Shoes.
ALGEMEEN WEEKBLAD
BloetneniUal, jCaarlem, jkewstede en omliggende plaatsen.
aaf 39-41.
UTHRICH
OTTO HERZ.
imagazijn,
Telefoon 732.
'king
jarandeerd.
IVEAUTÉS.
HEMSTEDE
IGELENZANG.
1NNE GROEK.
1. Int. No. 33.
n:
tomobielenJ
Rijwielen en
welke 1ste
1 is 't zelfde merk
Ivies en prijs, dej
orden.
Haarlem.
ransporten.
Kruisstraat 4
en Wasschen
Bedden en
•iek,
'elefoott 250.
VOOR
Vijverweg 7. Telephoon 938.
K A
Bloemendaal.
N T O R E N
Gedempte Oude Gracht 63.
Tel. 141. Haarlem.
fe
7e Jaargang.
ZATERDAG 31 MEI 1913.
No. 22.
3AAR:
ern^aKers.
"elefoon 2474.
SAUSTRAAT 33.
belmakerij
Feeren.
1279.
ictrische Ornamenter
chtings-artikelen.
•tikelen. Tuinslange
f Gas- en Water-
Inrichting.
lts: KI. Houtstraat 4!
ra t i s opgehangen.
in den korist
tijd.
Oeehblad.
Prijs per
halfjaar f 1.25
hij vooruitbe
taling.
Prijs per
nummer fO.lO
Ad vertent iën
10 cents per
regel
hij herhaalde
plaatsing
korting.
Dit nuinmer bestaat uit 4 bladzijden.
Officiëele kennisgeving.
I Militie.
Keuring van militie-plich lig en.
Dot burgemeester der gemeente Bloemendaal;
i.evolg gevende aan een namens den Minister
ui Binnenlandsche Zaken tot liem gericht ver
zoek;
brengt ter kennis van belanghebbenden, dat er
blijkens' bij voornoemden Minister ingekomen
mbtsberiehten personen zijn, wier praktijken
i. daarin bestaan, dat zij voorspiegelen in staat
zijn, tegen betaling van eene som gelds, de
.likenring voor den dienst der militie te verkrij
gen;
Waarschuwt de miltI ie plich Iigen dezer gemeente
r bovenbedoelde praktijken onder verwijzing
ir artikel 206 van het wetboek van strafrecht,
er meer inhoudende:
'et-gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren
t gestraft:
hij die zich opzettelijk voor den dienst bij
de militie ongeschikt maakt of laat maken;
hij die een ander op diens verzoek opzette
lijk voor dien dienst ongeschikt maakt,
dien in het laatste geval het feit den dood
gevolge heeft, wordt gevangenisstraf van ten
>gste zes jaren opgelegd
,'estigt er voorts hunne aandacht op: dat door
bemoeiingen van de hiervoren bedoelde personen
afkeuring in geen enkel opzicht kan worden
vorderd.
De raadgeving dier personen zal niets anders
ui noódelooze kosten veroorzaken, omdat hij
rkelijke ongeschiktheid voor den dienst, ook
enden hunne bemoeiingen, de afkeuring niet kan
ii hl ij ven.
De burgemeester voornoemd.
A. BAS BACKER.
H 1 o e 111 o n d a a 1, den 26 Mei 1913.
De kanse n.
III. (Slot.)
Ook Bricllc, vertegenwoordigd door den heer
b'oodhuyzen, loopt weinig gevaar. Vier jaren gele
den liet deze den kerkdijken candidaat 700 stem
men achter zich.
1 'n' in Deventer kwam de heer Marchant bij
Ite stemming met ruim 1800 stemmen meerder-
I uit de bus.
ordreclit gaf herstemming; linksche voor
lag 700.
rmmen is overwegend links: 45081990.
it zelfde kan niet van Gouda gezegd worden,
werd in 1905 op de anti-rev. veroverd door
heer Van Doorn, die in 1909 toen de heer
ijn tegenover hem werd gesteld het veld
jt te behouden. Zijn meerderheid liep beide kee-
,om de 250 stemmen.
n s-Gravenhage II moesten de socialisten den
jp-liberaal bijspringen; hij kreeg toen 4719, de
Sitie-candidaat 4333 stemmen.
i-Gravenhage III koos bij eerste stemming iriet
ike meerderheid het aftredende lid, den unie-
ra il Jansen.
)ok Groningen behoort tot de vaste linksche
frieten, en eveneens zij het in mindere mate
Den Helder. Hier bracht de christen-democr.
in 1909 tot 3282 stemmen, terwijl de heer De
ester werd gekozen met 3891 stemmen.
\Ioogezand werd bij de vorige verkiezing door
|i lieer Rink op de socialisten vermeesterd. De-
i zullen huil best wel doen, om het te herwin-
li en de mogelijkheid daarvan is niet uitgeslo-
De coalitie heeft er geen kans.
In Hoorn was 't vorige jaar een tusschentijdselie
riezing noodig. tengevolge van het aftreden
den heer Ferf, die tot lid der Eerste Kamer
benoemd. Met den beer W. J. E. TI. M. de
ng, die met dubbele cijfers over den anti-rev.
'ulidaat. den heer Vegtel, zegevierde, deed toen
tweede onderwijzer de heer Ter Laan was
eerste zijn intrede in de Kamer.
Met .Leeuwarden is het evenzoo gesteld als met
jogezandvrijzinnigen en socialisten wegen er
o ongeveer tegen elkaar op, en deed ook hier in
09 de rechterzijde de schaal ten gunste van
rstgenoemden overslaan. Bij de eerste stemming
d de heer Thomson slechts 9 stemmen meer dan
heer Troelstra (2538—2529), terwijl de coalitie
t tot 1554 stemmen bracht.
Van Loc-hem wapperde reeds eenmaal (1901 tot
>05) do roode va.in. In laatstgenoemd jaar moes-
n de socialisten het district echter weer afstaan
in den unie-liberaal Jannink, die in 1909 her-
azen werd. De rechterzijde beschikt hier ook over
groote macht, zoodat de uitslag steeds wissel -
allig blijft.
De vier Roltcrdamsche districten (I, II. UI en
welke door concentratie-mannen worden ver-
egenwoordigd, gaven dezen slechts een geringe
eerderheid, en wel resp. 55, 70, 428 en 288 stem-
ïen. Rotterdam V. dat vier jaren geleden door
e anti-rev. vermeesterd was, werd in 1910. toen
le vertegenwoordiger, de heer De Jong, ontslag
am wegens zijn benoeming tot wethouder, bero
erd door diens naamgenoot, den unie-liberaal i e
'pngh. Iloe liet in Juni a>s. in de Rott'e-stad' zal
an, hangt voor een groot deel af van de sociaal
raten, die er heel wat stemmen uitbrengen,
_t, als ze niet va herstemming komen (o. a. in
"Rotterdam I is «i mogelijhcid groot., dat dit wel
gebeurt), zij tor li 'ïti ork geval de beslissing in han
den hebben.
In ScJ'o'- vla in 1909 een tweede verkie-
zing gehouden worden, omdat de heer De Meester,
die ook in Den Helder gekozen was, voor dit dis
trict zitting nam. De rechterzijde stelde toen geen
candidaat en de uitslag was: mr. J. Limburg
(vrijz.-dem.) 2467, J. A. Bergmeyer (soc.-dem.)
2219 stemmen. Men ziet dus, dat de socialisten
ook naar dit district trouwens vóór 1909 gerui-
men tijd door den heer Van der Zwaag' vertegen
woordigd een heel en gooi doen.
Utrecht I bleef ook de laatste keer zijn afge
vaardigde, den heer Van Karnebeek, trouw, zij het
ook slechts met een meerderheid van 214 stemmen:
3778 tegen 3564 op den coalitie-candidaat baron
Van Boetzelaer. Ook hier gaven de socialistische
kiezers bij de herstemming den doorslag. Naar
men weet trekt de heer Van Karnebeek zich thans
uit de politieke arena terug.
De twee Clroningsche districten Veendam en
Winschoten stemmen overwegend links, doch het
eerste met een sterk rood tintje.
Zierihzee herkoos den bekwamen unie-liberaal
Patijn die geregeld gedoodverfd wordt als mi
nister van financiën in het eerstkomende linksche
kabinet bij eerste stemming met omtrent 200
stemmen meerderheid boven den anti-rev. die 3402
en den soc.-(lem. die 278 stemmen op zich veree-
nigde.
Ten slotte nog Zuidhorn en Zntphen, waar de
concentratie-candidaten vier jaar geleden met een
meerderheid van resp. pl. m. 500 en 400 stemmen
het veld behielden.
We zien dus, dat (le coalitie alleen in Rotter
dam I en II en in Utrecht I hoop op succes kan
koesteren; terwijl de socialisten ditzelfde kunnen
doen in HoogezandLeeuwarden, Rotterdam I,
Sch o I erland en wat minder in Lochem.
Thans komen we tot de zeven zetels der,
8. D. A. P., en wel allereerst dien van Troelstra,
Amsterdam IIIwaar hij in 1909 bij de eerste
stemming slechts 78 stemmen beneden de vol
strekte meerderheid bleef. Bii de herstemming
kreeg hij 5691. de unie-liberaal Van Hamel 4424
stemmen. Het getal kiezers in dit district be
droeg 13120.
Amsterdam IX (18434 kiezers), bezorgde den
heer Vliegen bij de herstemming de overwinning
met 7542 stemmen, tegen 6250 op den anti-rev.
Ook op Appingedam kunnen de socialisten vrij
zeker rekenen. Schaper had er vier jaren geledeu
een meerderheid van ruim 700 stemmen.
Franekcr, het district van den veteraan ITels-
dingen, koos dezen in 1909 bij herstemming met
3673 stemmen, tegen 3350 op den ehr.-hist. candi
daat.
's-Gravenhage I werd bij de vorige verkiezing
door den heer Ter Laan voor de S. D. A. P. ver
overd. Zijn stemcijfer bedroeg 4367, ruim 400 bo
ven dat van den anti-rev.
De meerderheid van den heer Hugenholtz in
Weststellingwerf bedroeg de laatste keer 568
stemmen.
Eindelijk Zwiandam, het district van Duijs, die
(laar in 1909 met behulp der rechterzijde gekozen
werd. Hij kreeg 4158, de unie-liberaal Van Tienen
4031 stemmen.
Met uitzondering misschien van hun beide Am-
sterdamsche districten en van Zaandam, kunnen
de socialisten de hulp der concentratie niet ont
beren. Om dit aan te toonen, laten we hier nog
volgen de stemcijfers, in 1909 door de verschillende
partijen in de vier andere distircten behaald:
Coal. Cone. Soc.
Appingedam 2816 1543 2705
Franeker 2974 1391 2506
's-Gravenhage T 3035 1988 2199
Weststellingwerf 1840 1423 1850
Hiermee zijn we aan het slot van onze beschou
wing gekomen.
Tedere lezer kan nu met de hierboven verstrekte
gegevens, voor zichzelf een berekening van den
vermoedelijken uitslag der a.s. verkiezingen ma
ken, om (leze dan later aan het feitelijke resul
taat te toetsen.
Wij resumeeren alleen nog het volgende.
De Kamer bestaat thans uit:
26 katholieken;
20 anti-revolutionnairen
13 christ.-liistorischen.
59 rechts.
34 concentratie-mannen;
7 sociaal-democraten.
41 links.
De rechterzijde heeft kans op verlies van 15,
op winst van 3 zetels, blijft een netto-verlies van
12 zetels; zoodat dan de verhouding zou zijn
'u rechts; 53 links.
waarbij de linkerzijde zou bestaan uit pl.m. 43
leden der concentratie en pl.m. 10 sociaal-demo
craten.
Nehemia en de concentratie.
Onder dezen titel vinden wij in de N. Rott. Ct.,
van de band van dr. Meijer, het volgende:
Als de vos de passie preekt, boer pas op je ganzen.
Aan dit spreekwoord, mijnheer de redacteur, dacht
ik bij het lezen van uw verslag over de rede van
den iieer dr. Wisse. Deze heer verweet den libe
ralen in zake onderwijs, een Spinozaansch-kleri-
kalc richting te volgen, en daagde lien uit nu ook
eens voor vrij onderwijs op te komen, evenals de
anti-revolutionnairen zulks doen.
Vergun mij hierover iets in 't midden te bren
gen.
Eerstens om den heer dr. Wisse te verzekeren,
dat Spinoza nooit iets voor priesterheerschappij
gevoeld heeftdat zijn godgeleerd-staatkundig ver
toog hoofdzakelijk daartegen strijd voert, uit
naam van de rede en op gezag van de historie:
dat hij meende, dat geen vrijheid van denken met
priesterdwang gepaard kan gaan en dat zijn vrien
den, de collegianten, zich juist door hun anti-
priesterlijken geest kenmerkten.
Spinoza was in die mate voorstander van (le
vrije school, (lat hij zelfs universiteiten van staats
wege ingericht, afkeurde, omdat (lie z. i. het vrije
denken meer belemmerden dan bevorderden. De
Leidsche universiteit was destijds gebonden aan
de theologie en leefde onder den tyrannischen druk
van Willem III, die op zijn beurt weer door (le
predikanten werd gedreven. Ieder weet, hoe het
Heidanus is vergaan. Zoo gaat het thans nog aan
katholieke universiteiten, waar ieder professor den
modernisteneed! moet afleggen en daarmede van de
vrijheid van denken eens voor goed op plechtige
wijze afstand doet.
Met liet oog hierop zal elk Spinozist dan ook
wenschen. dat het onderwijs aan allen worde vrij
gelaten.
Maar dan ook zonder subsidie. Want en (lit
is het waarop ik hoofdzakelijk wilde wijzen
want indien de liberaal zich door die leuze vangen
liet en verleiden om de zoogenaamd neutrale
school af te schaffen, dan zou het gevolg zijn, dat
zoodra er een clerikale regeering aan het bewind
kwam, de vrije school der anti-clerikalen, de vrije
school tegen alle bijgeloof en voor het gezond ver
stand, eenvoudig van subsidie verstoken bleef.
Dit is de les die de vorige minister van justitie
ons heeft ingeprent. Als kinderen door de recht
bank aan hun ouders worden ontnomen, dan zullen
ze worden toevertrouwd aan een vereeniging die
ze opvoedt naar de gezindheid waartoe ze belmo
ren. zegt de wet. Dit is een zuiver rechtvaardig
beginsel.
Maar indien dit nu moet worden toegepast door
een priesterlijk ministerie, dan onthoudt men sub
sidie aan de vereeniging ..Zedelijke Opvoeding",'
omdat die kinderen wil opleiden zonder twee
dracht in hun gemoed te zaaien, anders gezegd,
zonder godsdienstonderwijs.
Datzelfde zou gebeuren als men enkel bizonder
onderwijs erkende en (lat subsidieerde. Wie dan
een school zonder den Bijbel wou oprichten, zou
niet meer kunnen rekenen op subsidie en (lus alleen
den strijd moeten voeren tegen rijk gesubsidieerde
kerkelijke scholen.
Laat ons daarom de staatsschool voorloopig niet
prijsgeven, want hoeveel wij ook gevoelen voor het
beginsel der vrije school, zoolang nog in Nederland
een priesterbewind mogelijk is, als waaronder wij
nu zuchten, is de uitvoering van vrijzinnige wetten
niet verzekerd, getuige de weigering van subsidie
aan de vereeniging „Zedelijke Opvoeding" in Den
Haag.
Ook wij willen onze kinderen opvoeden naar
vrije geloofsovertuiging, maar wij achten de vrij
heid. een te kostbaar goed om het toe te vertrou
wen aan de hoede van hen. die de Inquisitie heb
ben uitgevonden. En daarom, wilt ge alle subsidie
laten varen, welaan dan, maar zoolang ge daarop
nog aanspraak maakt, kunnen we u de neutrale
school niet prijsgeven, omdat wij van u geen recht
verwachten tegenover allen die vrijdenkers zijn en
daarvoor durven uitkomen..
Een goede ra a d.
Wij lezen het volgende, door den heer J. F. Nier-
meijer ingezonden, stuk in (le N. Rott. Cl.:
Tn het laatste mailoverzicht van dit blad wer
den opnieuw eenige aanslagen vermeld, door Ja-
vaaiische koelies gepleegd op assistenten in Deli.
Een geval zal velen hebben getroffen. Een jeug
dig assistent geeft een onwillige Javaansehe vrouw
een klap om het hoofd en wordt daarop door haai
man met een mes hevig toegetakeld. De Javaan
stond nog wel gunstig bekend. Zoo gebeurde bijna
weer een moord en dat voor niets anders dan een
klap om het hoofd
Menige moeder in Nederland houdt haar hart
vast. Aan zulk wraakgierig en kwaadaardig volk
is haar jongen (lan toch maar overgeleverd.
Weet ge wat het ergst is, moeder Dat niemand
het in zijn hoofd schijnt te krijgen, onze jongens
te waarschuwen, een Javaan nooit om zijn hoofd
te slaan.
De oude Portugees De Barros schreef al in de
16e eeuw: „De Javanen beschouwen de aanraking
van hun voorhoofd met (le hand als de onvergeef
1 ij lest e beleedigi ng."
En de Chineezen wisten het nog veel vroeger.
Een van hun kroniekschrijvers uit de middeleeu
wen zegt van Java: „De mannen en vrouwen van
dit land zijn zeer gevoelig wat hun hoofd betreft
als een ander het aanraakt.... trekken zij hun
kris en steken toe."
Dat ondervond in 1546 de Pangéran van Demak,
een geweldig vechtheer. Bij het beleg van Pasoe-
roean wenschte hij, tijdens een langdurige» krijgs
raad, een betelpruim te kauwen. Zijn beteldoos-
drager. een jongen van tien jaar, zoon van den -
regent van Soerabaja, was zoo verdiept in het
volgen der beraadslagingen, dat hij niet lette op
het herhaalde hevel van den vorst en een van de
rijksgrooten hem aan zijn baadje moest trekken.
Nu knielde de jongen voor den vorst en hield hem
de beteldoos voor. De Pangéran vroeg hem of hij
dood was en sloeg hem daarbij zacht op het hoofd.
Dadelijk trok de jongen een klein mes uit den
gordel en stak het den vorst in het hart, die dood
neerviel. Als eenige reden voor zijn daad gaf de
jongen aan, dat de vorst hem als een hond had
geslagen.
Maar waarom zijn die mensehen zoo prikkelbaar
bij aanraking van hun hoofd Ja, waarom Mis
schien wel door huil animistische denkwijs, die
aanneemt, dat de „zielestof" vooral in het hoofd
zetelt en door aanraking zeer verzwakt wordt.
Deze gevoeligheid voor het hoofd komt dan ook
niet alléén bij Javanen voor.
Het zal nog wel heel lang (luren eer men het
noodig gaat achten, dat Nederlanders, die in Indië
gaan wonen, te voren iets leeren van de zeden en
gewoonten der Indiërs. Zou het daarom niet wen-
sclielijk zijn dat een kenner van de inlanders ten
minste eens een „Handboekje voor aanstaande
tuinopzichters" samenstelde? Enkele jaren geleden
trachtte menig jongmensch hier te lande zijn
maatschappelijke omgangsvormen te verbeteren
met behulp van een Engelsch boekje, getiteld
Don't. Zulk een boekje zou voor Deli, Java, enz.
allicht nog nuttiger zijn dan ten onzent. Wat als
eerste verbod daarin zou kunnen worden neer
geschreven, moge uit het bovenstaande zijn ge
bleken.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Lezing mr. L. N. Roodenhurg.
Wij vestigen de aandacht onzer lezers op de
lezing van den candidaat der vrijzinnigen, mr.
L. N. Roodenburg, op Donderdag 5 Juni a.s., in
café „Rusthoek", ten 8 uur des avonds. De toe
gang is vrij. Er zal gelegenheid tot debat zijn.
Toen Woensdagavond de heer L. met zijn motor
rijwiel op den Duinlustweg, nog op het -laatste
oogenblik voor een auto wilde uitwijken, kwam hij
er mede in botsing en vloog van zijn motor-rijwiel
over de auto heen. Hij brak een been en kreeg
een ernstige verwonding aan hethoofd. Ilij is in
het Siiit-Eüsabeths-gnsthuis ondergebracht. Zijn
toestand is tamelijk bevredigend.
Woensdagmorgen kwam, door het schrikken van
liet paard, een rijtuigje in botsing mét een ijzeren
hek in het Bloemendaalsche park, tengevolge waar
van de ackterinzittende eenige lichte verwondin
gen opliep.
Woensdagmiddag reed een motor-rijtuig op de
Elswoutslaan, en was ter hoogte van de welbe
kende bank gekomen, toen een 5-jarig meisje, E. v.
L„ uit Hoorn en hier gelogeerd, ineens van achter
de hoornen te voorschijn kwam, en door de auto
werd gegrepen. De chauffeur remde uit alle
machthet meisje werd een paar meters zijwaarts
den weg' opgeworpen, en kreeg geen ernstige ver
wondingen.
Het Jaarhoekje.
Zeer vriendelijk verzoeken wij allen die in ons
laatste Jaarboekje een fout of een verkeerde op
gave vonden, ons die mede te deelen. Helpt ons,
het nieuwe jaarboekje zoo volledig en goed mege-
lijk saam te stellen.
Uit het politie-rapport.
Processe n-v e r b a a 1 zijn opgemaakt we
gens liet rijden over de voetpaden; het rijden met
twee aaneengekoppélde wagens; het in verboden
richting berijden der Korte Kleverlaan met een
motor-rijtuig; het berijden van een voetpad, niet
tot eenigen weg behoorende.
G e v o n d e n en terug te bekomen: bij mej. Th.
de Jong', huize „Rodesteijn", Mollaan, alhier, een
paar kinder-straiidschoentjespolitie-bureau Over-
veen, een zwart-fluweelen ceintuur met gesp; Jan-
Gijzenvaart 97. bij Nieuwpoort, een Zoeuwsche
broche; M. Koorn, Oost-Indische kade 106, Haar
lem. een lorgnet in étui; Lindeman, Bloemendaal-'
scheweg 170, te Bloemendaal? oen wit kinder
schoentje; Kleverlaan 13, bij dames Van der Vel
de, een rijwielpomp en fantasiebroche; Rademaker;
II oog woerd straat 6a, Schoten, een pedaal van een
dames-rijwiel; J. Peper, UrSulastraat 20rood, Haar
lem, een bril.
Verloren: een portemonnaie met inhoud;
bruin kinder schoentje; een paar dames-handschoe
nen; een gouden brocheeen zilveren dames-hor
loge met lange zilveren ketting; een koperen knop
van een waterketel en een doosje waarin een bril.
Weg'geloopen: een smoushond je, luiste
rende naar den naam „Jippie".
BURGERLIJKE STAND.
Van Vrijdag 23 Mei tot en met Donderdag
29 Mei.
G eb o e n: d. van W. van der Hulst en A. M.
Straathof; z. van J. D. Brand en A. C. Muller.
G e t r o u w d: J. W. van Eldik Thieme en A. H.
Witteveen; J. J. Roozen en Gr. O. Morseld; D. C.
Wiedemann en C. A. Dudok de Wit; IT. J.-van der
Linden en M. J. Bonman; F. H. van Hoekelen en
A. A. Janssen.
Overleden: A. A. van der Hulst, 1 d.
Overleden in het gesticht Meeren-
berg: J. J. Westbroek, 21 j.; G. W. Peil. 74 j.;
P. Slik, 53 j.; M. Stro"o, 25 j.
P. Slik, 553 j.; M. Stroo, 255 j.