Het Bloemendaalseh Weekblad
BIJVOEGSEL VAN
Amsterdam.
ihe Hoogeschool.
voor de Vlamingen,
lieer Braun, burgemeester
verboden redevoeringen in
i, ter gelegenheid van den
in Augustus te Gent mo.*st
lioogescliooidag te Gent nu
3ent zelf.
niet. dat de betooging moet
Kan ze te Gent niet ge-
ze elders. Er zijn in
de Vlamingen gastvrij wil-
zullen liet in hunne mouw
voor den aap gehou-
ieeren van het Tentoonstel
een soort bedelaars belui n-
nsclie aalmoes en eèn schop
ten slotte, door het ma-
jkgesteld met oproervinken
waarachtig, de maat loopt
.us", het weekblad voor de
aardig geval
gelist in 't kerkje te Brai-
tijd waargenomen, dat een
lai orgel, welk onlangs was
Verleden Zaterdag, terwijl
hoorde hij een ongemeen
Hij luisterde toe en
te hooren, opende hij de
hij. niet zonder verbazing,
in vier vogeltjes met open
De orgelist verschool
hoe langs een kijkgat, in
ieve steen-nachtegaal hare
te Middelburg.
erd te Middelburg de ten-
wsche kleederdrachten, wo-
rui ken, volkskunst, enz.
nkamers, de oud-Zuid-Beve-
id-Bevelandsche en de Oud-
in alle onderdeelen hoogst
en die den bezoekers
geven een kijk te ki'ij-
leven van de plattelands-
fdeeling is die, waar een
ordt der hedendaagsche en
ten. Eerstgenoemde zijn te
zaar een 13-tal levensgroot
deze gelegenheid opzettelijk'
uit de betrokken
d en dus geheel aan de wer-
>lkskunst is zeer uitgebreid,
uit Sluis en Nieuw-Nainen
zien twee diorama's, voor
al de oesterteelt, en een w'
van ZATERDAG 14 JUNI 1913.
Wat willen w ij
Onze landgenooten zullen moeten kie
zen vóór of tegen Home. Er is geen
andere keus. Wij willen hen bij het doen
der keus met voorlichting helpen. De
verantwoordelijkheid voor de te doene
keus komt dan niet aan ons. Wij geven
iinze inlichtingen in den vorm van be
trouwbare citaten, verzameld door ern
stige mannen. Beschouwingen laten wij
over aan anderen.
IV. (Vervolg.)
K1e r i k a 1 e eerbied voor het
Koninklijk huis of: „Oranje
met een zwart randje."
66. Men heeft zich verbaasd omdat
de huldebetooging aan het Roode Kruis
lioor geen enkelen minister is bijge
woond. Dit was echter niet zoo vreemd;
heeren zijn immers ook weggebleven
\an het Congres voor Zedelijke Opvoe
ding, waarvan de Koningin-Moeder be-
i'hermvrouw en de Frins-Gernaa-1 cere-
voorzitter was. Zonderlinger was dat bij
de huldebetooging ook genoemde Prins
ontbrak, die steeds zooveel belangstelling
heeft getoond voor elke moedige daad,
door Nederlanders uit menschenliefde
verricht. Nu blijkt evenwel dat het één
dezelfde reden had als het ander.
De Prins wensehte dat sommige leden
■r ambulance, o. a. de heer en mevr.
I.ehmanu, ridderorden zouden ontvangen
en de ministers weigerden hen daar-
loe voor te dragen. Toen nu de Prins
o. i, terecht -meende aan zijne
waardigheid verschuldigd te zijn de be-
loging niet bij te wonen, vonden ook.de
ministers noodig er vandaan te blijven.
Nu spreken wij niet tegen, dat die,Prins
i.iu invloed beter had kunnen aanwen-
(I n dan ten gunste van den heer Leh
man; en vooral waar het ridderorden
i trof. Doch dat is hier de vraag niet;
want al spreekt het vanzelf dat de' man,
:ie den vangegeven Leider zulk een
koopje heeft geleverd gehaat wordt zoo-
s alleen Jezuïeten en Jezuïeten-wortel-
roeders haten kunnen niet daarom
rd er bezwaar tegen de riddering
maakt, Waarom dan? Dat is duide
lijk genoeg voor wie Rome kennen: 1°. De
i .Huurders der ambulances hebben geen
i 'voeders en Zusters van Barmhartig
heid, maar protestantsclie verplegers cn
verpleegsters meegenomen; zü hebben
is Rome een gelegenheid tot reclame
aken, waarop reeds gevlast werd, ont-
liouden, en daarentegen mogelijk ge
maakt da.t geuzen zich onderscheidden,
li.- dankbaarheid verwierven van Turken,
van Schismatieken, misschien zelfs, o
maiwel van katholieke Albaneezen; 2°.
la n dier bestuurders, Dr. Lingbeek, is
vrijmetselaar en bestuurslid der onzijdige
l'advinders-Organisatie. Zoo iemand rid-
dmam? Onmogelijk! Maar hem niet, en
l.ehma-nn weldan zou de geuzen-,
joilen- en vrijmetselaarspers gaan vra-
mii, of er nogmaals f 11.000, geofferd
was? En liever dan zich hieraan te
wagen, gaf men den man, die hetnaast
bij den troon staat, een klap in ,'t ge-
zieht; en belette een even voorbeeldige
als hooggeplaatste vrouw en moeder, een
wriisch van haar echtgenoot te ver-
vnllen.l
Lr is meer. Toen de Koningin naar
Parijs ging, werden haar als geleiders
om niet te zeggen als dwarskijkers
o. a. twee roomsche officieren opge
drongen, die goed vonden de mis bij
to wonen, in groot tenue, terwijl zij een
kraus aan liet beeld van Coligny hechtte.
IImi zegt, dat zij hun dit bevolen
laid; wij kunnen 't moeilijk golooven.
Doch... wijzen niet al deze dingen samen
a-ui, dat men bezig is een scheidsmuur
o| te trekken, tusschen H. M. Koningin
Wilhelmina, en die haar voor God en
mens-elien 't naaste zijn?
Lil hieruit rijst een vraag: Aan wie
1 - d e o p v o e d i n g v a n B rinses
.1 u 1 iaiia toevertrouwd? De jezuï
et mi zeggen, en niet zonder reden:
..(loef ons een kind tot zijn zevende
•■jaar, en 't zal ons toebehooren voor
i-de eeuwigheid."
Roomsche gestichten on
nog iets.
67. In het roomsche oudemannen
huis te Tilburg het zwartste punt op
do kaart van Zwart Nederland heeft
oou der verpleegden een ander zoodanig
niet een stok op 't hoofd geslagen, dat
hij er aan gestorven is.
In die gestichten heersclit toch maar
oen echt christelijke geest! En als dit
gebeuren kan tusschen monschen met
één voet in 't graf, wat kan er dan niet
gebeuren, ook in andere opzichten, in
do weeshuizen, tusschen menschen met
jeugdige driften? En een doodslag kan
niet verborgen blijven, want het lijk weg
stoppen of een verzonnen doodsoorzaak
opgeven durven ze niet n u nog niet
maar er is zooveel, dat opperbest verbor
gen ljan blijvenDe rechterlijke- en
politieambtenaren zijn natuurlijk overal
ïoomsihen hoe dat werkt, hebben we
gezien hij de verkrachting en verwor
ging vin Maria Kessels in hetzelfde Til
burg; bij bet „verdrinken" van Theo
dora Erook te Oosterbeek, den „doodslag
in drift" op Maria Hart te Jleek, en nu
onlangs bij den „moord door een ontoe
rekenbare'' te Leiden.'
Rome en het Hooger Onderwijs
i n D u i t s c li 1 a n d.
68. L i11eris et patriae, „voor
wetenschap en vaderland" is de zin
spreuk der ia lt-72 gestichte Ilooge-
school te Straatsburg.
Men kan niet zeggen dat de machten
aan wier zorg zij is toevertrouwd, altijd
geleid zijn door liet streven haar
als kweekplaats van wetenschappelijken
geest en vaderlandsliefde te handhaven.
Naast wetenschap en vaderland is een
derde gekomen, die ook hier zijn aan
spraken op tie wereldheerschappij steeds
luider doet hooren en voelen Me paus.
Toen onlangs de roomsche hoogleeraar
in de wijsbegeerte Banneker naar .Mün-
chen werd beroepen in de .plaats van
den tot minister benoemden ilertling
werci der faculteit aan 't verstand ge
bracht dat zij een roomsche op de voor
dracht hebben moest (zie Hooge Raad
der Nederlanden!), omdat tijdens de
stichting der roomsche theologische
faculteit (roomsche theologische lacul-
teiten in het. land van Lutherb ij
ge h e i 111 e afspraak tusschen de
rog e e r i n g e n tl e p a u s e 1 ij k e c u-
r i e de Staat beloofd heeft dat een der
twee gewone lioogleerarcn in tie wijs
begeerte altijd een „katholiek" zal zijn
(ter toelichting diene da.t in liet Duit-
sche 11. stelsel alleen de gewone
hoogleeraren deelnemen aan de exa
mens; begrepen lezer?)
Dit geheim verdrag weliswaar was
noch cler 'faculteit, noch den senaat,
noch den rector bekend gemaakt. De
faculteit heeft Banneker indertijd beroe
pen, omdat zij vrij van kerkelijke par
tijdigheid de wetenschappelijke verdien
sten van dezen geleerde, wiens roomsche
gezindheid liaar natuurlijk bekend was,
waardeerde (kon het met die verdiensten
wel zoo mooi geschapen staan? Velen,
ook geleerden reiken, zich zelf graag een
getuigschrift van „ware vrijzinnigheid''
uit, door roomschen te waardeeren.)
Zi.i meende daardoor haan vrijheid
van handelen voor 't vervolg volstrekt
niet te verminderen. Zij is dus, zoo-
als nu aan 't licht komt, met de ge-
heele hoogeschool gewoon voor den gek
gehouden(Echt roomsch, van iedere
g o e d heid die wij hun bewezen, maken
ze dadelijk een rech t.) En onder hen,
die do draden dezer vrijheid-en-licht-
liatende politiek spannen, bevond zich
ook droevig maar waan een Duitsch
geleerde, een ambtgenoot der bedrogen
Straatsburger-hoogleeraren, de tegen
woordige Beierscüe minister-president
Ilertling! En naar allen schijn was dat
nog maar 't begin,, en is er aan de Staats
burger alma mater niet alleen een room-
sclie leerstoel voor wijsbegeerte, maar
ook één voor geschiedenis. Zijn geluk
kige bezitter is vermoedelijk Prof. Mar
tin Spalin, zoon van den centrumleider
(dus zwart-rood verbondshoofd) in
den Rijksdag', 't Is de moeite .waard bet
geheim verraad der belangen van weten
schap en vaderland van het Vatikaan,
zooals het- nu aan 't licht gekomen is,
in zijn noodlottige belangrijkheid nader
te beschouwen.
De gelieele zaak staat in 't nauwste
verband met de pprichtingsgescliiedenis
der roomsclie theologische faculteit.
Het voornemen hiertoe is zoo oud als
de hoogeschool zelfma,ar toen de des-
tijdsche bisschop Rass er over geraad
pleegd werd, eichte liii voor zich de
benoeming der hoogleeraren.
Daarmede was 't uit. De priesterschap
van Elzas in Lotharingen toonde niet
den minsten lust om met de Duitsche
hoogeschool in betrekking te treden.
(Die heeren waren ook vol heimwee naar
de vleeschpotten van Eransch-Egypte,
de gouden dagen van het jezuïe
ten- en cocotten-kcizerrijk.) Men voelde
zich achter de muren der priestersemi
naria zeer wel. Aan wetenschap en
vaderland, weliswaar, waren deze instel
lingen ter opleiding der roomsche gees
telijkheid niet overmatig nauw verbon
den. De meeste „professoren" misten
academische vorming en gradenniet
één was bevoegd tot onderwijs geven
aan een hoogeschoolte Metz waren pro
fessoren in de uitlegging van liet O. iT.
aangesteld, die geen woord Hebreeuwsch
kenden (men kan trouwens op zijn
roomsch ook professor in de uitlegging
van het N. T. zijn, zonder Gucliuk ,t.c
kennenwant grondslag van 't onder
wijs is altijd alleen de Vulgata en dus
de kennis van het kerkvaders-Latijn vol
doende.) Dienovereenkomstig was hun
wetenschappelijk werk naar de meening
van een uitstekend roomsch theoloog
„op schaarsclie uitzondering na vol
strekt nul." En het vaderland had onder
hun idealen in 't geheel geen plaats of
't moest wijlen hun Fransch vaderland
zijn. 't Is geen toeval, da.t de uit deze
seminaria voortgekomen geestelijkheid
zich spoedig den felsten vijand van den
Duitschen geest betoonde. Dit alles in
aanmerking genomen is 't onloochenbaar
dat er gewichtige redenen aan besclia-
vings- en yan staats- en vaderlandscli-
belang waren om de opheffing der semi
naria wenschelijk te achten. Het reeds
opgegeven denkbeeld kwam dan ook
terug, bij den stadhouder later rijks
kanselier - - Hohenlohe.
Katholiek, maar goed Duitsch, zag hij
met leedwezen dat die roomsche theolo
gie aan de hoogeschool niet vertegen
woordigd was. De mogelijkheid eener in
richting die de vrijheid der wetenschap
tegenover de pauselijke curie waarborgt,
scheen hem bewezen door 't voorbeeld
van Miinclien. Maar het viel anders uit.
liet centrum begon in de zaak belang
te stellen; en denkelijk bet Vatikaan met
zijn fijne neus nog vóór liet centrum.
De staat was over de houding der pries
ters in het rijksland ontevreden en dacht,
daarom aan wijziging hunner opleiding;
hiermee kon men hun iets aftrogge
len, uit zijn moeilijken toestand munt
slaan, en een lang begeerd begin van
heerschappij over de Duitsche liooge-
scholen binnenpalmen. Zulk een koopje
komt niet vaak voor.
Nu erkende bovendien de regeering
den met lijf en ziel aan de curie
overgegeven Ilertling als baar zaakge
lastigde in dezen e:n de grootste macht
in zake Hooger Onderwijs „Ministerial-
direktor". Altweger trok uit persoon
lijken wrok tegen de Straatsburger
hoogeschool aan 't zelfde lijntje. Holien-
lohe, intusschen van Stadhouder tot
Rijkskanselier verheven, was met dit
alles weinig ingenomen, maar te oud
om door te tasten, liet liij alles begaan.
Zijn opvolger Biilow had in andere zaken
de in dezen Rijksdag beslissende cen-
trumstemmen noodig zoo zijn ook in
Nederland de bisschoppen en een Rome
voortreffelijk dienende opvatting dei-
der onzijdigheid in 't onderwijs inge
voerd, omdat de ministers de toen zes
tien roomsche Tweede-Kamerstemmen
voor andere zaken noodig hadden.
En te Straatsburg regeerde de staats
secretaris Kuiler, bereid tot iedere
inschikkelijkheid voor de pauselijke
Zouavenpartij, om 't maar als minister
zoo gemakkelijk mogelijk te hebben, en
de wetenschappelijke belangen even jolig
opnemende als andere hem krachtens
zijn ambt toevertrouwde (wie denkt hier
niet aan een Nederlandsclio minister van
bimienlandsche zaken?). Zulke tijden
brengen rijkelijk koren op den roomsclien,
molen. Tot oprichting eener roomsche
theologische faculteit te 'Straatsburg
werd besloten onder voorwaarden die
den bisschop va.n Straatsburg en bijge
volg den paus "tot eigenlijk hoofd dier
faculteit maakte. In Lotharingen gaf
do Staat zich over aan den tegenstand
der priesterschap aldaar, die een eigen
seminarie behouden wilde. Reeds vroe
ger was oen 26-,jarige zoon van den con-
trumleider Spahn, zeer bevriend met
Altlioff en van de rechten tot de
geschiedenis overgegaan omdat de kerk
„positieve katholieken" noodig had
ondanks verontwaardigd protest der
faculteit, als gewoon hoogleeraar naar
Straatsburg gezonden cn alzoo een room
sche leerstoel voor geschiedenis inge
steld.
En dit terwijl op de voordracht dei-
faculteit ook een roomsche Rachfalil
stond! Mommsen, do grijze hoogepries-
ter der geschiedwetenschap, sprak uit
aller naam maar vond geen gehoor
!>ii do regeering. En de nieuwe hoogleer
aar!! gebruikte zijn ambt juist zoo, als
zeker lioogleeraar in de rechten in
Nederland om roomschen tegen pro
testanten op te hitsen. Treedt hij af ,dau
wordt natuurlijk als recht geëischt„een
katholiek eruit, een katholiek erin." Het
droevigste van de gelieele zaak is nog,
dat een der achterband,selic vrijzinnig-
roomsche („reform-katholische") Theo
logen, wijlen professor I. H. Kraus te
Freiburg, door de jezuïeten zoo fel ge
haat, door de regeering geraadpleegd
werd, en haar gebeden en gesmeekt heeft
hel recht eu belang van den Staat
tegen het Vatikaan te handhaven, te
vergeefschEen Duitsche hoogeschool
is op weg om zoo spoedig mogelijk een
jezuïetische drilschool te worden. Vrage
op welken weg is de Nederlandsche hoo
geschool, waaraan de wijsbegeerte van
Thomas Aquinas eu bijgevolg de ver
plichting aan den Staat lot ketterslach-
ting, zij'tookna dubbele waarschuwing,
wordt geleeraard
Op welken weg is de Nederlandsche
hoogeschool, wier litt. faculteit den
graad van doctar cum laude ver
leend heeft op een proefschrift vol
straattaal tegen de dominees En
h o li o ris causa aan een „bekeer
ling", die de nagedachtenis van Willem
den Zwijger heeft bespot?
69. De tien regelen der congregatie
van den Index, opgesteld door het con
cilie van Trente e'n bekrachtigd door
paus Rius IV, in een bul uitgevaardigd
24 Maart 1561, bevatten onder vierden
regel het volgende
Daar het uit de ondervinding blijkt, dat,
als de H. Bijbels in de volkstaal overal
zonder onderscheid worden toegelaten,
daaruit, wegens de vermetelheid der
menschen meer nadeel dan nut voort
komt, zoo wordt in dit opzicht alleen
aan het oordeel van den bisschop, of
van den inquisiteur overgelatendat zij
met overleg van den priester of biecht
vader het lezen van den bijbel, door
katholieke schrijvers in de volkstaal
overgebracht, aan dezulken toestaaM,
die zij begrijpen, dat uit zoodanige lezing
geen nadeel, maar vermeerdering van
geloof en godsvrucht kunnen opdoen,
welke vergunning, zij in schrift moeten
bezitten.
Maar die bet waagt denzelven zonder
zoodanige vergunning te lezen of te be
zitten, kan geene vergiffenis van zonden
ontvangen, zoo liij den bijbel niet eerst
aan den Ordinarius (geordend geeste
lijke) afgeeft. v
Boekverkoopers evenwel, die, zonder
voorzegde vergunning te bézitten, bijbels,
in de volkstaal geschreven, zullen ver
knopen. ol, op welke wijze ook, daarover
zullen beschikken, die zullen de waarde
der boeken verbeuren, door den bisschop
tot een godvruchtig gebruik aan te wen
den, en zullen aan andere straffen onder
worpen worden, naai' evenredigheid der
overtreding, naar goedvinden van den
bisschop. Maar reguliere geestelijken
mogen die bijbels niet lezen, noch koo-
pen, zonder dat zij de vergunning daar
toe van hun overste verkregen hebben.
(De tekst in Dowling, Gescli. der R
Kerk, deel III bl. 30.)
Rome over Luther.
70. De Liguori over Lutlier.
M. Luther werd geboren in 1483 te Eis-
leben. Do kardinaal Gotlii schrijft, dat,
naar men zegt, do duivel in.de gedaante
van een bedelaar iu het ouderlijke huis
van Luther is gekomen, met zijne moe
der omgang heeft gehad, en dat de
moeder op deze wijze het gevloekte kind
ontvangen heeft. Overigens schaamde
hij zich niet, in een preek te zeggen,
dat hij omgang met den duivel had,
en dat hij meer dan één stukje zout met
hem had gegeten.
(Marnix 4 blad. 302. M 6" bl. 211.) i
71. Wanneer Luther geen zoon van
den duivel was, zou hij tenminste (zijn
vriend zijn, die hem een groot getal
zielen voor de hel verschafte.
(Tscliakkert. Polemiek. 416.)
J e z u e t e u.
72. Terwijl de oude monnikengeschie-
denis veel verhevens en bewonderens
waardigs te aanschouwen geeftter
wijl men nooit vergeten mag, dat Jezus'
antwoord aan den rijken jongeling Anto-
nius naar de woestijn gedreven heeft en
Jezus' voorschriften aan de leerlingen
bij hunne uitzending de richting' aan
wezen, die Franciscus van Assisi is uit
gegaanterwijl nog in onze dagen de
oprechte vroomheid van vele leden eener
orde waardeering. verdient moet de
geest van het jezuïetisme met beslist
heid een onchristelijken geest worden
genoemd. t
(De r.-k. kerk in Nederland. F. iNip-
pold: 13. 1880.) t
73. Het was langen tijd vergeefs, dat
de handelwijze der Curie ten opzichte
van de orden duidelijk iu het licht ge
steld werd en aangetoond, hoe deze niet
alleen zorg droeg,' dat de orden steeds
elkander neutraliseerden, maar ook de
orden te zamen als troepen in het vijan
delijk land te gebruiken wist. Want
„iedere nieuwe orde was een nieuw regi
ment, dat deze gevaarlijke vijand zon
der onkosten door een enkelen panne-
streek, waarmee liet besluit ter bekrach-
ting werd onderteekend, oprichtte; een
regiment, dat, om zijne eeuwigheid te
waarborgen, zichzelf aanvulde, in de lan
den der vijanden op hunne kosten zich
onderhield, cn tot iederen aanval, hoe
gevaarlijk deze zijn mocht, bereid was."
(Walcli.)
(De r.-k. kerk in Nederland. F. Nip-
pold13. 1880.)
W at is de P a u s t
74. Bisschop Mermillod van Genève
predikte te Rome: Er is eene (drievou
dige verschijning Gods op aarde. In
Bethlehem, in de eucharistie cn in het
Vaticaaii.
Da aanbidding van den paus (Am lucht
zum Papsfc) is een wezenlijk deel van
de christelijke godsdienstigheid en een
noodzakelijk bestanddeel van alle chris
telijke heiligheid (Main Austritt aus der
R. Kirclie von W. Bunkoi'er.)
(Marnix 115.)
75. In de jaren 1870 werd in Frankrijk
de paus vereenzelvigd met den Heiligen
Geest, en hymnen van het Brevier, die
tot God zijn gericht, door verandering
van het woord Deus in Pius voor den
dienst des pausen gebruikt.
(Marnix 4:181.)
76. Do Civilta Catliolica 1868.
Wanneer de paus denkt, is het God,
die in hem denkt. t
In den persoon des pausen neemt de
hoogste en goddel. macht vleescli aan.
De paus is het levende orgaan van den
onbegrijpelijken geest van God. De paus
is het vleesch geworden werktuig" van het
wezenlijke woord van God. De paus is
de souvereine en onfeilbare leeraar der
wijsheid en kracht van God.
(Marnix 4:181. 3:259. 4:250.)
77. Paus Pius IX zeide eens tot pel
grims:
Ik alleen hen de navolger der Aposte
len, de plaatsbekleeder van Christus. Ik
ben de weg, de waarheid en het leven.
(Marnix 114.)
(RonneckeEncycl. Pius IX. Bldz.
23noot 39.)
>S t r a f f e n v a. li ketters, g e m c n gde
huwelijken etc.
78. Mgr. de Luoa, hoogleeraar aan de
