Het Bloemendaalsch Weekblad
BIJVOEGSEL VAN
van Zaterdag 26 April 1913. No. 17.
Wat willen w ij
Onze landgenooten zullen moeten kie-
u. vóór of tegen Rome. Er is geen
iclere keus. Wij willen hen bij het doen
-,%r keus niet voorlichting helpen. De
rant woordelij khe id voor de te doene
■us komt dan niet aan ons. Wij geven
uze inlichtingen in den vorm van be-
ouwbare citaten, verzameld door ern-
igi mannen. Beschouwingen laten wij
ver aan anderen.
II. (Vervolg.)
26. Rome's keurbende.
In den staats-almanak der roomsche
rk: „Gérarchia. Cattolica" en in de
li vvkeurige optellingen van twee mon-
iken, P. Jordanus O. P. (Dominicaan)
i P. Saier O. S. M. (orde van St.-Fran-
s( us vau Sales), die de beteekenis en
omvang van liet oude stelsel als
waarlijk ontzagwekkende macht wil-
•n toonen, ligt de eerste poging Rome's
ij-soldaten nauwkeurig te tellen, voor
Voor de monniken-orde kan zij
l- nagenoeg juist en vertrouwbaar
gelden.
Langs dezen weg vernemen nu leeken,
ers, en wereldlingen eindelijk een
nu wekkend en indrukmakend getal:
ome beschikt aan honderd zeven
a dertig duizend monniken
nmannelijke o r d e-1 e d e n. Aan 't
1 rukken de aanzienlijke en ruini-
■uoede reguliere kanunniken van St.-
i .ustinus op (niet te verwarren met
i.e lelorde der Augustijnen, waartoe
de mijnwerkerszoon uit Eisenach
i'd heeft) met 740 leden; de
rt 'K.nstranten (in Nederland witheeren
0 >nd) met 1215, de rijke kruisheeren
1 i de rijke kruisheeren .,van de
ster" te Praag met 32, de kauun-
1. van de on bevlekte ontvangenis
i 100.
komen de monniken, die „in be-
geen afzonderlijk doel" hebben;
tersche Antonianen met 1240 leden,
n de vereeniging der Grieksche
e Latijnsche kerkwerkende Bra-
en met hun Grieksch-geuniëerden
en 699 leden en de Mechitaristan
Dit zijn de roomsche orden van het
isii-a; Jiun matige ledentallen verra-
duidelijk den achteruitgang van
oio's invloed en beteekenis beoosten
Ir ia.
or-clo.i in *t Woöteri
uon genoemd: De Benedictijnen met
e nieuwe inzettingen en orde-regelen,
leden, Camaldulensen 214, Vallpni-
80, Cisterciensen van den ouden
1015, do hervormde C. van het
vige Stilzwijgen van I.o Trappe2)
T Silvesterianen ongeveeer 3000, de
i ircle Oliveternen 140, Karthuizers,
likeurstokers van „la Chartreuse"
m en bij 10003) en ten slotte Pau-
ïo 84.
Als bedelmonniken „die naast den
dienst den geloovigen de zielzorg en
rwijs trachten te dienen en door
une weldadigheid onderhouden wor-
ïi, trekken op: de zonen van St.- Fran-
icus van Assisi 16.968de ininder-
ders (zwarte Franciskanen) 1700,
ncijnen 10.056 (van de Franciscanen
cheiden om een geschil over den
rm der kap, Vort.); derde orde van
-Franciscus 4) 150, de door heimelijke
l iften aan deze orde verbonden lee-
n worden niet vermeld.5) Augustijnen
Eremieten 2343, geschoeide Karnie-
ten 900, ongeschoeide 1900G), Servie-
748, Mercidari 500, Hieronymieten
broeders van Barmhartigheid 7) Tri-
':.ni 140.
Us predikheeren-orde niet bijzondere
tk het geloof zuiver te houden
or de inquisitie, moeten afzonderlijk
:meld worden de Dominicanen O. F.
Minis praedicatorum, ook met een
Daar is goed wachten, maar kwaad vasten
Vooral na den streek dien de S. J. thans in
•anië de Gr. kerk spelen. Vert.
Zeggede trappisten, die zich in Nederland,
jk men weet,'behalve door eenwig stilzwijgen,
door bierbronwen verdienstelijk maken, andere
■eu brouwen liever kwaad.
In Nederland vroeger spreekwoordelijk als
lertjes Goedleven:
dat is ien kloeek kijnt, zie dat is ien vuizer
(stevig eter)
het ien paar wangen as ien kathuizer
(Hooft, Warenar, slot.),
in deze orde was gesticht om tot volkomen
•verloochening en dooding des vleesches te voe-
Maar juist de strengste orden ontaardden
eerst en diepst. 1°. Zij hadden den grootsten
van heiligheid en kregen dus de meeste gif-
2°. de strengste regel .gaf de meeste aanlei-
g om uitzonderingen en afwijkingen toe te
in, zoodat na een paar geslachten, niemand
meer volkomen volgde; 3Ü. en nu komen de
mhbers van een gemakkelijk leven op de rijk-
imen af. Vert.
De tweede is die der Clarissen of zusters
St. Clara; of deze ook geheime leden heeft,
1 ik niet en weet waarschijnlijk buiten de
■iden niemand. Vert.
Maar zijn stellig zeer talrijk, daar zij ge
kt is oin geheel uit „in de wereld levende"
ebroeders te bestaan. Vert.
Volgens oorspronkelijke instelling gingen
bedelorden barrevoets. Vert.
In Nederland gelooven, naar ik meen, velen,
deze géén monniken zijn. Hoe komt dat Verf.
woordspeling dominicanes genoemd,
V.) 1472 mam
Aan den spits der reguliere geestelijk
heid, staat de geheel als een leger inge
richte vechiorde: „La, compaguia di
Gesü", met 16.471 soldaten van de
„militia Jesü", onder bevel van haai'
„generaal Xaverius Wernz uit Rott-
weil in Opper-Zwaben,8) liet vermo
gen der jezuieten, .voorzoover het
openlijk na te gaan is, gaat een
milliard francs te boven2137 Ria-
risten, 600 Camïllianen, 400 Barnabieten,
300 Theatijnen, vier genootschappen met
omtrent 100 leden.
Een vijfde groep bestaat uit de ker
kelijke congregratiënRedemptoristen
4000, Oblaten van de onbevlekte ont
vangenis 2100, Lazaristen 3000, Maristen
1000, Vaderen van Piepus 540, van
het Oratorium 270, Pallotijnen 600,
Scheutvèlder missionarissen 600, zonen
van het „Onbevlekte hart van Maria"
1980, Saiesianen 800, Marianisten 1800,
missionarissen van het „H. hart van
Jezus" 800, Witte paters in Afrika10)
500, SaJvatorianen 440, Genootschap van
het „Goddelijk Woord" uit het missie
huis S t e ij 1 600, missionna,rissen van
dit genootschap te Parijs 1700. Voorts
bebooreu hierbij, zooals pater Jordanus
argeloos opmerkt, verder zes en der
tig'! 0 congegraties, die ons Duitschers
weinig hekend zijn; ledental misschien
1000.
„Als godsdienstige instellingen" wor
den vermeld de orde der Alexianen met
366 „broeders" voor zieken- cn krank-
zinnigen-verpleging, de broeders van de
christelijke leering met 14060 man, die
om onderwijs te geven geen examen be
hoeven al' te leggen u) en toch even goed
ook van de armste gemeenten betaling',
vergoeding voor hun onderwijs en onder
houd vorderen12) de Maiisten-school-
broeders met 6009, de broeders van het
11. Hart met 2130, de broeders Hierony
mieten 110, de broeders van liefde met
1000 ledendaarbij nog een ontelbare
menigte fransche, belgisclie en neder-
landsehe broedei'genootschappen.
Teil slotte verschijnen .als zevende
groep de adellijke ridderorden: de duit-
sche orde13) en de souvereine orde van
Malta14) met zeer aanzienlijk vermogen.
Beide tellen 196 leden. Grootmeester
der orde van Malta is de graaf vou
Thun und Hohensteinals kapelaan
dezer orde die 114 geestelijken telt, doet
kardinaal Mariano markies Rampolla del
Tindaro dienst, met 40.000 fres jaar
wedde. in 't geheel hebben deze zeven
groepen1°. de reguliere kanunniken
2258 leden, 2°. de bedelorden 42140, 3e.
de kerkelijke congegratiën 31900, 4e. de
godsdienstige instellingen 27060, 5" de
reguliere geestelijken 20104, 6e. de mon
niken van allerlei slag' 13692 en 76. de
adellijke ridderorden 196 leden.
Tezamen 137.000 ordebroeders onder
rechtstreeks opperbevel van Rome. 't
Getal der ordezusters die in nog veel
talrijker congegratiën, vereenigingen en
samenlevende genootschappen verdeeld
zijn, is niet nauwkeurig op te geven;
voor elke berekening ontbreken de vaste
grondslagen. GeesteRiken en leeken die
de inrichting der kerk goed kennen,
zijn eensgezind in 't gevoelen, dat de
vrouwelijke ordeleden de mannelijke
verre in aantal overtreffen en moeilijk
minder dan 200.000 kunnen tellen.
De macht en invloed die Rome door
dit rechtstreeks geleide keurvendel tot
toezicht op de wereldlijke priesterschap
en onder de breedc schare der leekcn-
bcvoiking uitoefent, kan niet te lioog
geschat worden.
27. Uit de B a. 1 kan 1 anden.
Hoe gegrond onze afwachtende hou
ding tegenover de bloedige berichten
ze deden aan de tegenhervorming den
ken van gedwongen bekeering der
roomsch-Albaneezen tot de Grieksche
kerk geweest is, blijkt nu uit het amb
telijk pauselijke blad Osservato
re Romano. Hierin toch verklaart
de roomsche aartsbisschop van Antivari,
Dobrccieh, onder 29 Maart
„Den 22 dezer verzocht de consul-
„generaal van Montenegro mij, uitsluit
sel te geven, of dan werkelijk 500
„katholieken in het distriet Dulcigno
„gemarteld waren, om hen te dwingen
„orthodox (d. w. z. grieksch-katholiek,
8) Dus uit liet land van Schiller! Nu, kardi
naal van Rossum is wel uit liet land der Geu
zen. Daar hij Xaverius heet, verdient opmerking,
dat deze naam ook onder in Nederland wonende
roomsehen in zwang komt. Vert.
9) En kan dus veilig geschat worden op vijf
honderd millioen gulden Ned. Vert.
10) Die zich zéér verdienstelijk hebben ge
maakt Hij het uitroeien der protestanten op Ma
dagascar. V.
u) In Nederland wel; maar de examinatoren
zijn natuurlijk roomsch of „verdraagzaam". V.
12) In Nederland niet; de staat zorgt er voor
op kosten der onroomsche belastingplichtigen V.
13) Ieder weet, dat deze, voor zoover zij nog
bestaat, t. w. als Balije van Utrecht, protestantscli
is. De paus heeft dus blijkbaar een tegenorde
opgericht, om bij gelegenheid de goederen wéér
in te palmen. Vert.
14) Oorspronkelijk orde van Sint Jan of Jo-
hanniten. Ook deze bestaat nog, als protestant-
sche instelling voor - hulp op het slagveld. De
„souvereine orde van Malta" (wie is op Malta
souverein, zoo niet de protestantsche koning van
Engeland?) heeft dus weêr hetzelfde doel als de
pauselijke duitsche orde en intussclien moeten
de prinses van Oranje en haar gemaal zich het
eere-lidmaatsehap laten aanleunen. V.
„vert.) te worden. Ik .heb geantwoord,
„dat binnen de grenzen van mijn anibt-
„gehied, d. i. in Oud-Montenegro, geen
„dwang van dien aard is toegepast. Rij
„gebrek aan berichten wist ik neg niets
„van den overgang der Albaneesche-
„katliolieken te Ipek en Djakova tot de
„Orthodoxie. Hoewel zoo min de eene
„als ide andere stad tot mijn aartsbisdom
„behoort, heb ik als primaat terstond
„na ontvangst van bericht, bij de regee-
„ring Van Montenegro een krachtig' be-
„toog tegen gemelde bekeering inge-
„diend. Heden antwoordde deze, dat de
„katholieken die tot de Orthodoxie wa-
„ren overgegaan, volle vrijheid hadden,
„om weder het' katholiek geloof aan te
„nemen."
Zóó luidt dus het bericht van het
betrokken kerkelijk gezag. Het is waar
lijk treurig dat nu reeds voor de tweede
maal in korten tijd de Duitscli-Oosten-
rijksclie en de Rijks-Dnitsche pers op
een wenk der roomsche oorlogdrijvers
ill de wapens gevlogen is.
Zeer belangwekkend is ook een hierbij
behoorende mededeeling van onzen be
richtgever te Rome
De Ilofburg ('t Keizerlijk verblijf,
vert.) te Weencn, valt uit de eene bot
sing met liet vatikaan in de andere.
Oostenrijks vertrouweling voor da „vreed
zame doordringing (met den roomschen
geest vert.) van het Malissoren- en
Mardietenland", is Jakob Sereggi, aarts
bisschop van Skoetari, die.jaar op jaar
van zestig kerken en kapellen en hare
pastoors en kapellaans, van den r.-k.
Oostenrijkscken consul-generaal, ridder
van Zumbauer, 1.370.000 kronen
f 904.200 vert.) uitbetaald krijgt. Hij
dieüt evenwei tegelijkertijd ook de
roomsche curie als vertrouweling en
heeft de draden in handen, die haar
verbinden met aartsbisschop Dobrecich
in Antivari, den gemijterden abt Primo
Dochi ni Orosch, onverbeterlijk oproer
maker tegen de Turkenheerschappij
en de andere werktuigen der Habsburg-
sche politiekde „Latijnsche (d.i. room
sche vert.) bisschoppen van Oeskub en
Prizzend. Eerst vóór drie jaar heeft
Jacob Serigg'i, voorheen bisschop vau
Sappa - het primaat in het reeds 385
gestichte aartsbisdom Skoetari verkre
gen. Sedert is de Turkenheerschappij
in Albanië onder de onophoudelijke aan
vallen van cie roomsche Malissoren, Ito-
ten en G roeden cn de grieksck-ortkodoxe
Geghen en Skipetaren langzaam doodge
bloed, totdat opeens de oorlogsverklaring
van Nikita van Montenegro volgde. Nu
heeft goeverneur Essad-pasja na een
hevigen woordentwist den „aartsspion"
Seriggi, die vrijen aftocht voor zijn
roomsche gemeente verlangde, met een
revolverschot neergelegd (echt turksch
De kardinaal-staatssecretaris Merry
del Val eisclite daarom 30 Maart van den
k. k. gezant vorst Schönburg- Harten-
stein -') onverwijld doortasten tegen
Essad. Dit rampzalig voorval ontbrak
nog, om bij de eigenzinnigheid van
Nikita die Skoetari veroveren wil en de
koppigheid van Essad die de burger
lijke bevolking niet wil laten vluchten,
het diploma,tongehaspel om de hoofdstad
van den toekomstigen modelstaat Al
banië ten toppunt te voeren.
[Schrijver ziet blijkbaar, gelijk maar
al te vele Duitschers, den Balkanoorlog
door de oogen der duitschsprekénde
oostenrijkers, die meestal de heerschappij
van hun ras over de Slavische onder
danen van het huis Habsburg veel ge
wichtiger achten dan den strijd tegen
den sabel-turk te Constantinopel of den
jezuieten-turk te Rome. Intussclien be
vestigen deze berichten mijn lang ge
koesterd vermoeden, dat de oostenrijk-
sciie ijver voor een zelfstandig Albanië
jezuietenwerk is. Er wonen nl. 100 mos-
ïeinin, 350000 grieksch-katholieken en
95000 roomschen. Zoolang deze aan de
moslomin onderworpen waren stak men
geen vinger uit om lien te heipen, nu er
uitzicht kwam, dat zij burgers van een
vrijen in meerderheid grieksch-katholie
ken staat zouden worden en dus ver
moedelijk me.erendeels toe de grieksche
kerk terugkeeren, waarvan zij op dezelfde
wijze, afgetrokken zijn als de roomsche
Javanen van de Hervormde ja, nu
hebben zij opeens een heilig recht op
eigen volksbestaan cn zelfbestuur in
een land, waar de bloedwraak nog in
zwang is! Liet onmogelijk zal een dei-
eerste gevolgen van de zelfstandigheid
zijn, dat griel en tn mohammedanen zich
veréenigen om de roomsche bisschoppen
en liun aanhang dood te slaan en even
min onmogelijk is dit ook juist, wat
Rome wens clit, om over de geheelc
wereld het fanatisme aan 't koken te
brengen. 5 ERT.]
28. Ik herinner er aan, datdr. Schaap
man op hl. 42 zijner brochure roomse h
recht tegen protcstantsch ver
weer, (Utrecht. Wed. J. 11. van Ros
sum, 1892) de woorden van Mgr. Gtrbst
beaamde: „la. protc tantisme, c'est l'ab-
senco du Christ".
Paus Pius IX sprak eens zijn leed
wezen uit over het vermenigvuldigen te
b O. i. heeft de Turkenheersehappij ruim
schoots reden tot oproermaken gegeven zoodat ij
geen strijd tegen haar mogen afkeuren, ook al zijn
de strijders roomsche priesters. Vert.
2) Gezant bij- wien Bij. den paus? Den ge
zant bij den koning van Italië zal zelfs een kar
dinaal wel zulk een eiscb niet durven stellen. V.
Rome van protestantsche bedehuizen en
bordeelen.
In 1899 beschimpte Leo XIII de evan
gelische kerken, scholen en liefdadig-
heidsinrichtingen door ze met publieke
vrouwen te vergelijken. Immers in het
officieele orgaan van het va.ticaan, de
Osserva toro Romano werd medegedeeld,
dat de paus op zijn toen onlangs gevier-
Üen naamdag zich o.a, aldus had uit
gelaten over de protestantsche propa
ganda in Italië.
„Een tijdlang legden zich de protestant
sche bijbelgenootschappen er op toe,
zich meester te maken van de volwasse
nen en hen tot het lezen van hun bijbels
en het bijwonen van htm godsdienstige
bijeenkomsten uit te noodigen. Toen zij
echter inzagen, dat zij daarmee niet veel
verder kwamen, maakten zij een samen
zwering tegen de katholieke kerkzij
stichtten conservatoires, kostscholen,
ambachtsscholen voor jongens en meis
jes, en hielpen ook velen, die zij niet in
besloten lokalen konden vereenigen, aan
werk kleederen en levensmiddelen. De
onkunde der ouders en de uiterst moei
lijke omstandigheden, waarin hij het
volk de gezinnen verkeeren. hielpen
het hels'che werk der veelvuldige en ver
scheidene protestantsche sekten de zie
len verderven, die door den geest der
revolutie tot hen gedreven werden. In
onze van God en menschcn gezegende
steden maken de weidsche gebouwen,
waarin de zielen aan God ontroofd wor
den, en de werkplaatsen, waarin aan de
kerk met brutale onverdraagzaamheid
de oorlog verklaard wordt, den indruk,
dien op de straten, waarop anders edele
en fijpbeschaafde clames wandelen;,
vrouwspersonen te weeg brengen, die
zich dn haar groote rijtuigen met schaïim-
telooze brutaliteit aan het publiek ver-
toonen, maar die in een salon of op het
balcon van een schouwburg niemand
naast zich zou dulden." (Marnix IV 31.)
29. De „Holy Trinity Church Bulle
tin". een blaadje der Karmeliter-mon-
niken in Engeland, van 1 Juli 1900, plu-
bliceerde nog eens den volgenden „lof
zang" op Luther, door een tijdgenoot
van den Hervormer gemaakt, waarin op
schandelijke wijze het „Te Deum" is na
gebootst
U, Luther, verdoemen wij, en beschouwen
als ketter
U, den vader aller dwaalleer, veraf-
schuwt de geheele menschheid;
U roepen alle engelen, de liemel en alle
[machten,
De geestelijken en leeken onophoudelijk
[toe
Geheel, geheel en al zijt gij lasterlijk
[tegen den Heore God.
Hemel en aarde zijn bewogen door uwe
[gruwelijke zonden,
prijst het gehate zwaard der tyrannen.
U prijst het verachtelijke getal der
[huichelaars.
U prijst de overspelige schaar der 011-
[tuclitigen.
De heilige kerk verafschuwt U over de
[geheele wereld,
U, den vader van verbazend groote on-
[menschelij kheid,
Ook verafschuwt zij uw giftige taal en
[uw verderfelijke leer.
Ook Vormt gij vele valschc karakters,
Gij koning eener losbandige sekte.
Gij zijt de echte zoon van den Anti-
[Christ,
Gij hebt, om de mensehen in het ver
derf te storten,
Li niet bekommerd om liet weeklagen
[van den waren godsdienst.
Gij hebt, nadat gij de fondamenten der
[waarheid verwoest had,
L oor uwe aanhangers de poort der hel
[geopend.
Gij zit aan do rechterhand van Lucifer,
[waar ge onophoudelijk gekweld wordt.
Gij zult. zoo gelooft menj als Lucifer
[in het verderf gestort worden.
Daarom smeeken wij H, komt uw leer-
j iingeu tc hulp, die gij een valsche leer
[hebt doen aannemen.
Pas op, dat ge niet met lien in den vuur
gloed geworpen wordt,
Red uw volk, dat gij door uwe dwaalleer
[bedrogen hebt. en zeg uwen hloedver-
wanten vaarwel.
En beter U en doe boete tot in eeuwig-
[heid.
lederen dag vervloeken wij u,
En verdoemen uwen naam voor altijd
[en in eeuwigheid.
Zie toe, o Lucifer, ontferm om uit dit
[kwaad te geraken,
Ontferm U uwer, Lucifer, ontferm U
[Uwer.
Moge Uwe gerechtigheid, o Heer, over
[ons komen, zooals wij op U hebben
[gehoopt.
Wie op U, o Lucifer, vertrouwt, zal
[eeuwig te schande worden.
O Martinus Luther, gij meineedige, wiens
[ziel wellustig was, waarover de on-
i tuchtigen jubelen,
Waarover de ketters zich verheugen, het
[koor der zotten lof galmt, dien de
[schaar des duivels noodigt;
Blijft, bij ons tot in eeuwigheid.
(Marnix I V: 302).
30. De ritnalisten worden over 't
algemeen beschouwd als verkapte pries
ters. Iloe gevaarlijk zij zijn kan blijken
uit hetgeen M(aria) S(ell te Rome),
schrijft in het N". van 21 December
1890 van „Die Kirchliche Welt" (Leip
zig, Grunow). Een barer kennissen ging,
