Het Bloemendaalsch Weekblad
ant „Rusthoek"
3. v. d. BRINK
FEUILLETON
Goethe en zijn leerling Fritz
von Stein.
Binnenlandsch overzicht.
slechts a a ii koopers ge-
rlandsch Verbond. 'L
i en omstreken van „Het
Verbond", lioudt op Dins
8 uur in „De Nijverheid"
lijksche leden-vergadering.
s Lunchroom.
1 Francken's lunchroom eer-
n vergroot.
huls, waarin de kleedv a
is gevestigd, werd dooi
mi zal bij liet andere w
nchroom die door den
vd, ziet er, naar ons o
hopen, dat het as
at der oiule minsten-
feu zal.
oet voorziening worden
roffen.
heeft in eigendom ver.-
ml aan het Kleverpark. D- I
in Haarlem en om
?er groot, en wordt met den
vecht men op j
eegkomende woning, en vaak
bezigd, om b. v. een weduwe
wal is geraakt, uit een week
en om plaats te maken voo
het stichten van arbeiders
tebesturen en zoogenaamde
gemakkelijk, dat waar
et bezit is van het ter réi n;
eenige welwillende personen,
ening getroffen kan worden.
schouwburg te Haarlem, de
plaats, door leerlingen der
en de gymnastiek-ver-
Haarlem,
afwisselend.
Eeden in Haarlem.
heeft Donderdagavond in
er den dichter Tagore, den
ijs. Van Eeden heeft de sym-
llijke beteekenis van die be
en daarbij vele beliartens-
Somtijds had men willen
n. neen, dat ziet gij onkri-
ïair veel gaf te denken. En
Een groot
kwam uit Bloemendaal en
i op den inhoud en den vorm
terug.
NZE VASTE LEZERS.
verzoek van onze buren,
doen verwijderen in ons vóór
zijn huurwoningen van den-
ons tevens op gewezen, door
van 't burgerlijk wetboek aan
dier vraag eigenlijk
Dstemmen al inhield. Wilt u
ewijzen. om mee te deelen, of
n, op zich zelf, als bekracliti
hebben kunnen dienen,
iendelijke" bedoeling zou heb-
om die als „boeman" te
iet Burgerlijk Wetboek luidt
orloofd hoog opschietende bon
en, dan op den afstand welke
bizondere reglementen,
en erkende gebruiken be-
itenis van reglementen of ge
el van twintig palmen van de
voor zooverre de hoog-
Dtreft, en op den afstand van
der heggen."
nabuur heeft het regt om te
i en heggen, op eenen kortoren
uitgeroeid.
der boomen van zijnen
nz.. enz. hier niet ter zak
Reglement en bestaan in Blo -
niet, de Algemeene Polith-
dit onderdeel van liet bureii-
ier dus beslissen, indien het
iets anders dan de wet,
et geval.
dat het te Bloemendaal tot
us geldend gebruik, dat ieder,
oomen en heggen plant op zijn
dit wensclit; tot een ander 8
it alhier stedelijke bouw werd !f
aanleiding.
de genoemde artikelen alleen J
•er de perceelen door de buren
verschillende eigenaren, woont !j
rhuis van denzelfden eigena ir
vervalt de geheele quaesGe
der huizen verkocht, maar 'e|j
ant, dan is daaruit een ree
geboren, dat de boomen, b. - j
gebruik om, daar ter plaat
Zijn deze inlichtingen voor(
u dan tot een advocaat.ij
van ZATERDAG 7 MAART 1914.
TWEEDE BLAD.
(In it weekbl. is tijdelijk opgenomen HET MIDDEN)
Buitenlandsch Overzicht.
Tien jaren is het geleden, dat Rus land's
uitbreiding in Oost-Azië gestuit werd door
Japan. Tien jaren van crisis en overgang
heeft Rusland achter den rug. Onder Rus-
tan wordt hier verstaan het Slaviscli-
iksche barbarisme, geverfd met een
■k verdorven overbeschaving. Thans
Europa weder op zijn hoede weizen.
■and wil weder aan het drukken en
en gaan op .de Westersche cultuur,
is ditmaal geen jjdel beweren. Het
it-Kokoftsef is vaii de baan, wijl het
nog te fatsoenlijk en bezadigd voor-
1. De nieuwe minister-president Gore-
.in is de stroopop van het stijfzinnigste
ondom. Het liberalisme is in die tien
j,ULn af gemoord. Het nihilisme lijkt wel
morsdood of werkt althans reeds lang niet
meer als heilzame rem. Het norsch en
gluiperig gelaat van Nikolaas II vertoont
een trek van voldoening. De geest van
zijn leermeester Pobedonostsef waart rond
net een tevreden grijns. Het jonge Rus
land van 190405, dat zulk een blijde
hoop gaf schrijft Kropotkin lieeft
zich vast laten omstrikken door de voel
armen van het vale Moskovietische ge
dierte.
De beweging voor vrijheid is in Rusland
verlamd. De helden en slachtoffers der
revolutie van 1905 zijn uitgewischt in do
herinnering des volks. De tyrannen kraaien
koning en verheffen dreigend de vuist te
ren de buitenwereld. Van verschillende
kanten komen berichten los over geduchte
krijgstoerustingen. De Russische bladen
mogen hierover vrij schrijven: wel een
1 fwijs, hoe ver die toerustingen reeds zijn
ri'vorderd. Geheimhouding is niet meer
j uoodig, wordt ook niet meer gewenscht.
I)e Balkan-oorlog schrijft liet Nowoje
Wremja brak te vroeg voor ons uit
w ij dienden ons toen wel bedaard te hou-
(len. maar nu is de tijd aanstaande, dat
wjj onze achterstallen inhalen. En Rus
land durft nu. Het drukt op Turkije naar
den kant van Armenië, speelt heer en
nu -ster in Noord-Perzië, boemaut tegen
Zweden.
Dat zijn nog de kleintjes. Maar wat
vermeet Rusland zich ook al niet tegen
n grooten buurman als Oostenrijk-Hon-
iije. Op 't onbosehaamdst heeft de Rus-
-i- 'he militaire attaché te Woenen Oos-
te. ijksche officieren verleid en omgekocht
tot verraad tegen hun eigen land en leger.
0| 't brutaalst hebben Russische zendbo-
d( zich gemengd tusschen de woelende
volksstammen der O. II. Monarchie en in
zonderheid de Roethenen iu Galicië en
X. O. Hongarije tégen de K. K. Regeering
opgezet. Deze laatste, hoe veelverdragend
uok, wenscht nu niet langer te verbergen
vu ir het hoofdkwartier van Oostenrijks
vi nden gevestigd is. Jegens Duitschland
alben nemen de Moskovieten eenige con
st -ratio in acht. Dit heeft zijn goede
redenen. De liooge politiek van het Duit-
- Rijk leidt naar den kant van Rusland,
sedert Wilhelm II ter zijde heeft gesteld
(1 ruimere opvattingen, die hij verkon-
<li le in den aanvang zijner regeering en
nu name sinds liet Duitsche Rijk tijdens
(1 laatste gebeurtenissen op den Balkan
Oostenrijk belemmerde en dien getrouwen
srcondant uit de dagen van de Marok
ko ische crisis bitter teleurstelde. Te Ber
lijn beeft liet Tsarisme zijn beste vrienden
zit ren.
En te Parijs dan? Wel, daar heeft het
Tsarendom niet zijn vrienden, maar zijn
dienstknechten. De herbloei van Rusland
is goeddeels te danken aan de altijd ge-
opende beurs van Frankrijk en daarom
I draagt dit schuld aan de verplettering
I van den vrijheidsgeest in
liet medeplichtig aan de
Rusland en is
gemeene en vle-
arles M. van Deventer, g
p voor zuivere rede", doj.
r
afdrukten, werd dooi.
Gids
IENDA.AL.
igmiddag en-avoncl
De pachter,
J. J. C. BRIFORT.
RSET1ÈRE.
717 - Amsterdam
GW") A AT
.teliers voor Reparation
In het voorjaar van 1783 nam Goethe
leu toen 11-jarigen jongs ten zoon van zijn
lelangrijke en groote vriendin Baronesse
'karlotte von Stein, den kleinen, aardigen
Fritz, met goedvinden der ouders in zijn
'Vbning, om diens verdere opvoeding te
J ten. Hij had er Charlotte van over-
1'gd, dat de jongen in zijn functie van
.'deiknaap van deu hertog Karl August
■^ïi Sachsen Weimar geen verzorgde op
voeding kreeg en dat liet niet goed was
iiem gedurende een gevaarlijken leeftijd
■midden van niet al te voorbeeldige ka-
afraden te laten opgroeien.
7. o o besloot Charlotte haar lievelings
koen aan den grooten vriend af te staan.
Zij kende hem en wist dat haar jongen
goede handen kwam. Goethe deed het
inbod echter niet uitsluitend uit gene-
enheid voor haar, maar vooral uit liefde
,?or den kleinen Fritz, het kind, dat zich
van haar drie zoons dadelijk het sterkst
laan hem gehecht had.
De kleine kerel beleefde bii „oom"
Goethe een tijd, dien hij later tot de ge
lukkigste periode van zijn leven rekende.
Goethe observeerdeen verzorgde hem als
een eigen kindhij vond gelegenheid zijn
groote paedagogische gaven ten volle aan
nem te ontwikkelen, en hijzelf groeide als
gelachtige gedragingen van de Russische
reactie. En hoe worden nu die Franschen
oni den tuin geleid door de Russische
iukasseerders van hun spaarpenningen. Men
herinnert zich liet gejammer der Fran-
sche pers, toen liet uitkwam, dat Krttpp
zich zou nestelen in de wapenfabrieken
van I'oetilof te Petersburg, die n.b. door
Fransche hulp er bovenop waren gebracht.
Deze zaak is nu gesust, al kunnen de
Franschen zelf niet uitmaken, of zij toch
nie' bij den neus worden genomen. Eu
thans een ander geval van dien aard. .luist
heeft de Russische Regeering op de Fa
llische markt haar nieuwe leeniug van
600.000.000 fres. binnengeloodst. Een voor
waarde tot deze nieuwe en groote geld-
schieterij was, dat de Fransche industrie
de levering zou ontvangen van de inrich
ting der wapenfabriek te Perm. Maar ver
leden week hebben de Franschen gehoord,
dat een combinatie van de Engelsche fa:
brieken ArmstrongWickers zal gaan strijj
ken met de bestelling. Zulk een gebrek
aan goede trouw gaat zelfs de Temps"
over de schreef, het blad dat anders geen
kleinigheid van Rusland pleegt te slik
ken. De Fransche diplomatie zal protes
teeren, in de kamer zal men er bij de
a.s. behandeling van de begroeting een
woord over hooren. Maar- de Franschen
zijn en blijven getrouw aan hun slaafsche
liefde. De ijver van Marianne in het na-
loojien van haar ruigen galant vermeerdert
met liet getal der schoppen, die zij van
hem ontvangt.
Dat in liet gewijzigde legerplan van Rus
land de sterkste korpsen worden geplaatst
in het binnenland en tegen de Oostenrijk-
sclie grenzen en dus van de Pruisische
grens worden weggetrokken, heeft de Fran
schen pijnlijk getroffen, maar niet wat
het moest doenverontwaardigd en tot j
erkenning gebracht van de onwaarde der j
alliantie. Het is duidelijk, dat de gedachte
aan weerwraak voor 187071 de Repu
bliek in de boeien van het Tsarisme klem
de. Zoodra het bleek, dat Rusland in dit
allesbeheerschende opzicht met Frankrijk
een guichelspel speelde, diende het ver
bond voor de Franschen zijn bekoring te
verliezen. Dat zij desondanks als een hond
achter zijn blaas Rusland blijven uatrippe-
len, getuigt van een droevige vervorming-
van het nationale eergevoel. Het eenig
vaste, waarop de Franschen bü Rusland
kunnen rekenen, is de rentebetaling van
de'aan Rusland letterlijk toegesmeten ka
pitalen. Maar alleen oui de coupons van
Russische schuldbrieven te mogen knip
pen, hadden de Franschen den hals niet
behoeven te steken in den strik van hoo-1
nende kleineering en achteruitzetting,
waarop de Rus lien telkens en telkens
onthaalt. Terwijl een bezoek van den
Russischen ambassadeur op het Elysée en
aan de Quai d'Orsay werkt als de ver
schijning van een gier onder de kraaien,
heeft het Russische Hof binnen de twee
Laatste jaren a,l drie Fransche ambassa
deurs weggeduwd als kwajongens, wier ge
zicht niet beviel. Op die manier zegt
de boer kan men met den duvel goed
blijven.
Chr. F. Ha je.
Groote Nachtpauwoogeu door 't schijnsel eener lamp van
hun doel afgedwaald.
(Uit liet in ons vorig nummer besproken boek: „Zeden en gewoonten der Insecten".)
Tempora mutantur et nos niutamur in
illis.
Waar is de tijd gebleven, dat zoo iets
als staatspensioen eenc rilling deed gaan
door de gevestigde burgerij. Thans eischt
zoowaar het „Handelsblad", dat het (fei
telijk reeds) ingevoerde staatspensioen op
ethische manier worde uitgereikt.
Een volk, dat bereid is voor ouderdoins-ver-
zekering ettelijke millioenen 's jaars te geven
- en het Nederlandsche volk is dit doet dat
niet in de laatste plaats om, ten minste tegen
over zijne oudsten van dagen, de terneerdrukkende
begrippen „bedeeling" en „behoeftigheid" wat op
zijde te zien gezet. („Handelsblad" 19 Febr. '14.)
D e (radicale) Amsterdammer haalt
die woorden aan tegen Minister Treub. Nog
lees ik in Mr. van Bloni's critiek in „De
Economist" op het „Wijsgeerig-economisch
stelsel van Karl Marx" van Treub, den
aanval op Treub's eisoh van „uitholling-
van het privaat bezit". Eu ik herinner
mij ook nog lieel goed de Treubiaansche
aanvallen op Van Houten in do „Vragen
des Tijds". Menig slagwoord trouwens las
ik van hem. Daaroui verbaiast mij Treub's
opvatting. En wie ooit door hem geëxami
neerd is in zijne „Staathuishoudkunde van
maatschappelijk standpunt bezien", zal die
verbazing met mij deelen.
Had ik ongelijk verleden week te be
weren, dat men de waarheid slechts dwa
lende kan vinden? Want Treub's stand
punt lijkt, wel op de Manchester theorie
van Van Houten, maar geenszins op die
van den voorstander van „gelijkmaking der
ontwikkelingsyoorwaarden".
En dat nu juist het „Handelsblad" den
minister, wiens das democratie moet ver
beelden, de zwenking voor moet houden
en duiden optempi passati.
Voorbijgegane tijden. Ook voor liet „Han
delsblad". Het benieuwt me toch waar
om dat thans dien toegejuichten zwaai
neemt. Of zou het een invloedrijk buiten
staander zijn, wiens woord op het redac
tiebureau van de heeren Boissevain (vader
en zoon) en Mr. Kalff zwaar weegt. Dat
komt meer voor. De voorganger van den
tegenwoordigen hoofdredacteur van het
„Utrechtsche Dagblad" schreef openlijk bij
zijn heengaan, dat het optreden van extra
nei de oorzaak was van zijn aftreden.
Het zou een vraagstuk voor de „Acade
mie van Wetenschappen" kunnen worden
de rol van de pers te onderzoeken bij het
zich vormen van denkbeelden van alge
meene politiek. Indien ten minste die be
kroning van het gebouw onzer wetenschap
niet al te sceptisch tegenover de pers ware
gestemd. Wat ik meen te moeten aan
nemen. Voor mijzelf heb ik de overtuiging,
dat in de „binnenkamer" de politieke over-
huizing Van de kleurlooze middenstof wordt
geboren uit stoffelijke overwegingen en
opgewekten wrevel. En die middenstof, die
feitelijk nooit een krant leest om „de po-
het ware met den jongen mee. Laat hij
niet Lothario in „Wilhelm Meister" zeg
gen: „Was sogar die Frauen au uns un-
gebildet zurücklassen, das bilden die Kin
der aus, wenn wir uns niit ihnen abgebcn
Goethe's liefde voor Fritz dateerde al
vanaf de eerste kennismaking met Char
lotte. Toen er in 1779 sprake van was
om voor haar den kleinen jongen in zijn
geheele gestalte naakt te laten modellee-
ren door den in smaak wat conventioneo-
len Martin Klaus, greep Goethe dadelijk in
om te voorkomen, dat deze weer naar zijn
gewoonte het hoofd van zijn model op een
pasklaar gemaakt engel- of amouretteli
chaam ging plakken. De vriend wist zoo
cp hem in te werken, dat deze eindelijk
„Gott sei Dank, an dem schonen Körper
ein übergrosz Studium" vond. Dit beeldje
wordt nog in het slot te Tiefurt bewaard.
De drie jonge Von Stein's liepen bii den
aangenomen „oom" in en uit. Zij aten soms
in zijn kamer, sliepen een enkelen nacht
bü hem en waren er thuis a.ls bij hun
eigen moeder. Goethe zat het gedoe van
de kinderen aan te kijken, leerde ze eier
koeken bakken, gaf kinderfeesten ter eere
van hen, waarbij haast alle kinderen uit
den omtrek genoodigd werden en waar
op soms zulk een getier ontstond, dat hij
zelf wanhopig wegliep. Op feestdagen kre
gen zü allerlei onverwachte geschenken
van hem.
Toen langzamerhand de twee oudste
jongens Karl en Ernst, de eene als student,
de andere als jachtpage, het ouderlijk huis
uittrokken, keerde Goethe's geheele gene
genheid zich naar den overgebleven Fritz.
Van nu af aan kon men den jongen bijna
altijd in zijn huis aantreffen, teekenend,
wandelend en zijn vaderlijken vriend aniu-
seerend met zijn meeningen en zijn plan
nen. Opgetogen kon Goethe dan aan Char
lotte schrijven:
„Fritzens Urteil iiber die 'Menschen ist
unglaublich richtignur müssen wir su-
chen zu hindern, dasz ihm das Glück nicht
übermütig macheicli habe ihm einige
rullige, sehr wahre Lektionen gegeben und
er ist sehr geschmeidig."
Ook op kleine reizen nam hij Fritz met
zich mee. Eens reed hij in den nacht
met den jongen voor zich op het paard
van WeimaT naar Tiefurt, en zo.0'11 avon
tuurlijken tocht vond deze heerlijk. Toen
reeds ging Goethe met het plan 0111, Fritz
bij zich in huis te nemen.
Mei 1783 betrok „Goethe's aangenomen
zoon" zijn nieuw tehuis. Vóór dien tijd had
Frit.z tusschen de pages en zijn moeder
heen en weer gezworven1111 had hij een
echt „Heim", waar hij zich ook thuis ge
voelde.
Goethe's opvoedingsmethode was een
zeer vrije. Van zijn eigen conventioneelen
vader had hij geleerd hoe men kinderen
niet moet opvoeden en had daaruit de
belangrijke leering verworven, dat er aan
kinderen niets op te voeden valt, en dat
door ouderen en wijzeren alleen zoo nu
en dan even de hand aan het stuur gelegd
kan worden om de goede richting te blij
ven behouden. Verder kan men alleen maar
litiek", geeft altijd den doorslag. Dat heeft
veel weg van het regeeren van de „com
mon sens". Zelfs in de anti-revolutionnaire
piartij wordt tegenwoordig geklaagd over
gebrek aan belangstelling in „De Stan
daard''.
In onze historie is er een tijd geweest,
dat dat anders was. Ten minste Mr. W.
H. de Beaufort geeft in zijn opstel „Rijklof
Michael van Goens" een zeer duidelijk beeld
van den invloed der patriottische blaad
jes uit het laatst der 18e eeuw. Daar
kan geen deftig en ordelijk blad tegenop.
Kuyper volgde 20, 30 jaren geleden dat
voorbeeld met „Standaard" en „Heraut".
Waarmede hij meer bereikte dan Troelstra
met „Het Volk".
Voor een deel ligt clat ook in de over-
vöedering met courantenvoedsel. Er zijn
te veel kranten en er wordt te veel door
onbevoegden geschreven. Ook over de hoog
ste belangen van de natie. Men raakt de
kluts kwijt en vertrouwt ook het beste
niet meer. En de .tijd, dat een blad zijn
lezers wil opvoeden, is lang voorbij. Snel
en actueel. Geen diepte Maar daar
zou ik vervallen in een klaaglied over
de pers, terwijl ik een klacht wilde uit
spreken over liet gebrek aan degelijke voor
lichting in zaken van nationaal belang.
Prof. Kernkamp heeft eenige jaren ge
leden eens een artikel - een zuur artikel
noemde het N. v. d. D. dat geschre
ven over „Dc krant". Het merkwaardige
daarvan is, dat er zooveel waarheid in
voorkomt, die ter harte moet worden ge
nomen. Maar de professor vergat, dat de
krant allereerstens is oen handelsartikel,
evenals aardappelen, steenkool of turf.
De „Times" lieeft 0111 liet euvel van op
pervlakkigheid tegen te gaan, behalve zijn
leading-artikels, die inderdaad leading-
artikels zijn, een week-toevoegsel, waarin
groote staatslieden en geleerden p .0 p u-
lair schrijven over de vragen betreffende
de belangen van „Old-England".
Het zou aanbeveling verdienen, als onze
groote pers dat voorbeeld eens volgde. Mis
schien is er wel een „kapitalist", die daar
in wat geld zou willen steken.
toezien en de natuur in haar ontwikkeling
haar pigen gang laten gaan. Hij ga,f de
voorkeur aan de opvoedingsmethode der
Hydriaten, die hun kinderen met zich mee
nemen op hun schepen en ze daar in dienst
laten rondscharrelen en ze zoo tot voor
beeldige piraten laten vormen." Goethe was
echter geen Grieksche piraat, maar een
hertogelijke geheimraad, die dichtte, tee-
kende 011 de natuur bestudeerde.' Fritz werd
dus al meelevende ook in deze dingen
ingewijd. Maar tevens had de „00111" met
alles zijn paedagogische bedoeling. Hij
ging als een „collega," met den kleinen
knaap om, maar hield toch in het oog
hoe een en ander het beste op hem zou
kunnen Inwerken. B.v. liet hij hem, door
zijn eergevoel en nauwgezetheid te prikke
len, met hem een post van vertrouwen
op te dragen, zijn kasboeken en rekeningen
bijhouden of hielp hem zijn slecht hand
schrift te verbeteren door stukken van
„Wilhelm Meister" over te schrijven. In
de uitspraak van liet Fransch oefende hij
hem door hem zijn voorlezer te laten zijn,
b.v. bii Rousseau's „Confessions". Let wel,
dit alle geschiedde zonder den minsten
schijn van onderricht. Goethe hield er
van voorgelezen te worden en vroeg dit
Fritz als voor eigen genoegen! Om den
jongen te leeren zich te redden in alle
aangelegenheden, liet hij hem soms alleen
als bode of. gezant rondtrekken met een
opdracht. Alle stukken en akten berustten
bü den ..geheimen secretaris" Fritz von
Stein. Goethe schreef over dit alles„Er
wird, ohne es zu merken, in die Welt
