r
ooii No. 2229
Queen Shoes
Het Bloemendaalsch Weekblada>
Automobielen.
Automobielen,
jtorrij wielen.
Motorrijwielen.
)torrijwielen.
BIJVOEGSEL VAN
n en Lorgnons
-Doublé-Schildpad
me sorteering.
Opticien, Zijlstraat 185,
VOGELENZANG,
HEEMSTEDE,
I- BENNE BROEK.
Tel. Int. No. 38.
rijscourant.
RAftY, Haarlem.
en Transporten.
straat 39-41
magazijn.
Stoffeerderij.
IDE KEUZE:
n, Loopers, Matten, Goidijn-
iges, Allovernets.
OON 250.
:n van OTTO HEB
ïarzenmagazijn,
Telefoon 7c
van ZATERDAG 10 MEI 1913.
NASSAUSTRAAT 33.
Meubelmakerij
Stoffeeren.
3RKRIJGBAAR:
errata.
1 ii ons bijvoegsel van Zaterdag 2(j April staat
Bn kolom 1, regel 30 aan. Lees: over;
r Onz<
1,
1,
1.
3,
3,
39 Premonstranten. Lees: Pre-
monstreiten;
68 lino. Leeslinianen
70 den geloovigen de. Lees:
de geloovigen door;
1 dominicanes. LeesDomini
canes;
van. Lees: voor;
92 100. Lees: 100.000.
Wat willen w ij
Ou zo lauclgenooten zullen moeben kie
zen. v óór of tegen Rome. Er is geen
an< re keus. Wij willen hen bij het doen
der keus met voorlichting helpen. De
verantwoordelijkheid voor de te docne
keus komt dan niet aan ons. Wij geven
joie.' inlichtingen in den vorm van be
trouwbare citaten, verzameld door ern
st ine mannen. Beschouwingen laten wij
om aan anderen.
III. (Vervolg.)
Kuyper „vroeger''.
44. Gelijk men weet, scheen het na
§815 langen tijd metterdaad, alsof alle
[christelijke elementen in Europa, hetzij
«die in de roomsche kerk nog verble
ven of in den boezem der hervormde
kerken bloeiden, tegen het ongoddelijk
drib a der revolutie gemeenschappelijke
[[zaak konden maken.
roomsche woordvoerders stelden
llzieli literst gematigd aan. Zij legden,
[jvooi ils na, den klemtoon meest op de
[belli nis van den Christus, om onge-
Imerk. het specifiek roomsche meer op
■den elitergrond te doen treden. Van
felle anten kwamen ze met een inne-
Imiii gelaat en met open armen op u
Baanl pen, om mot u saam den strijd
Ivoor copter en altaren te strijden. Hun
■poli kc tolken schikten zich op uiterst
■gelukkige wijze in de vereiscliten, voor
■het v olslagen van deze verzoening noo-
Idig. En zoo ter goeder trouw, ja zoo
■verb1 lelijk eu vertrouwen inboezemend
Iwa- un optreden, dat oude protestant-
lsclie woordvoerders in een aaneenslui-
(tiiie er slagorden heil meenden te zien.
In iet buitenland daarentegen kwam
Inicn tot de ontnuchtering eerst, toen
1 Bom ten laatste zelve het masker liet
■vail. eu ieder zich overtuigeu kon, hoe
lek /.nieten, terwijl roomsch en her-
Ivoru i zich goed en wel op de grenzen
(schonen te verbroederen, in alle stilte,
lop t onmerkbaarst, achter ons om,
■het onze vernietiging- hadden toege-
ftegd cii ons mee- hadden gebruikt 0111
IKon ton slotte met de brutaalste driest-
Ihtiij baar onloochenbaren triomf te doen
feelebrueren.
(1m yper. Ons program. 27 en 28.)
45. Men schrijft ons „Hoe Rome van
lallen partij trekt.''
Lenen der vereeniging „Toonkunst",
(vergezeld door een jongenskoor, hebben,
jzooals ieder weet, te Parijs de Matthaus-
Ipan-, ai van Bacil uitgevoerd. Men durfde
Jdezi openbaring van protestantsclie
IkuuM niet tegenwerken; maar zorgde
Bei toch een klein, klein sla'tje uit- te
■haheiOnder de leiders waren (natuur-
ilijkp roomschen; en de jongens .moesten
■tussehen repetitie en uitvoering niet
alleen slapen en eten, maar ook aange-
Inaaia en zoo mogelijk nuttig bezig ge-
(houiien worden. En om dit te bereiken,
(bracht men hen: 1°. naar 't standbeeld
wan .li unie d'Arc hier zou niets tegen
fijn, als deze door imonniken metgoed-
Ikeurin» der Theol. faculteit van Parijs
I— i i' dood veroordeeld, thans niet veel-
leor als heilige, dan als vaderlandsche
(heldin werd vereerd; 2°. naar 't graf
ran Napoleon; 3°. naar de kerk van het
(H. Hart; het standbeeld van Coligny
(mochten ze naar 't schijnt niet zien, dat
was immers ook een ketter en een voor-
Ivadt-r van de kettcrsche Koningin! Zou-
de ouders dat voorzien hebben?"
(War irom naar de kerk der jezuïeten, die
(niet fraaier is dan vele andere kerken,
iraaroni niet naar de Notre-Dame, als
|mi-u een kerk wilde bezichtigen? Red.)
46. De roomsche kerk in Bohemen,
abezit 102.525 hectaren grond, 63 kastee-
ijmi. 237 boerderijen, 147 houtvesterijen,
Bo bicrbr.ouwerij'en, 13 distil-
order ij en, 46 fabrieken, en men
E/LL dat de Premonstrantenzers van
B«pl iu Engeland 80 millioen florijnen
Rebben (belegd. (Marnix 111:124.)
47- De „Frankfurter Zeitung, N°. 93,
1 (ochtendblad) heeft uit het te Furt-
Wugen verschijnende „Neue Schwarz-
yal'lor Tagblatt" cle volgende samen-
pïaak overgenomen tusschen een biech-
'OtKlen man van i-ijpen leeftijd en een
pater-missionnaris„Na in 't algemeen
pfiwaagd te hebben of de biechteling
mssie-preeken had. bezocht, hetgeen hij
pstemmend kon beantwoorden, vroeg
le pater: „Wat voor een krant
?oudt gij er op na?" De biechte
ling: „De Schwarzwalder Bete". De
pater: „Hebt gij echter ook anders' nog
een krant?" De biechteling: „Ja.. „Het
Soh'warzwalder Tagblatt". De r>ater
Dat is een den katholieken vijandig
gezind bladdat rnoogt ge niet houden.
Als gij dat blad niet afschaft, kan ik u
geen absolutie schenken." De biechte
ling gaf daarop geen antwoord. Na een
rustpoos zei de pater: „Ik zou niet
in uw plaats willen zijn. Weet ge wat
er met u gebeurt? De duivel trekt, u
bij uw roode haren in de hel." Fr ont
stond een langere rustpoos, waarna de
pater nogmaals vroeg: „Wilt ge mij be
loven, het blad af te schaffen?" Daarop
volgde een klaar en duidelijk „Neen"
en de pater antwoordde: „Gaat u dan
maar heen, dan schenk ik u geen abso
lutie." De biechtende is te allen tijde
bereid, bovenstaand getuigenis onder
eede te bevestigen.
48. Wij, die den roomschen gods
dienst gewoonlijk slechts kennen, zoo
als hij zich^ in protestantsche landen
vertoont, kunnen ons geen denkbeeld
maken van de wijze, waarop hij in een
land als Spanje optreedt. Het grofste
bijgeloof is daar te vinden, en wat voor
christendom wordt uitgegeven, maakt
op ons vaajfc meer aen indruk van hei
dendom, ja fetischisrne. Zoo is het, wat
de vereering- betreft van de Madonna
van het klooster to Monistrol, eene lee-
lijke zwarte pop, die nooit andeTS dan
zwart geweest is, eene neger-maagd dus,
van de Yirgen del Pilar van Saragossa,
een beeldje dat uit den hemel gevallen
is 1), van de Maagd van Atocha-, aan
welke 'koningin Isabella hare afgedankte
baltoiletten vermaakte, enz. D-e ver
eering van de Maagd Maria heeft overal
clie van den Heiland overvleugeld en ver
drongen. Want dunkt u van hot vol
gende versje 2). „A la santisima Virgen
de las angustias, patrona de Granada"
(de allerheiligste Maagd des angstigen
lijdens, de patrones van Granada)
„Geef in uwe groote goedheid, dat dit
volk dat u aanbidt, eens met u in de
eeuwigheid moge zijn. Wees ook aldaar
zijn schild, wees aldaar zijne moeder,
Maria. Want zonder u zou er zelfs in
den hemel geen heerlijkheid voor hem
zijn."
Bij eene plechtige processie te Sevilla
in de stille week werden levensgroote
beelden van don Heiland aan het kruis,
en daarna van Maria, rondgedragen.
Terwijl liet volk, toen de Heer voor
bijging, oversehillig bleef praten en
lachen, vielen allen oogenblikkelijk op
de knieën om het beeld van Maria hulde
te doen. Een vreemdeling vroeg aan een
Spanjaard, die by fiem stond: „hoe komt
het. dat allen zoo veel meer eeHiied too-
nen voor Maria, dan voor Jezus?'?„Wel,
dat is natuurlijk genoeg,"- was (het ant
woord, „Jezus is clood en van Hem heb
ben wij dus niets meer te verwachten,
maar Maria leeft nog." Zooveel weet
men in Spanje van het Evangelie.
Nog het volgende staaltje van chris
tendom met heidendom gemengd:
„Twee oude mannen;, 'wien het was
opgedragen de stierengevechten aan te
kondigen, clie eiken Zondag- gedurende
den gehicelen zomer plaats hebben en
op Paasch-Zondag een aanvang nemen,
zaten Zaterdag vóór Faschén op de
trede van een huisdeur van de stad
Pu-erto, in ongeduldige afwachting van
het oogenblik, waarop zij met hun werk
zouden mogen beginnen. „Hoe laat
zou het wel zijn?" zeicle d-e een tot den
ander. „Ik meien, ciat het nog geen
tien geslagen heeft," was het antwoord.
Nu, dan zal ik het maar laten slaan,"
hernam de eerste, en zijne stem ver
heffende, zong hij luidkeels: „Ha resu-
citado. Toros en el Puerto-, el Domingo."
(Hij is opgestaan. Stierengevechten in
Puerto, op Zondag.)
1). Verg. Hand. XIX: 35. Ter eere
van Maria zag ik eens groote kerkelijke
feesten uitgeschreven,, oncler sanctie van
den aartsbisschop, waarbij een koorde-
clanser voorkwam, die zijn kunsten op
een touw, van de eene kerk naar cle
andere gespannen,, vertoonen z-ou, en een
groot stierengevecht. Let wel, ter eere
van de H. Maagd.
2). Y hace en tu immensa bondad
Que estc pueblo, que te adora
Este algun dia Senora
Contigo en la eterniclad.
Sé tambien su escudo alli,
Sé alli su Ma,dre, Maria,
Porquo gloria no- hallaria
Ni aun en 'el cielo sin Ti.
(Marnix III134.)
49. Hoe staat het tegenwoordig met
de vrijheid van godsdienst in Spanje?
Artikel II van cle Constitutie van 1876,
thans nog van kracht, luidt als volgt
„De roomsche godsdienst is die van
den Staat".
„De Staat verplicht zich dien gods
dienst en zijn dienaren te onder
houden."
„Niemand zal op Spaansch grondge-
..bied, om zijn godsdienstige moeningen
„worden lastig gevallen, noch om de
„uitoefening van zijn godsdienst, be-
„houclens clen eerbied aan de christelijke
„zedcleer verschuldigd.
„Echter zullen geen andere openbare
„eerediensten noch uitingen (maaifes-
„taciones) geoorloofd zijn, clan clie van
den Staatsgodsdienst".
(Marnix III136).
Wat is het roomsche stelsel?
50. O'Connor in de Converted Cat-
lic (1905 blz. 94)„Onder „jezuieten"
versta ik niet alleen de godsdienstige
onle, bekend als het Genootschap van
Jezus, maar de werkende kracht in de
geheele rooms-ch-katliolieke kérk".
Kleiner Monatsblatt des Ev. Bundes
„een vrijzinnig ultramontaan -een
raaf-zwarte schimmel."
(Marnix VIII: 3.)
51. „Het Pausdom aldus Rev.
Thompson op een meeetlng te Glasgow,
zie „Nieuwe Sprokkelaar" 3 Oct. 1890
gelijk het zich in de decreten van het
Vatikaan vertoont,L is de volmaakste van
alle vormen dier tirannie, naardien het
ten doel heeft om de consciëntie der
personen, de burgerlijke regeering cler
natiën en hot hoogst bestaan der geeste
lijke en tijdelijke belangen der wereld
in de handen van een onverantwoordelijk
m-ensch te plaatsen.'' (Marnix VIII3.)
52. S. Huismans„De vrijheid der
consciëntie en cle ofiicieele wetenschap"
(bl. 26): „Eik lacht in den tegenwoor-
digen tijd om het z.g. zwarte gevaar en
niemand gelooft aan roomsche brand
stapels."
De Jezuïetenpater Schneimann (zie
Luther als Erzieher S. 44)„Dwang en
onderdrukking is heilige plicht, zoodra
men cle macht er toe heeit of verkrijgt.
Tot zoolang' zal cle kerk zich in cle toepas
sing liarer geestelijke 'en lichamelijke
straffen met cle grootst mogelijke wij-s-
I heicl naar de omstandigheden richten."
(Marnix VIII: 4.)
53. Deze strijd is niet gericht tegen
de „katholiek-geloovigen", tegen, het
„scliriftgeloovig roomsch-katholiekder
de deel van ons volk (Mr. Anne Anema),
met welke wij in vrede wenschen te
leven,, maar tegen het stelsel, waaronder
ook velen hunner zuchten.
Men leze de vele stukken „De Katho
lieken en de Coalitie" in de „N. R. C.",
Mei, Juni 1905. (Marnix VIII5.)
54. Merkwaardig vind ik de volgende
uitspraak van ultram. Nordische Volks-
zeitunghet vereenig ingsmiddel tus
schen protestanten en katholieken kan
niet liggen in den godsdienst noch in
de pliilosophie, nochWij me-enen dat
wij, katholieken, ons nog veel nauwer
aaneensluiten moetenDoor aanslui
ting aan ^et-katholieken kringen wordt
steeds meer verloren clan gewonnen.
(Marnix VIII: 76.)
55. Prof. Dr. D. Chantepie de la Saus-
saye schreef in „Het Wezen der Theolo
gie" (2C uitgave, 1905 blz. 3234)
„In de leer over de kerk ligt het
groote verschil tusschen het katholi
cisme en het protestantisme. Volgens cle
katholieke opvatting is de kerk onfeil
baar en zijn hare uitspraken onmiddel
lijke uitspraken cles Heiligen Geest-es. De
wetenschap is dus daaraan gebonden,,
ja heeft daarin niet alleen haar uit
gangspunt, maar ook haar toetssteen en
cle onfeilbare bakens op haren weg.
De dogmatiek kan zich alleen ont
wikkelen binnen de banen, door de kerk
afgebakend; zij kan dus de stof leveren
tot het formeeren van nieuwe dogmata,,
maar het herzien der oude is haar ver
boden. De kerkgeschiedenis, geheel be-
heerscht door het bovennatuurlijk kerk
begrip, laat geene organische opvatting
der veranderingen, -die de kerk heeft
ondergaan, toe, en moet zich dus bepalen
tot apologie der gecanoniseerde heiligen
en der kerkelijke decreten en tot pole
miek tegen de ketters. Hoe meer de
kerk zich vastzet (in den waan harer
onfeilbaarheid, des te ;meer moet ook
hare wetenschap versteenen en ontaar
den in geleerdheid met vooropgezette
m-eening.
(Marnix VIII175.)
56. Aan „Het Centrum" ontleende de
„N. R. C.„ van 1 Februari 1906 (II B.)
liet volgende
„Door twee vrij-anti-revolutionnaire of
christelijk-historische leiders is dezer
dagen iu politieke ^redevoeringen de
samenwerking met de katholieken be
sproken.
Het waren de heeren cle Sa-vornin Lob
man en De Visser.
Eerstgenoemde voerde het woord te
Zwolleen wat hij omtrent die samen
werking zeide, geeft dc „Zwolsche Cou
rant" als volgt weer:
„Men had den ichrist.-hist. voortdu
rend verweten, dat Eij, de zonen cler
geuzen, samengingen met de roomschen,
clie hun voorouders o-p den brandstapel
brachten. Maar de .liberalen zelf zijn
daarvan de schuld. Erkenden zij ook
al waren zij zelf niet geloovig liet ver
band tusschen God en het staatsrecht,
men had de roomschen niet noodig ge
had. De neutraliteit der liberalen dwong
cle christ.-hist. hulp te vragen bij vroe
gere vijanden. Dit is onaangenaam, ook
voor de roomsck-katkolieken, die zoo
steun kregen en moeten zoeken bij hen,
die zij vroeger ketters scholden"
(De volgende rede van Dr. de Visser).
Sprekende voor de Afdeeling Amster
dam der christ-hist. partij,betoogde
deze. redenaar dat men zijne partij ten
onrechte het samengaan met de katho
lieken verwijt. En hij lichtte clit- als-
volgt toe
„Ten onrechte, omdat ten aanzien van
den persoon van Christus roomschen en
orthodox protestanten hetzelfde denken,
en omdat beiden volkomen homogeen
gaan waar het geldt de drie cardinale
puntenopvatting van 'liet gezagde
organisatie van het christelijk lager
onderwijs; de erkenning van het parti
culier initiatief in zake de sociale wet
geving." (Marnix IV182 en 183.)
57. Ten slotte wordt er op gewezen,
dat Rome nog steeds dorst naar ketter
bloed want de „gezegende vlammen der
brandstapels'' werden nog in 1895 ver
heerlijkt in niet minder dan in de
„Analecta Ecclesiastica", een maand
schrift, dat te Rome verschijnt, van het
pauselijke wapen is voorzien en onder
redactie staat van een huisprelaat van
Leo XIII. (Eén getuigenis uit velen).
(Marnix IV246.)
58. De redactie herinnert aan het
adres, dat in 1877 aan het bestuur van
Montreal door 48 vrouwen en meisjes
werd aangeboden, waarin o.a-, dit ge
schreven stond: „Zooa-ls gij weet, zijn
de dingen, waarover men ons in den
biechtstoel onderhoudt-, van dien aard,
dat eene vrouw er niet aan kan denken
zonder te blozen. Indien de echtgenoo-
ten slechts het tiende deel wisten van
de verschikkelijke dingen, die uit den
moncl van een priester nederdalen in cle
zielen van hunne echtgeno-oten, zouden
zij verkiezen liaa-r te zien sterven, liever
dan haar aldus onteercl te zien."
(Marnix IV267).
59. „Die Wartburg" geeft een misda-
digersstatiek van Beieren loopende 1835
1861Op 100.000 bewoners telt Ob-er-
bayern 1201 veroordeelden, (97.5 °/o
roomsch, 2.2 0." protestantsch)Nieder-
bayern 951 (99.5 roomsch, 0.5%protes-
tantsch) Oherpaltz 912 (91.8 roomsch,
8 °/o protest.)Sehwaben 938 (85.7°/o
roomsch, 13.2 protestantsch) Unter-
franken 967 (80.5 roomsch, 16.7 °/o
protestantsch)O-berfranken 831 (42.2%
roomsch, 56 protestantsch) en. Mit-
telfranken 896 (20 roomsch, 77.3
protestantsch). (Marnix IV346).
Jezuïetea-vaderlan d'sd i e f d e.
60. La Chaise, de beleende biecht
vader van Lodewijk XIV, heeft den
Jezuïetengeest in clit opzicht duidelijk
geopenbaard, iu zijn brief van den rector
van het jezuïeten-collegium té Pont h
Monsson„Ik kan slechts zeggen, da.t
het diep betreurenswaardig is, de Lo-
tharingsche paters zoo te moeten zien
vasthouden aan den vacl erland-
schen geest, die zoo geheel buiten
den geest onzer instelling ligt." Zeer
waarDe vaclerla-nclsche geest ligt geheel
buiten het jezuïetendom.
Dit eischt eens vooral den geheelen
menscli voor zich; -en duldt geen andere
goden voor zijn aangezicht. Uitdrukke
lijk wijst de orderegel er op, hoe nuttig
en der vroomheid bevorderlijk is, zich
los te ïnaken van ia-Hes, waarvoor de
wereld liefde voelt. En tot dit .„alles"
behooren ook broeder en zuster, vader
en moeder, die de jezuïet „achter zicli
laten moet, met al wat hij in de wereld
bezat." En daarom behoort hij te zor
gen, dat hij alle vleeschelijke genegen
heid voor zijn verwanten aflegt en hun
alleen clie liefde toedraagt, „die de wel
geordende liefde eischt." (Examen gene
rale IV, 7). Een aanmerking licht dit
nog afzonderlijk t,oe„Opdat de spreek-
„wijzen de denkwijze steunen, is 't een
„heilige raadgeving dat zij zich gewen-
„hen niet te zeggen: „Wij hebben
„ouders, broeders en zusters," maar, „wij
„hadde n ze," om duidelijk te doen uit
komen, dat zij niet meer bezitten, wat
„zij verlaten hebben om in plaats van
„alle andere dingen Christus te bezitten,
„j-it moeten echter vooral zij in acht
„nemen, die in groot-er gevaar zijn door
„een of andere natuurlijke lief-
„de in de war te komen, zooals
„meestal met nieuwelingen gebeurt."
„(I. p. 352 C.). Dat onder deze „een of
anclere natuurlijke liefde" ook de vader
lands] ief de valt, springt in 't oog
daar toch het vaderland hij slot van
rekening den mensch in 't algemeen niet
zoo na is als eigen; ouders
Maar wij vinden dit beginsel van, men
kan gerust zeggen: „géén vaderland"
ook nog rechtstreeks on vrij duidelijk
in den orderegel uitgesproken. Zoo
wordt bepaaldBinnen het Genootschap
van Jezus zelf echter mag geenerlei ge
neigdheid tot partijkiezen in deze of
geené twisten tusschen vorsten of chris
telijke heeren bestaan of zich doen ge
voelen 2)maar moet veeleer c-en zekere
alg-em-eene liefde heerschen,. die alle
partijen, als zij tegenover elkander staan,
omvat iu den Iieere." (1 p. 147). Het
zal wol wonderlijk gesteld zijn met
