andere
stemmen verhalen, kan ik nist deelen. Integen
deel geloof ik, dat het zeer juist gezien is om niet
een tweede hoofdpartij naast de Peri te hebben
gecomponeerd, daar nu de Peri in alle opzichten
de Heldin was. Ook vindt ik, dat een verbalen-
tenor al een BUITENGEWOON prachtige stem
en voordracht moet hebben om te voldoen in een
uitvoerige partij, 't kan zoo gauw in letterlijken en
figuurlijken zin „criant-ver velend" worden. Waar
schijnlijk kende Schumann toen hij 't werk compo-
