die algemeene liefde, die b.v. Frankrijk
en Duitschland in dezelfde mate om
vat. 3)
Dit alles tezaamgenomen doen wij
zeker de orde geen ongelijk aan, door te
beweren dat zij juist niet aan overdreven
vaderlandsliefde lijdt. Veeleer in tegen
deel: zij is buiten en boven bet vader
land en wil dit zijn. Maar zulk een ge
nootschap kan bezwaarlijk in staat zijn,
om 's vaderlands behoeften en nooden
te begrijpen. Fn in zulk een ernstigen
tijd als de onze, is alle liefde met
onvaderlandsche richtingen een vader-
landsch gevaar.
Blijkt derhalve reeds uit een orderegel
der jezuïeten, dat zij in vaderlandseJie
belangen niet te vertrouwen zijn, zoo
leert ons één blik oj) al wat de orde 'tot
nu toe gedaan heeft, dat zij in een land
met meer dan één geloofsbelijdenis een
buitengewoon groot gevaar schept.
't Is de geheele wereld bekend, hoe
Duitschland geleden heeft onder de
tweedracht der Duitsche stammen. Deze
is vervangen door de splitsing naar kerk-
genootscluippen, en pas was het nieuwe
Duitsche rijk gesticht of de geloofshaat
sloeg weer in laaie vlammen uit. Sinds
een menschenleeftijd gaan wij gebukt
onder den ondragelijken last (ons door
het centrum opgelegd) dat er niets
meer gebeuren kan wat niet door de
kerkleer-bril bekeken wordt. En nu moe
ten de jezuïeten nog- terugkomen, zij
wier allerbelangrijkste taak van den
beginne af geweest isDe hervorming
tot in den dood te bestrijden! Welis
waar zijn zij gewoon, dat met vuur te
ontkennen. De Gcrmauia noemde het
zelfs „een al lang weerlegd baker
praatje", dat de orde tot bestrijding der
hervorming zou, gesticht zijn. En bij let
terlijke opvatting en jezuïeten-uitlegging
is dat woordelijk juist. Loyola wist aan
vankelijk veel te weinig van haar om
er dadelijk den voornaamsten vijand in
te zien. Maar zoodra hij er gezicht op
kreeg, heeft hij met vurigen ijver naai
de verdelging der protestanten gestreefd.
Reeds op zijn reis naar Rome ant
woordden hij en zijn beide makkers op
alle vragen, wie zij waren: „Wij zijn
„vereenigd onder Jezus Christus' vaan
del, om de dwaalleer en de ondeugd
te bestrijden; wij vormen Jezus'
krijgsmacht." Op zijn aandringen
werd reeds twee jaar na' stichting der
orde de inquisitie te Rome naar 't
Spaansche voorbeeld ingericht, 0111 haar
tot het snelst en krachtigst werkend
wapen der beginnende tegen-hervorming
te maken. Zoodra het eenigszins moge
lijk wasstichtte hij te Rome zijn Colle
gium Germanicum, ter opleiding van
geestelijke krijgslieden voor de her
overing van Duitschland en tolt zijn dood
toe stelde hij juist in deze stichting
liet levendigste belang; men kon hem
nooit genoeg Duitsche jongelui van
adellijke of ten minste „bijna adellijke
afkomst" ter opvoeding zenden. En zijn
plan voor een veldtocht tot uitroeiing
van het protestantisme in Oostenrijk is
bekend genoeg. Voortaan lééfde de orde
van den felsten haat tegen do ketters
en vaak genoeg hebben Loyola's zonen
dit onbewimpeld geuit. Aan de vele
beleedigingen der hervormers, zooals
reeds in de bul van heiligverklaring
voor Loyola,, waarin Luther „het af
schuwelijkste wangedrocht"; en „de pest"
genoemd wordt, herinneren wij slechts
terloops. Bekendis ook, dat de jezuïeten
in hun eeuwfcèstboek van 1640, dat zij
nu verloochenen, hun haat met trots
hebben erkend: „De ketters mogen
weliswaar beweren", staat er daar
„dat zij slechts kwaad met kwaad, ver
volging met vervolging hebben vergol
den. Wij ontkennen volstrekt niet, dat
„wij voor den katholieken godsdienst
„een feilen en voortdurenden strijd
„tegen de ketterij ondernomen hebben...
„V r tic liteloos verwacht d o lc e t-
„t e r ij door enkel z w ij g c 11 vrede
„met het genootschap van
„Jezus te verk r ij g e n. Zoolang wij
„adem hebben zullen wij tot bescherming
„der katholieke kudde tegen de wol-
„ven blaffen. Er is geen hoop op
„vrede; het zaad van den haat
„is ons ingeboren. Wat Hanii 1-
„car was voor Hannibal, is I g-
„natius voor ons. Op zijn voo,r-
„beeld hebben wij bij 't altaar
„eeuwigen oorlog gezwo,reu."
En dat dit niet enkel ijdele redenaars-
woorden waren, weten wij allen. Met
bloedig schrift prijken Je daden, door
dezen haat den jezuïeten ingegeven, in
de geschiedenis.
Maar de jezuïeten houden niet van
de herinnering daaraan. Zij zingen voor
't oogenblik de liefelijkste vredezangen.
„Laat toch de doodeii hunne doodeu be
graven! Ieder partij heeft haar eigen
misgrijpen te verantwoorden. En thans
zijn wij immers heel anders
Werkelijk? Is dat zoo?
O zeker; ze weten, als 't noodig is,
de klauwen netjes in te trekken; en
spelen o zoo gaarne de vermoorde onuoo-
zclheid, daar zij toch wegens' de „droe
vige tijdsomstandigheden" niet zoo kun
nen als ze willen. Maar hoe groot
moet niet de haat zijn, die dé
jezuïeten drijft, daar zelfs nu,
terwijl de strengste zelfbe-
h e e r s c hing in hun eigen belang vol
strekt noodig is, de oude, ware, bloed
gierig o n a t u u r nog steeds b o-
ven de voorzichtige leer blijkt
te gaan.4) Zijn het niet de jezuïeten,
die nog tot in den jongsten tijd „de ge
regende brandstapels der middeneeu
wen' hebben geprezen en het goed recht
der kerk, de ketters met den dood re
straffen, verdedigd? Zijn het niet de
jezuïeten, die nooit moe worden, onze
grootste mannen te belasteren?5)
Men tracht een hoogen muur tusschen
de beide deelen van ons volk0op te
trekken, zoodat zij elkaar niet meer zien,
niet meer hooien, niet meer begrijpen.
Willens en wetens zoekt men 't room-
sche-volksdeel van bet gemeenschappe
lijk vaderland af te trekken, elke. heuge
nis aan onze groote dagen uit zijn hart
te scheuren. Het moet zop/ streng mo
gelijk worden behoed voor elke aanra
king met andersgezindenhet mag vol
strekt niet meer merken, dat het toch
innerlijk door duizend draden met het
protestantsche deel verbonden is - tot
dat beide elkander in 't geheel niet
meer begrijpen en als twee vijandelijke
legers oog in oog staan. Dat is' het eind
doel der jezuïeten!-
V oeg hierbijdat hun izedeleer ten
slotte liet roomsche deel des1 volks tot
in 't diepst der ziele zal vergiftigen
dan wordt u duidelijk, welk een ontzet
tend gevaar ons volk bedreigt. Der
halve niet om de evangelische kerk, die
zich zelf wel verweren kan,7) neen, aller
eerst en bovenal om vaderlandsche rede
nen verzetten wij ons tegen de terug
komst der jezuïeten. Ons volk) heeft nog
lang geen vast volksbesef genoeg,8) om
uit zichzelf het jezuïetenvergif als zoo
danig te herkennen en bijtijds weg te
werpen. Daarom zullen wij niet ophou
den onze stem te verheffen, om ons volk
te waarschuwen tegen de jezuïeten, als
het ergste gevaar, dat thans zijn volks
bestaan bedreigt.
(W a r t b u r g, 21 Febr. 1913.)
1a. Vanzelf spreekt, dat men wel partij mag
kiezen voor roomsehe vorsten tégen kettersehe;
dus blijkt liier, dat de kettersehe vorsten naar
Jezuïetisehe schatting, geen christelijke zijn
dus o. a. koningin Wilhelmina niet.
b. Partij kiezen tusschen christelijke en on
christelijke vorsten is niet verboden naar Je-
zuïetentrant van uitlegging volgt hieruit, dat men
partij mag kiezen vóór onchristelijke tegen chris
telijke. En werkelijk begunstigt op dit oogenblik
de Jezuïetenpartij in Oostenrijk, door haar drijven
naar een onafhankelijk Albanië met inbegrip van
Skoetari desnoods ten koste van een nieuwen
oorlog! de Mohammedaansche Albaneezen boven
de Grieksch-katholieke. Haar beweegreden is dan
ook alleen de haat tegen de Grieksche kerk; en
de vrees, dat de door Jezuïetenkunsten roomsch
gemaakte Albaneezen, tot die kerk zullen terug-
keeren, als ze burgers worden van een staat,
waarin zij volkskerk is.
c. Dit verbod van partijkiezen heeft niet belet,
dat de Jezuïeten partij kozen vóór Lodcwijk XIV
- tegen den paus! Vert.
2) Wat niet bestaan mag, mag zich zeer zeker
niet doen gevoelen, zou men zoo zeggen; waarom
dan dit afzonderlijk verboden Hier spreekt weer
het Jezuïetisch onderscheid maken tusschen hei
melijk en openbaar, innerlijk en uiterlijk, denken
en doen. Vert.
3) En Engeland en Ierland Engeland en
Canada Engeland en Zuid-Afrika Vert.
4) Wie denkt hierbij niet aan de voortdurende
krenking der protestanten in MaasbodeHuisgezin
enz. Aan de steeds verder gaande voor ons be-
leedigeiule afscheiding in de samenleving? Vert.
B) Daarom neemt in Nederland een Jezuïet
deel aan de nieuwe uitgave van het Biogr. Woor
denboek, bekostigd door de maatschappij der Ned.
Letterkunde te Leiden, wier leden voor 7/g pro
testanten zijn. Vert.
Tn Nederland zou dit niet goed geteld
zijn; de roomsehen vormen hier slechts 1/a van
liet zielental en geen 1/30 der ontwikkelden. Toch
zullen zij spoedig meer dan 1/y der ambten bezit
ten. Vert.
7) De lezer houde in 't oog, dat deze in
Duitschland lutherschen en hervormden omvat en
daardoor veel sterker staat, dan welk protes-
tantscli kerkgenootschap ook in Nederland. Vert.
8) Had het Nederlandsche maar eerst zooveel
als het Duitsche! Vert.
Roomsche wetenschap.
61. De tlieologiac studiosi der pau
selijke universiteit „Gregoriaria", vóór
aan de kweekelingen van het Jezuïeten-
Collegium Geruiaiiicum (in den volks
mond „gekookte kreeften" wegens hun
roode jassen) worden na inlevering van
een opstel over een thesis, op wier uit
werking zij zich met vrij gebruik van
alle hulpmiddelen kunnen voorbereiden,
en na betaling van minstens 10 en hoog
stens 50 seudi (50250 francs) met den
titel„Doctor Theologian Romanus" ge
tooid. Deze kerkelijke onderwij s-instel-
lingen, waartoe weleer ook het Collegium
C'apricana behoorde, kunnen zich uiet
mot de staa.ts-hoogescliolen van Europa
metenhare studenten worden toege
laten zonder staats- o'f eind-examens.
Evenwel zijn er onder de geestelijkheid
in Duitschland, Oostenrijk en Zwitser
land niet weinig „Doctores Romani", zoo
b.v. de aartsbisschop van Keulen. Vol
gens de jongste aflevering der „Acta
apostolicae se dis", N°. 3 (Maart)
1913, heeft Pius X deze bevoegdheid
tot bullenhandel nog verder uitgebreid.
Aan de hoogste klasse van liet priester
seminarie te Milaan, de „Facultas cano-
nistïca" is nl. het recht toegekend om
academische graden en ook den titel van
„Doctor juris cauonici atque thcologiae
Romanae" te verleenen. Voor 3/4 jaar
was dit zelfde groote seminarie van
den kardinaal, aartsbisschop Carlandrea
Ferrari het voorwerp van hartstochte
lijke aanvallen der g'ebrs. Scottojn te
Breganze, wegens „modernistische Ket
terijen". Thans he,eft de door zijn ziekte
afgematte paus zich met Ferrari, zijn
groot-kiezer in 't conclave van Augus
tus 1903, verzoend en diens seminarie
verheven tot doctorfabriek.
In Frankrijk, Groot-Brittanje en Italië
heeft de titel „Doctor Bomanus" vol
strekt geen waardevoor de haarklo
verijen en ongerijmdheden van een
scholastiek, die sinds de summa The
ologian van Thomas Aquinas, 1270, uiets
geleerd heeft, bestaat iu zoo ver gevor
derde landen geen vatbaarheid meer.
De Duitsche hoogescholeu beliooreu
van de regeering te eisclien dat de jezuïe
ten-leerlingen der pauselijke Doctors-
broederij zich voluit „Doctor Romanus"
moeten schrijven.
In Nederland wordt de scholastiek
thans door professoren aan openbare
universiteiten geleeraard en Thomas
Aquinas door „verdraagzame" en „onbe
krompen" menschen als een groot den
ker geprezen. Tot zijn groote gedachten
behoort o.a. de verplichting der over
heid de ketters uit te roeien. (Sum
ma IV).
Een doctorstitel halen de Nederland
sche pastoors gewoonlijk te Leuven,
waar hij stellig even gemakkelijk te krij
gen is, aangezien alle staatstoezicht ont
breekt. Niettemin hebben zij er veel
nut van. De bekende pastoor Ariens,
ij veraar voor een roomsch teringlijder-
sanatorium (om den verderfeiijken in
vloed van protestantsche geneeslieeren
en pleegzusters te weren), is ook zulk
een theologiae doctor van Leuven, en
toen nu de bekende blauwe-bloempjes
bedelarij in voorbereiding was, werd
zijn inrichting met een echt jezuïetisehe
handigheid genoemd „het sanatorium
van Dr. Ariens", waarbij natuurlijk ieder
ik zelf pok aan een medicinae
doctor en dus aan een wetenscliaj)pelijke
inrichting dacht. Hoeveel dubbeltjes
dat Jezuïeten-waarheidje toen opge
bracht heeft, wordt vanzelf nooit be
kend. (Vert.)
De oud-katholieken iu Oo-s-
tenrijk hebben in 1912, blijkens mede-
deeling van hun synodalen raad, 555
zielen gewonnen door geboorte en 1018
door bekeering (ondanks de voortdu
rende vervolging!' Vert.); 344 verloren
door den dood en 315 door afscheiding
(jammer, dat niet wordt opgegeven,
waarheen deze gegaan zijn; doch de
Ileere God kent o,ok hunne wegen. Vert.),
in 't geheel 914 dus gewonnen. Er wer
den 271 huwelijken gesloten en het aan
tal schoolgaande kinderen klom tot
4125. (Wartb., 11 April).
Op Zondag, met toestemming der bui ge-
meesters die geweigerd werd voor den bloemen
verkoop ten bate van een onzijdig sanatorium. De
burgemeester van Leeuwarden was de eenige, die
de Zondagswet ook tegen de Jezuïeten durfde
handhaven.
Rome en de Bijbel.
62. In Rome vormde zich ongeveer
1901 de Pia Societa di San Gerolamo,
met het doel het evangelie opnieuw te
vertalen. Verschenen de Evangeliën en
de Handelingen. Doch in de voorrede
staat: de kerk heeft grooter autoriteit
dan de bijbel (Cf: Marnix178. M. 8:42.)
uix42.)
In die voorrede, blz. 5: Voor ons ka-th.
in tegenstelling met de protestanten,
vormt het' evangelie niet zelf het levend
woord der kerk, maar veronderstelt en
eischt de kerk.
Blz. 10. Het huidig dogmatisch stel
sel van de kerk is in overeenstemming
met het evangeliemeer ontwikkeld,
maar niet de corruptie van het evan
gelie. liet gebeurde op de bruiloft te
Kana geeft recht tot het toevlucht ne
men tot- Maria.
Blz. 14. Leo XIII kent een aflaat toe
van 300 dagen aan hen, die het eens per
clag ten minste 15 minuten lezen en
een vollen aflaat eens per maand aan
hen „die het dagelijks doen.
(Marnix 8:43. M. 9:94.)
De boven genoemde Hieronymus-ver-
eeniging werd door Pius X gezegend
21 Januari 1907. Doch in Juni 1907
werd het werk opgedragen aan een
bijzondere pauselijke commissie. Het
restant (250000 ex.) werd gebracht naar
de Vaticaansche drukkerij. In 1908 tra
den de leiders der verceniging af.
(Marnix 11361.)
Zielenvangst op het sterfbed.
63. Te Graz in Stiermarken (nog
zwarter dan NcdeiTandsch-Limburg) zijn
reeds verleden jaar vele protestantsche
zieken in het stedelijk (dus door de pro
testanten mee bekostigd) ziekenhuis ge
noopt, om de evangeliekerk te verlaten.
Deze pogingen worden nu voortgezet in
het ziekenhuis der Elisabeths-zusters
en vooral bij de broeders vau barmhar
tigheid. Onder den indruk der algemeen
verspreide „ruim denkende" beoordceling
dezer broeders had het protestaiitscli
kerkbestuur tot uog "toe uit zijn geringe
geldmiddelen hun werk ondersteund,
de laatste maal 18 Februari 1913. Onge
lukkig is dit een groote dwaling geble
ken. Protestantsche zieken, die iu ster
vensnood daar hulp zochten, zijn gruwe
lijk in hun geweten gekrenkt en met
pogingen tot „bekoeling" vervolgd,
kruisbeeld is buu voorgehouden om 1
te kussen, de naam van Maria voo
gepreekt om hem in de dopdsure aa
te roepen en zij zelf zijn tot o vergun,
aangedreven! Een dier aldus vervolgde
heeft, gesteund door zijn flinke vrouw,
den verzoeker krachtig afgewezen
is kort daarna gestorven2) twee ande.
ren zijn voor hem bezweken. Tegen,
over dezo ieder eerlijkl gemoed) in ojpstam]
brengende dwingelandij, waarschuwen
wij alle geloofsgenooten, aan de bede.
laars voor roomsche 'instellingen, die lim
„barmhartigheid" alleen gebruiken als
vijgenblad voor hun zielenvangst, voort,
aan geen penning meer te geven1) en
verzoeken alle lidmaten, bij opneming
van een gezinslid in een ziekenhuis, om
't even welk,4) terstond den predikant
hiervan kennis te geven, zoodat de zieke
kan worden bezocht; en door veelvuldig
bezoek zijn lidmaatschap onweersproke,
lijk, zoo noodig met alle middelen dje
de wet verlangt, te doen blijken.
(„Grazer Kirchenbo-te", over-l
genomen in „Die !Wartburg,;|
Maart 1913.)
1) Daar Sinte Elizabeth beschermheilige ètl
ziekenhuizen is, zijn dit waarschijnlijk dezeltdeul
als de ook in Nederland door velen bewonderd!)
Zusters van Barmhartigheid. Vert,
2) Zou hij zoo kort daarna gestorven zijn, ij
hij „zich bekeerd had"? Vert.
3) Ook toepasselijk o. a. op de Vincentiusvetl
eeniging, die het geld, dat zij grootendeels viJ
onroonischen hijeenbedelt, niet gebruikt .oor :l
roomsche behoeftigen dfiar is het burgerij)
armbestuur goed voor, op önze kostennun
tegen belachelijk lage rente (men zegt 0 1
aan roomsche neringdoenden, tegen wie zi.o(w«t
de protestant onmogelijk de mededinging 1 m tjl
houden. Vert,
Zeer juist! Ook in de openbare ziet*
huizen is men niet altijd veilig. Te 'si r
hosclr en te Heerlen en stellig ook wol o
andere plaatsen wordt den protestant z in I-
afgenomen.
Diverse aanmatigingen.
64/d. Dc bijlagen van de hand- tinge
van den raad van Den Haag beva eu o;
blz. 75 van 1909, onder nommer Da cc
voorstel van burgemeester en v thoi
ders gedagteekend 23—26 Febru d. t:|
het geveu van namen aan nieuw stn
ten. Er werden 19 namen voorgestel!
waaronder namen van Watergei -n
van ben, die zich onderscheidde; 'ij litl
beleg van Haarlem, Alkmaar' en L idenj
Een paar dagen later op blz. 1 eu
Erratum: Het voorstelis "bjj vergil
sing in de bijlagen afgedrukt, w 1 del
burgemeester en wethouders, t t !it[
voordragen nog niet is besloten wei
halve bedoeld voorstel wordt tcruggl
nomen.
(„Grenswachter" 30101909.
Later kwam het voorstel in b handl
ling met weglating der namen: LumeJ
en Sonoy. De sociaal-democraten wil
deze namen ook. Wethouder 1. Iy
streed het.
Aangenomen met 18 tegen 17.
('s Hertog, courant" 2391909.)
b. Eindhoven had in 1904 bezoek va
de Koningin en den Prins. A :i d
twaalfuursdisch ten stadliuizc was w
genoodigd de deken, maar niet Ie j«
dikant. De kerkeraad stuurde een b tof
ven aan de koningin.
Hetzelfde had zich afgespeeld iu-
Bosch bij het diner.
(„Nieuws van den Dag" 149 1»
c. In de laatste zitting van de vredj
conferentie in 1899 werd voorlezi:
daan van een brief door de koningin a
den paus geschreven, waarin zijn K'j
lij ke steun gevraagd wordt. De pf
antwoordde: Wij meenen, dat
gelijke ondernemingen cn werken
zeer bijzonder past in onze rol.
alleen'zcdelijken steun te verleen u, wl
effectief mede 'te werken. Verder J
de paus, dat de autoriteit van het hol
ste pontificaat verder strekt daa l
grenzen der natiën; dat zij alle
omvat.
(Rede Kip in Jaarverslag afcl. 1 trt'|
Alg. Prot. Ver. 1907.)
d. Wanneer iu Sittard een procci
wordt gehouden, wordt op de pui
het raadhuis de mis gelezen. Wie
raadhuize moet zijn, kan wachten,
de plechtigheid is afgeloopen.
volk ziet aldus in don roomscheu
dienst onzen staa.ts-godsdienst.
I
65. „Politieke partijschappen 1
„altijd iets grofs en hards. Ma
„partij, die zich christelijk noemt,
„een dubbele, ja, tienvoudige
„woordelijkheid op zich, want zij
„het christendom eu Christus zei
„beneden iu den grovep, harden
„De zware schuld van 'één, die uj
„de minsten üi hun midden heli
Zoo lezen wij in „Die War (tl
van 28 Februari 1913. Het oven:
hier niet ter zake. Maai- alle Ne-
ders die dit lezen, denken gcw|
één!
N. B. De vorm van dit hijblad i
staan. Onze lezers kunnen, tot onbeperkt
afzonderlijke nummers hiervan tegen
tonden prijs van ons verkrijgen.
lit nummer be
ohier vau
C
Iluvgemeester
ente Bloemen
li afschrift v;
pi den Hoofde
nstjaar 1913,
pi den 14d™ M
October 11
lie voor eeui
oemendaa
\e antithese: gel
ilutie, wordt op
-. met demagogi:
i(. Men roept lie
tijde is één in 't
iuselen.
.rat ons dat eens
let spreekt vanzc
blind staren op
niet om, of mei
lof, het woord
jnt. Neen, men
tn wezen eens is
•bilt. Welnu, d:
rechterzijde is,
een leugen. E,
leus, enkel en al
oo schallend geli
nisleiden. Wij c
ogen, geen breed
willen enkel gei
van rechts over
en over elkande
we op deze klein
ruit de anti-revo
lorischen hun ge
l' de katholieken
fis dat zegt genoi
ulvijn noemde de
jig en vervloekte
dan wonder dat i
'ten Calvijn, in
veel verschillen
■rotestantsclie ki
roomselien als ei
den 26en Mei
emeo-encycliek p,
de geheele wer
aardiging heeft
den de liervorme
s door 't hoogst
Calvijn, Luther
als „oproerige"
Daartegenov
iirachtige hervori
z. de katholieke!
ieke dagblad l)e
ljet protestantis
Kan men
n dat liet protes
n 'dwaling, niet i
katholieke keil
ijven van haar h
omseli, omdat Ch
heeft gezegd: ondi
'lieer die kerk d
binnendringt en ei
jaagt, lioe meer zij
van haar Goddelijl
Is het wonder,
maandblad De Katho
„Ik wijs slechts f
ters Luther, Calvij
ren, die in de zesti
gewesten door huic
ware moederkerk
Las, het moet c
worden, ze hebben
veel navolgers gevi
Het die „navolger
:en weer op -
og eensdemons
•tterend de eenlic,
l) De Borromeo-€
roclit, Moulijn), b
De Maasbode
