JCotel Caférïï«stsfö?3nl „Ksyaï' Koyaards naar Mus oh, Musch had n.l. ecu kluchtspel-tyi e (m. i. juist), Koyaards gaf karaklerspel, passend in een blijspel van hooger allooi, Koyaards bad dus eigen lijk minder fijn moeten spelen. Wat aan den anderen kant weêr jammer zou geweest zijn. Koyaards' afdeeling 11 gaf „Elisa", een stuk, getrokken uit den roman van dien naam van Edmond de Goncourt. Het be gint in een nachtkroeg. Dat leek naar niets (Alex Faasseii had de regie): ,t Was een saaie boel en de „nachtvlinders" van tweeërlei kunne deden aan pauoptiemn- poppen denken. Ook mevrouw Van Dom- meleu (Elisa) was er in het eerste bedrijf naast. Alleen Meyer van Heem, die een' ouden, verlamden pierewaaier - invalide speelde, bracht er even kleur in. Maar in het tweede, derde en vierde bedrijf gaf mevrouw Van Dommelen spel van prach tige, h ■veilde realiteit, bijgestaan in II door Louis Saalborn, die aan liet einde van dit bedrijf door haar vermoord wordt, om dat. 11ijdie de prostituee Elisa „mooi" liefhad, haar nu begeerde. Het zenuwspel in 11als Elisa ter dood werd veroor deeld, was hartverscheurend en in IV, dat oen pleidooi tegen het zwijg-systeem in cellen is, eveneens. Van Praag gaf een pa rodie op een gevangenis-directeur: te dik. liet. stuk, dat als roman psychologische waarde heeft, gaf „Grand Guiguol" emo ties. We willen wel en gaarne ontroerd worden, maar niet griezelen. Gisteren (10 Mei) „De student thuis", blijspel van Erederik van Eeden, bij Koyaards' afd. II. liet. dateert, ineen ik nog uit Van Eedens studenten-tijd, is 011-, pretentieus en zit wel goed in elkaar. '1 Werd vlot en met „élan" gespeeld, geeft verder geene aanleiding tot biz.ondere be spreking: De jonge Jan de Vos blijkt t oüiieelbloed te hebben en heeft geen last van „Bühnonfiober". Bij de K. „riet Xederlandscli Tooneel" „La. maison diviséo" („het huis, dat tegen zich zelf verdeeld is" in de vertaling van dr. Walcli). Ik was niet in de gelegenheid deze voorstelling te zien en zal ook niet in de gelegenheid komen, daar liet „geval len" is. „Androcles en de Leeuw", een fabelstuk van Bernard Shaw, waarin Louis cle Vries zijn i 2' jarig jubileum vierde, heeft liet, ondanks liet. voortreffelijke spul, vooral van De Vries, Ivo van Dijk, Swaab en Van Schoonhoven, ook niet „gedaan". Misschien heeft men zich geërgerd, in de meening dat Siiaw de christelijke Idee "bespotte. Niets is minder waar: Shaw is de seiitimenteele menseli met een grijns, waar onder een droeve glimlach verborgen is. Hij is de, schijnbaar harde, inderdaad zachtmoedige spotter, die den draak steekt met convent icneele opvattingen en over leveringen en als aanleiding daartoe 't-cloet-er-niet-toe-wat neemt, Hier niètlièt Christendom, maar bepaalde typen van Christenen: Androcles, de zachtmoedige, de dierenvriend, Ferrovius, in wien natuur en geest strijd voeren, Spintho, die asje blief! heel erg' graag gemarteld wil wor den, omdat hij dan regelrecht naar den hemel gaat, Luvinia, die „flirt" met den romeinschen kapitein de „flirt" is als de liefde van alle tijden en eeuwen De droeve g'l imlach is t e verborgen dan dat men van „humor" kan spreken, 't Is, wat de Engelsohen noemen „wit"'. Een aardig cabaret in liet „Panopticum waar I'isuisse, geaccompagneerd door Blokzijl, nieuwe liedjes zingt, ook van Hollandsohe „dichters" en „dichteressen" (van mevrouw De Wijs te 's-Gravenhage, van Herre de Vos te Amsterdam en van anderen)waar Alfred Muller met zijn droge snuit moppen vertelt en grappige verzen reciteert, waar Marcel Berger ons met zijne fijne Pierrot-liederen verrukt, waar l'oldi Reiff lollig den gastheer-con férencier speelt, waar Ddna Dietrich lieve liederen in Biedermeyer-stijl zingt en waar, helaas, eene juffrouw Frederika-ik-weet- niet-iiicer-wie liedjes jammert. Edmond Visser. aniiée de tourmente (1848), et j'en suis resté ;i jamais auxieux et tourmenté." De uitgever L. J. Veen te Amsterdam zond ons een nieuw nummer van zijn „Gele Bibliotheek", getiteld „Vóór zestig ja ren door Jeanne Reyneke van Stuwe. De prijs ervan is ingebonden 50 cents. De 'N. V. Uitgeversmaatschappij v.li. C. Harms Tiepen zendt ons de derde afle vering van het „Maandblad voor Penning kunde", dat er wederom zeer goed uitziet, en voor de liefhebbers van munten en pen ningen een aantrekkelijk bezil zal worden. De uitgever Martinus Xijhoff te 's Ilage zond ons de 6e aflevering van Van Dale's Groot Woordenboek der Nederlandschft taal. Met deze Ge aflevering zijn wij ge raakt aan de letter K, dat is dus ongeveer op de helft van liet .omvangrijke werk. Do bekende cubistische schilder Fornand Léger hield dezer dagen te Parijs een voor dracht over cle hedendaagsche schilder kunst- en had daarmede ^eel succes. in een onlangs openbaar gomaaktenbrief van J. K. Huysmans leest men de veel zeggende woorden„Je suis né dans une De Royal Academy te Louden heeft we derom haar jaarlijksolie tentoonstelling ge opend: het is de 146e. Hoewel er geien oprichters meer onder de tentoonstellende kunstenaars zijn, zoo schijnen allen toch van eön eerbiedwanrdigen leeftijd te zijn; er is althans niet één onder, die iets voor losser, vlotter, nieuwer of persoonlijker werk voelt dan het c.onventioneele, ons al len weinig dierbaar door zijn technische knapheid met weinig meer. We kunnen niet genoeg liet fransche tijdschrift „La vie des lettres" lo ven. De inhoud ervan is van een stijgende belangrijkheid. In het April-nummer vin den we o. m. een artikel van André Gide over Veria-ine en Mail armé, een van Bendz over Oscar Wilde (waarin ten onrechte te weinig over Baudelaire's invloed gerept wordt), een schoon gedicht vail Henri Hertz (die, trouwens met zoovele jonge dich ters in zijn gezelschap, onder Jules Lafor- gue's invloed is). Die paroxyst Nicolas Beauduin draagt weder een hevige dithy rambe op liet hedendaagsche leven bij. Bovendien bevat dit nummer een aantal bijdragen over uitheemsohe letteren en kunst. Een belangrijk nummer als gewoon lijk. .Du Trekvogels", van Beusekom, Amersfoort. door Anna Hubert bij Valkhof!' Co., Nog steeds ligt op onze schrijftafel dit zeer aardige boek, en nog steeds hebben wij onzen lezers ons oordeel er niet over gezegd. Hier is dat oordeel dan: „De Trekvogels" behoort tot de meest ge- zollige jonge-damesboeken, die wij den laat- sten tijd onder de oogen kregen. Een ge-, Heugelijke tocht naar Frankrijk en daarbij de lotgevallen der twee jonge-dam-es in dat verrassingen-rijke land worden ons jolig en frisch beschrevenja, menigmaal boeiden ons de uitmuntende beschrijvingen van meiischen en toestanden, en de arge loos natuurlijke manier van de dingen te zien werkt aangenaam op den lezer. Wanneer we liet boek uit hebben gele zen, verlangen we hartelijk ook eens een dergelijk reisje te maken, zoo begeerig heeft de schrijfster er ons naar gemaakt. Van het maandschrift „Holland" (mede voortzetting van het „Memorandum voor Schilderkunst") zendt de uitgeefster, de X. 1'. Uitgeversmaatschappij v.li. C. Harms Tiepen, ons de Apri 1-aflevering tos. Deze aflevering behandelt als „De schil deres van do maand" mevrouw Suze Bis schop Robertson in een uitgebreid artikel, dat bovendien met verscheidene goede af beeldingen van haar werk is verlucht. Voorts vinden we o. m. in dit nummer „Enkele Herinneringen aan Rioter Egmond" beschreven. E. Wichman vangt een arti kel aan over materiaalkunst, nasar aanlei ding der tentoonstelling van Lanooy's aar den erk in liet Stedelijk Museum. De schatten van liet British Museum te Londen zijn nog verrijkt met een zeer uitge breide verzameling van Japansche en Olii- necsche kunst. Dezer dagen vonden wij de volgende de finitie van een hond door Victor Hugo: „C'est uu animal qui rit avoc sa queue et sue avec sa langue." Plot oudste museum ter wereld is dat te. Na ra in Japan. Het werd gesticht in het- jaar 75G, eu bevat een fraaie verza meling oude voorwerpen van kunst en nij verheid. Te Brussel zal een Salon des Refuses ingericht worden van de werken, die op de groote driejaarlijksche tentoonstelling geweigerd zijn. Iii China is een eigenaardige wet op de journalistiek in werking gesteld. Iemand onder dertig jaar mag niet redac teur van een dag-, week- of maandblad zijnhij mag het niet drukken, noch uit geven, nocli mag hij erin schrijven. Elkeen, die een dezer zaken doen wil, moet zijn legitimatiepapieren aan de laudsregeering inzenden, bewijzen dat liij zijn dienstplicht vervuld heeft, en nooit zenuwziek 0 is geweest, en afwachten of hij tot de pers wordt toegelaten. Is dit het geval, dan mag' hij beginnen, mits hij zicii verbindt niet tegen de regeering te schrijven. Uit de Pers. De partijpers wordt in het algemeen be ter bediend dan de z.g'.n. neutrale:. Het is te verklaren. Wie vooruit weet in welke richting hij moet schrijven en een vol doend uitvoerig partijprogram voor zich heeft, kan zich daarop inspireeren en zon der voel moeite met persoonlijk accent het reeds gezegde nog eens nazeggen. Hij weet wat hij zegt, al weet hij liet van een ander. Moeilijker is het, na raadpleging van de encyclopaedic, die groote bron van dagbladgeschrijf, iets te schrijven, wat pakt. De partijpers heeft trouwens een ander doel dan de gewone pers. Laatstge noemde moet inlichten en afleiding be zorgen. eerstgenoemde moet den lezer in een partijdige extase brengen en houden. Leest men niet anders dan een z.g.n. neutrale krant, men wordt op den duur van al die onpersoonlijkheid karakterloos en willoos. Leest men niet anders dan oen partijdige, dan wordt men eenzijdig willend en op den duur voor de sameule- ving ongeschikt. Het beste ware geen kran ten 1e lezen. Maar omdat anderen wel een krant lezen, moet men meedoen, op ge-1 vaar af allengs het spreken met zijne niede- menschen te verleeren. Couranten als „De Standaard", „De Maas bode" et, tutti quanti worden gemeenlijk alleen door de aanhangers van dr. Kuy- per en van Rome gelezen. De neutrale en liberale pers is eerst eenige aandacht aan die bladen gaan wijden, toen de denkwijze harer samenstellers invloed kreeg op het staatkundig leven. De anti-revol. denk wijze van dr. Kuyper (de neo-calviuisti- sohe) en de ullramontaansche laten den ontwikkelden modernen Nederlander koud. Maar do invloed, dien zij op het staat kundig leven en daarmede op de toekomst van ons volk krijgen, mag ons niet koud laten. Voor zoover wij dit kunnen doen, zonder liet .onzen lezers al te, onaangenaam te maken, zullen wij ons ook, nu en dan, met artikelen uit die bladen bezig hou den. Trouwens de moderne wereldbeschou wing' der toekomst zal, wil zij waarlijk dien naam verdienen, zoowel van de roomsche als van de calvinistische wereldbeschou wing de betere moeten zijn; zij zal niet minder diepzinnig, maar eenvoudiger moe ten wezen, en want dit is immers het karakter van den modernen tijd den toets van objectieve wetenschappelijke waarneming eu ervaring moeten kunnen doorstaan. Alles spiegelt zieli in zijn te gendeel en zoo is vopr den modernen Neder lander, wij spreken uit ervaring, vaak niets zoo aangenaam als het kennisnemen van dé aal odiluviale denkbeelden van verouder de wereldstelsels, waarop het zonlicht van het heden stuit om zijne werking te doen. Eu gemakkelijk wordt het ons gemaakt! Men kan op alle openbare plaatsen die bladen vinden. Wij vonden 1.1. Zaterdag liet volgende stukje in „Do Standaard": De hoeren Van Vliet en Noordhoff hebben als Voorzitter en Secretaris van „Patrimonium" zicli tot de Tweede Ka mer gewend met een protest tegen l'reubs proeve, dat klinkt als een klok. Te sierlijk in slijl is 't stuk niet. Vrij taai is de lectuur zelfs, eer ge er over lieen zijt. Maar de heeren hebben blijk baar gevoeld, dat hier geen bloemen in den stijl noodig waren, en dat de be- wijstaal in liet dege stuk naar allen kant uitkomen moest en voelbaar zijn. Want het is dan ook een radbraking van liet "ontwerp, die op vierendeelen wondergoed gelijkt. Nu zou zulk legislatief beulswerk reeds ojzichzelf verdienstelijk kunnen zijn, maar het is 't ditmaal vooral, omdat liet stuk uitgaat van een Arbeiderskring. Juist op de Arbeiders tooli liaul Treub zijn ontwerp gemunt. Die f 2 pensioen zou ze wel verleiden. En daarom doet 't zoo verkwikkend aan, dat nu eens juist uit een kring als van Patrimonium een goed gehar nast paar debaters naar voren treden, om liet voor ieder, die lezen kan, zonne klaar en duidelijk te maken, dat betgeen liier met de arme arbeiders gebeurt, een spelen met hun wezenlijk belang is. Dit driestarretje is nu niet zoozeer een staaltje van calvinistische wereldbeschou wing dan wel 'n puik staal van kuyperiaan- sche journalistiek. Geen jezuïet zou kun nen verbeteren dit spreken uit twee mon den, in betwistbaar tegenstrijdige woorden keus, als liet vleescli rondom een pit, die geslikt moet worden, een harde politieke pil, die, op zicli zelf gezien, niet appetij telijk ware; déze pit: dat wat van Treub komt niet deugt, .omdat 't van Treub komt, daar Treub Treub is en Talina beter is, want zoo goed is als Kuyper zelf. Hoogst zonderling is, dat de z.g.n. neu trale pers, die liet toch hebben moet van onze nationale eenheid, en altijd beweert niemand te willen stooten, het niet room sche deel der natie dag in dag uit stoot door zoetsappig de roomsche pers na te schrijven, wanneer deze berichten geeft met een kerkelijk tintje, maar die evenzoovele beleedigingen zijn voor onze regeering, aan slagen op onze staatssoevereiniteit en prik kels voor onze roomsclie landgeuootcii om de roomsche staatkundig-kerkelijke mach ten te stellen boven liet wettige Neder- j landsche gezag. Zoo hebben de meeste dier bladen de dwaze gewoonte overgenomen van bis schoppen te spreken als van kerkvor sten, men wijdt aandacht aan een wa- I p e n, dat deze roomsche burgers van Ne- j derland voeren. Vormt zich een roomsche j optocht, dan wordt met middeleeuwschen I zwier gesproken van de hoog waardig heid s be k 1 e ed er s in dien stoet, waar mede dan bedoeld zijn geestelijken, wier waardigheid, uit wettig nederlandsch oog punt bezien, niets is. In Roermond heeft zich een nieuwe bisschop laten wijden. Groot rumoer in die stad en in de room sche bladen, alsof Nederland, althans dal deel van Limburg, aan Rome toebehoor- d e, en deze dwaze voorstelling wordt door de neutrale pers, mir niclits dir nieiti Verbreid. Lezen wij in de. roomsohi schrijvingen, da.t dergelijke quasi-kerkeiijk feitelijk staatkundig-kerkelijke feestel.' den ook werden bijgewoond door den com missaris der Koningin, hoofdofficieren van het garnizoen, president oil leden der recht bank en het kantongerecht, den bury, meester en vele leden van den gemeen i raad, dat van alle openbare gebouwen eu de particuliere woningen de driekleur wapperde, hier en daar afgewisseld door het pauselijk geel, dan begrijpen wij op het eerste gezicht, dat hier meer gezegd dan verantwoord en veel gezwegen wordt, maar, al doet zij'er dan wat langer over: ook de neutrale pers moest dit begrijpen en ais zij de waarheid lief had, moest zij tegenover de partijdige roomsche pe.rs trachten veeleer de andere zijde va zulk een middeleeuwsch geval te belichte b.v. door duidelijk te maken hoe het geheel een anti-nationaal spelletje was eu een handig in elkaar gezette vertooning bleek, om de buitenwacht omtrent de innerlijke kracht der roomsche kerk zand in de oogen te strooien, welke middelen geduren le ge- ruimen tijd gebruikt waren om veel den tezamen te brengen, wat die nieuwe bis schop voor een persoon was, hoeveel mui r volksverdeeldheid ons van hem te vachten stond, lioe weinig werkelijke Nederian -Ier.- zieli bevonden in de stoeten, enz., enz. Maar de z.g.n. neutrale pers slikt alles, behalve wat karakter heeft, ze knipt fei lende haar advertentiën. „Het Volk" ontleent het volgend burn ht omtrent roomsche verkiezingsprakt liken in Frankrijk aan de „Humauité": „Een enorm verkiezingsschandaal i- te ltijssel aan het licht gekomen. Het is >n'- dekt. dank zij de waakzaamheid onx'-r so cialistische vrienden. Geestelijke broeders, uit België vandaan, zijn gearresteerd. Een hunner, afkomstig uit Brussel, heeft bekend viermaal te hebben gestemd. Een andere broeder is gearresteerd na, acht maal te hebben gestemd. Op twee a-aden broeders, die zicli uitgaven voor typograaf, werden nog negentien verkiezingsbiljetE-u bevonden. In Rijssel is de verontwaardiging alge meen. De heele politie is gemobiliseerd. Zonder de aanmaning tot kalmte van onze vrienden, zouden de ernstigste incidenten te betreuren zijn. De klerikalen zijn versla gen. Delory en Shesquière (soc.-dem.), die on danks al deze schaamtelooze manocuvr -s herkozen zijn, hebben een klacht ingc- Si 'lid tegen den burgemeester van Rijssel. D medeplichtigheid van dezen is onbetwist baar. De enveloppen, op de broedt- s be vonden, waren dienst-enveloppen, dis kwa men van (le secretarie van Rijssel. Gisteren zou een groote protestraeetiug worden gehouden tegen het ontdekte schan daal. Een telegram van Reuter weet nu reeds mede te deelen, dat do burgemeester ont slag heeft genomen. Dat heeft vu I weg van een schuldbekentenis." Wij kunnen daaraan nog iets toevoegen. Een der vrienden van ons blad, in -uicur, die geruimen tijd in België wo: udc eu ooggetuige was in het publieke le\ ver telde ons, dat het in België volstr- kt niet ongewoon is, dat clericale kameroandhia ten 5-francs diners geven aan hunne, kie zers, te weten vóór de verkiezing. Dat zijn dan de middagmalen voor aanhangers, die ouder hun bord een 5-francsstuk vin den, hetwelk zij, na zich te hebben lat u trakteeren, opstrijken. Wordt de clerical) candidaat gekozen, dan kan voor oen vol gende gelegenheid weer op een 5-franu-s- middagmaal worden gerekend. Hij a- 'un met een roomsch priester in de.ii trein, die onbeschaamd aan een met hem reizen persoon mededeelde: Al zou 't ons ook 500.000 francs hebben gekost, we moesten dat district bobben en we hebben het ge kregen. Die nieuwe anti-olericale revolu tie, die in Frankrijk haar werk - jhijnl gedaan te hebben, wacht nu België,'om dan naar Nederland over te slaan, tenzij du regeering tijdig hier paal en perk stelt aai de onbeschaamd aangroeiende maclii van het oiidor godsdienstig mom vereader: roomsche geld. Een onzer vriend- n, eei predikant, die veel in België reist, wer- daar onlangs geroepen bij een katholie ken X'laamsclien boer. De pastoor had te gen de verkiezingen, op den kam- ?.l met het stembiljet zwaaiende, geschreeuwd: Wie hierop den christen-socialist eu niet den katholieken candidaat kiest, gaat n.-a: de hel, de hel, de hel! Die boer had ge meend, dat het voor zijn vaderland beti was op den christen-socialist te stemmen eu daar hij nu toch volgens garantie van zijn priester „naar de hei" moest, verzocht hij eei naburig predikant in zijne woning te komen. Daar gekomen vond de pre- dikai t den bijna 70 jaar ouden boer en zijm zoons, de boer verhaalde het geheele geval en zeide: Pastor, u moet mij beloven als ik ziek word en sterven ga, dadelijk te komen om mij toe te spreken, en gij, jon gens, moet mij beloven, als ik plots mocht sterven, zonder met dezen eerwaarde te heb ben gesproken, dat gij hem zult nooden op mijne begrafenis. De gevraagde beloften werden gegeven, de predikant was zeer onder den indruk. Onze vriend, die van meer dergelijke gevallen op de hoogte was, zeide ons o. a.liet juk der roomsche pries ters wordt liet bclgisehe volk ondragelijk, er moet een uitbarsting komen. Hij ge loofde aan een revolutie in België tege. i het clericalisme binnen 2 jaar. v h „De la Station", Si '-n. HAARLEM 8e Jaargang. voor b Noces .V, •(jen Prijs per halfjaar f 1. hij vooruit! taling. Prijs pei nummer fü. Dit nummer bestaat In dit weekblad is „HET MIDDEN waarv derlijke reeks is afgesl 24 Januari l.l. De vergadéri religieus - de moei op M ei te Een verband te zoel en politiek schjjnt vel gedachte, waarmee In niet af te geven. Zo- geldt dat zaken „zake staatkunde „staatkum er toe komen kan de den, zoo netjes door li vastgesteld, scheiding n religie, weer uit 1 religie in politiek te politici oen raadsel. 1 omdat het streven va noemden kring geen uenig bepaald kerfege openbaring" erkent, v (lig standpunt zou ge dienstige sanctie verk Nochtans is de opril ecu eisch des tijds. I macht buiten het men om, en die met blooti worden geleid. Al zijn gen, waarbij het sle kunst aankomt en wa hot religieus besef ve de grondgedachte (ligc léven is ontle humaniteit en verlang gelijke opvatting van goed burger te zijn zi moeten wezen, 0111 e kunde te voeren, een lijk bewustzijn, een schc natuur. Het .rel grip, dat een natie g heeft, kan hier niet g( als Cromwell, de Oran op religieuze overtuigi overtuiging gevestigd tick terecht komt b afwijzing der religieu onfraaie voorbeeld da velen zijner politieke Het, is hier niet ger I >ersonen voor ziclizei opvatting hebben; lie nat ie een zoodanige ii De stroomingen, die vraagstukken, die aa openbare instellingen men het publiek lcvi het toezicht des staats niet idealisme gedren heel van' eens volks s1 dan materialistische opportunisme kan gei de staat heeft het niet. slechts tot welvs cultuur. De centrale tuur is deze, dat in volk en maatschappij zich belichalaimt en t ligie, besef van deze leven en samenleving, lelijke beteekenis der daiment van elk cult: van een gezonde stai De religieus-democr beiden om dit geesteli kerkelijk exclusivisme volks te versterken e: lijks gezind zijn tot Maandag 25 Mei t Parkzicht Stadhoude te 11 uren). Hoe ster „idealisten," zooveel uitgaan op de publie meer weerkracht. h( machten, die onze wa bedreigen. Dr. J. D'. Bi Poppenkast Dat de massa, he beter -gezegd elke ver] om gezamenlijk uit Eene vergadering' m wikkelde personen b< hebben aan het gesp: zichtsvermogen is n opnemingsvermogen, het tweede, liet ge] voorstelling (en b( loopig het laatst v ontwikkelde. Of he

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Het Bloemendaalsch Weekblad | 1914 | | pagina 6