gen metze in cle kraut te zullen zetten.
Het verschil tusschen Sttjaadberg en 1b-
seii is 'dat de eerste vast blijfi zitten in
zijn onderwerp, zelf de bittere held is, dat
tie dichter Ibsen echter met een soort
van vreedzanien glimlach zich verheft bo-
vcn zijn stof. Strindberg is de reus va.11
onzen tijd, Ibsen de minder groot,-men-
sehclijke, maar meer algenieeii-mcnscliclijke
man van alle tijden.
Moge dit cene zeer bescheidcne proeve
door het o 1111 o o d i g e en door de o 11 z u i-
v e r geïnspireerde 1 i 11 e r a tun r.
l)il diene men in het oog" te houden.
t'. v. W.
zi.pi van
.lit
er
(Slot volgt).
-historie".
11 d 111 o 11 d
V i
een
iets
Over z. g. „onzedelijke'' litteratuur.
Ik spreek niet naar aanleiding van
bepaald boek. Mijn bedoeling is meer
in het algemeen te zeggen over liet stand
punt, dat het publiek tegenover „onzede
lijke" litteratuur inneemt en de meeningein,
die het zich daarover vormt.
Het lezend publiek heeft de zeer eigen
aardige gewoonte 0111 wat over zoogenaam
de ..onzedelijke" onderwerpen handelt,
maar klakkeloos in te deelen bij de por-
nographieen soms -hoogst onbillijk. Het
geeft zich geen rekenschap om welke
r e cl e n e 11 en door w e 1 k e o o r z a ken
auteurs er toe kunnen komen hun werken
te schrijven en in het licht te zenden.
Ilr zijn onderwerpen, die in liet omgangs
leven uit kieschlieid 11 i e 1 worden aange
roerd, maar die toch desniettegenstaande
feiten zijn en aandacht verdienen.
Daarom behandelt een schrijver zulk een
onderwerp niet uitsluitend, omdat- hij daar
behagen in vindt of doordat hij er op
speculeert, dat er g-enoeg lezers zullen zijn,
die in liet. geheim zich aan vuiligheid
willen vergasten, om zijn boeken aftrek te
doen vinden, maar vooral door den
e 11 e r g i e ken wil om datgene, wat an
deren, om welke redenen dan ook, voorbij
gaan of doodzwijgen, eens sterk onder het
zoeklicht te nemen. Een beetje durf en
veel oprechte belangstelling" moeten
er wel bijkomenen ook vooralhet
„gentleman"-schap van den geest, dat zich
aan .de grenzen stoort eu deze niet over
schrijdt door liet onnoodige, want de
geestesaristocraat eerbiedigt de grenzen,
waarvoor zijn fijner gevoel blijft stilstaan.
Een prachtig staaltje van mooie soberheid
levert, 0111 bij de Hollandsche letterkunde
te blijven, Herman Robbers met zijn bor-
deelbesehrijviiig". in „Bernard Bandt" en
toont tevens aan hoe daarmede toch groote
werking is te doen.
Er zijn zekere onderwerpen, die behan
deld moeten worden door menschen, aan
wie het toevertrouwd is en die het aan
durven. (En waarom zou dit minder werk
wezen als het goéd gedaan wordt?) Het
zoogenaamde „liederlijke" moet ook een
maal goed en rustig psychologisch beke
ken worden, liet publiek begint schichtig
te doen, zoodra b.v. de verschillende
sexueele kwesties op het tapijt komen.
Waarom? Stoot het publiek er zich wer
kelijk zoo aan? Alles hangt toch af van
de w ij z e, w aarop ze besproken of be
schreven wordenliet smerige op zich zelf
is zoo smerig niet als de beschrijver liet
door zijn beschrijving maken kan! Het
wordt eerst in den waren zin afstoo-
„De Nieuwe Gids" van Juni bevat o. 111.
de eerste dramatische studie uit e m reeks
van Frans Mijnsscm de eerste dramatische
studie uil een reeks van vier, „idaWahl"
genaamd. Dit eerste stukje heet „Inte
rieur". We vinden met genoegen in deze
aflevering het slot van Aletriuo's geschrijf
over Napoleon, het vervolg van Van Hui
zeu's „Aan 't lichtende strand', verzen van
Victor van Vriesland, Francois Pauwels
en Jules Schürmann. Voorts vinden we
kunstbeschouwingen doof Cornells Vetli en
Willem Kloos. Do laatste bespreekt de
brieven van Mevrouw Bosboom- Toussaint
aan Potgieter.
Tot slot de Binnenlaudsclie Staatkun
dige Kroniek van Frans Netscher en een
bespreking der drie nieuw ontdekte ver
zen van Keats.
Woensdag 3 Juni had in den Larenschen
Kunsthandel te Amsterdam de opening
plaats van cle Juni-tentoonstelling, be
staande uit schilderijen eu aquarellen van
J. II. van Mastenbroek en llobbc Smith,
nieuwe etsen van Steinleu, nieuw aarde
werk van Klaas Vet.
Gedurende Juni, Juli en Augustus is
de Larensche Kunsthandel des Zondags ge
sloten.
YELSEREND. HUïNE VAN BREDERODE.
Een onbekend werk van den Belgischen
schrijver Charles de Coster is door een toe
val in de nalatenschap vail Hector Denis
ontdekt. Denis heeft aan liet sterfbed van
De Coster verwijld. Thans heeft men onder
cle papieren van Denis een manuscript ont
dekt, dat den naam van De Coster draagt.
Het behelst een drama in 5 akten, geti
teld „Stephanie", dat van December 1878
dateert en tot dusverre geheel onbekend
gebleven is.
De Juni-af levering van Felix Ortt.'s
maandschrift „De Vrije Mensch" bevat
o. m. een artikel „De Roeping van het
spiritisme". Voorts vincleu we er het slot
van Bodewijk van Mimop's stuk over Reiu-
leven en Vegetarisme. „Waar men het ge
luk zoeken moet" van Orison Swett Marden
is ook een sympathiek stuk.
De bekende tooneelleider
aan de bioscoop gegaan. Zijn
zal „Quatfe-viugt-treize'' van
Antoinc
eerste
Hugo
Claude Moiiet, die al geruimen tijd
meer schilderde, heeft zich thans wee:
liet. werk gezet.
is
film
zijn.
niet
aan
Tc Luik worclt eene tentoonstelling voor
bereid van litliograpliieën van den groo-
ten satirisclien teekenaar Honoré Dau-
mier.
Ziethier een woord van den groeten
beeldhouwer Rodin
„Nous n'avons sur les bêtes qu'un avau-
tage, celui de la parole, niais ol'les out
sur nous celui d'une morale et la sévérité
du visage,"
HAARLEM. SPAARNE GEZICHT OP DE WAAG.
tend, wanneer de auteur het smerig
besclirjjft. Hierin moet juist zijn fijner
gevoel de oplettende waarschuwer zijn. An
ders is zijn boek als kunstwerk al
reeds veroordeeld. Een besclirijfwijze mag
niet prikkelen, anders is zij immo
reel; en kunst is 11 ooit immoreelzoo
wordt ze door haar eigen wetten ver
oordeeld.
Maar het publiek dient te kunnen onder
scheiden en naar rechtvaardigheid te oor-
cleelen. Verkiest het boeken, welke over
onverkwikkelijke dingen handelen, niet te
lezen, daarin staat het natuurlijk geheel
vrij en kan niemand het dwingen. Doch
als liet er eenmaal kennis van heeft ge
nomen, clan is het verkapte schijnheiligheid
geen onderscheid te willen maken tusschen
de waarlijk pornografische boeken eu
die, welke aldus g"e 11 o e 111 d worden. Want
pornograpliisch wordt een geschrift pas
Engelsche Brief.
Een volk, trotsch 011 koel, vol activi
teit en practischen zin, daarbij bereid zich
ter bereikingzijner bij uitstek tastbare
doeleinden groote opofferingen te getroos
ten, moet, tijd en weder dienende, een aar
dige kans loopen als eerste in den wedloop
der natiën aan te komen. Tijd en weder
ziin clen Brit inderdaad bijzonder gunstig
geweest. Engeland's ligging, om te begin
nen, leende zieli bij uitstek tot operatic
basis (zoo gauw men goede schepen had),
0111 ervan op avontuur uit te gay.11 en er
op terug te vallen, zoodra, het met een
rooftocht - waarin niemand in de dagen
van Oh'm iets afkeurenswaardigs zag
tegen de buitenwereld gericht eens fali
ekant mocht uitloopen. Tegelijkertijd was
dit isolement een ideaalconditie 0111 daar
binnen, ongestoord en onbeclild door ande
ren, eigen zaken naar eigen ipziclit te re
gelen en van stonde aan het huishouden
op soliede grondslagen te vestigen. Hier
mee waren de Engelschen clan ook eerder
klaar dan de rest der westersche wereld,
die gedurende eeuwen dezen bevoorrech
ten eiland-bewoners wel a,ls niet veel meer
clan een troep arme tobbers, geboren om
in tweespalt en armoede en onder het
juk van feodale „bullies" te leven, moet
zijn voorgekomen.
Beide omstandigheden gelegenheid om
op wereldavontuur uit te gaan en zich
individueel, zelfstandig te ontwikkelen
hebben den Engélschman gemaakt wat hij
is, een sterke, leidende figuur iii de rij
der volkeren, een, die zich weet te doen
gelden en ziclizell' respecteert, al kon mir
'tuurlijk de onvermijdelijke reactie a,ls ge
volg cener zóó bevoorrechte positie niet
uitblijven. Deze doet zich in onze dagen
èn in het eigen volkskarakter èn in de
appreciatie, den Brit buitenslands toege
kend, gelden. T h u i s worclt het te vol 0111
dé op het primitieve (eigenbelang en winst
bejag) gebaseerde volksinstéllingeh ten
eeuwigen dage te bestendigen, da.nrbui-
t e 11 gelukt liet den beheerscker der zeeën
niet meer als vroeger het monopolie van
liet wereldverkeer uit te oefenen en de
wereld buiten Europa als het rechtmatig
erfdeel van Albion te zien erkend!
Wie wind zaait, zal storm oogsten, wie
naar een uitsluitend tastbaar ideaal leeft,
zal de aangeboren smaak voor het schoone
Verliezen, wie anderen in principe exploi
teert, klein houdt of oen plaats in de zon
ontzegt, zal eenmaal volgens hetzelfde be
ginsel worden behandeld, zoo gauw de
Wereld-cup in andere handen overgaat!
Wedijver, op school en daarbuiten, in
business en op liet sportterrein bclieerscht
hier liet leven, voedt de conversatie (vaak
uitsluitend) en geeft een grooten gang aan
het menschengewoel, dat in alle groote
Engelsche steden dooreenwriemelt. In het
volksbestaan nemen sport eu weddenschap
pen een even voorname plaats in als gods
dienst en politiek en zeker een hoogere
dan kunst, want het is in de eerste plaat-s
liet succes, dat men 111 dezen of genen
I kunstenaar vereert, en liefst een zeer tas t-
baar succes, niet zi.jn ziel, zijn genie, zijn
transcendentale gaven.
Met den anderen overheersclienden En
gelsehen trek, gouddorst, gooien sport en
gamble die hier vaak synoniem zijn,
zoadat een effeetnnma.il, die een renstal
houdt, maar evenveel iclee van paarden
en rijden heeft als een stovenzetter ten
iiwcnt, algemeen als sportsman wordt er
kend liet gewoonlijk op een aceoordje
..business" omvat bookmakers zoo goed
als bankiers, en professional voetbalspc-
lers evengoed als jockeys.
Maar deze zenuwachtige gejaagdheid om
anderen vóór te komen en te blijven zal
zich niet altijd kunnen doen gelden -
gevolg van omstandigheden zal zij zich
bij verandering van omstandigheden niet
meer op hetzelfde bevoorrechte standpunt
kunnen handhaven. Wie het van monopolie
en va.n exclusivisme van anderen moet hebt-
ben, ziet zich te oeniger tijd bekocht, d. i.
zoodra. het met hot monopolie uit is en
de buiten de wereldcompetitie geslotenen
zich aan de gedwongen interneering weten
te onttrekken.
Hoogere dingen staan hierbij op 't spel
cle pliysionomie der natie heeft .zich
in den loop der eeuwen naar deze abnor
male bevoorrechting „gezet" en niet. alleen
de Engelsche trekken staan er naar, maar
zijn karakter heeft zich na,ar de bij
zondere - tijdelijk zoo gunstige om
standigheden gevormd. Het is waarlijk vaak
bedroevend te constateéren, in hoe menig
opzicht wij den Engelsclmian vreemd zijn
en hij ons onverklaarbaar is. Hij brengt
zijn gehechtheid aan huis en familie ge
makkelijk op zijn country, zijn vaderland,
zijn ras over, zoo gauw zich een wijder
tegenstrijdig belang met het zijne kruist,
maar verder gaat hij niet. Vaderland
en ras zijn bij liem één, daarboven is niets
en geen Nazerener, kon hij de aarde op
nieuw betreden en zijn leer van algemeene
menschenmin verkonden, zou hier kans
van slagen hebben, zoo hij den Engélsch
man wilde trachten te overtuigen, da.t de
'aanspraken der menschheid in zekere ge
vallen hoven die van de country zouden
moeten gaan. I11 zulk een opvatting kan
de doorsnee-Brit niet komen. Dezelfde be
perktheid van gezichtseinder in don br<
belet hem dingen te zien, die voor
vrijzinnigen althans, als axioma's gel<
Als jongen leert men hem de algemc
geschiedenis niet of hoogst gebrekkig
eenzijdig, waar zij b.v. Wellington en
betrekkelijk kleine krijgsmacht als de o\
winnaar van Napoleon voorstelt en de
dige verschijning van Blücher op het sl
veld van Waterloo als een quantité né}
geable in het succes van clien dag wil
schouwd zien. De Reformatie, vrucht t
vreemden bodem, is hier nimmer zóó
geslagen als men dit biij fiere, onaihan)
lijke geesten zou verwachten. Zelfs
goclsdienstquaesties' laat cle natioi
„bias" zicli gevoelen, zoocla.t cle Engels
kerk, zooals zij vóór de Reformatie
wel als Roomsch-Katholieke kerk na.tr
lijk - bestond, den Brit eigenlijk lieve
clan een vreemde Protest,aiitsche kei
Ondanks de schitterende reclame la
ons hopen een onwillekeurige door cf
dinal Newman voor Rome gemaakt, hei
men liem in het Yatikaan nooii recht v
trouwd, niet ten aanzien zijner godsdic
stige overtuiging, maar 0111 de ook hc
eigen neiging, zich de Engelsche kathol ie
kerk als iets autonomisch, iets van vreei
delingen, den Heiligen Yader incluis, o,
afhankelijks te denken. Men behoeft da)
ook cle oudere Engelsche historie slecht'
11a te slaan 0111 in te zien, dat rtls cl
Stuarts b.v. zich van deze karaktoristie
meer doordrongen hadden gevoeld, h
waarschijnlijk minder slecht met hen zc
zijn geloopen en dat Elisabeth zich c
mogelijk zou hebben gemaakt, indien ha
historische tegenstandster zicli niet dc
vreemden zag geholpen. Dc kreet No
perywil voor velen hier niet zegge
vóór alles vrij van cle opgedrongen t
schenkomst van den zielverzorger(AI
behoeft maar rond te zien om te erv
ren, hoe muurvast cle Protestautsche prir
ter in 't Engelsche raderwerk past!) Mas
geen gezag van outsiders in onze ke 1
geen inmenging van vreemd gespuis B
het E n g c 1 s c h gewetenHet wereld
dispuut tusschen Luther en het Pausdom
voncl hier slechts matig belangstelling,
waar het 0111 hot beginsel ging en nog ten
liuidigen dage valt liet- den Brit moeilijk
in een Lutheraan een geloofsgenoot te zien
- - de man behoort immers niet tot z ij 11
kerk
Sterker nog dan op geloofsgebied komt
de tegenstelling: hier Engeland en dtia'
de rest! of liever: geen belang boven lie
Engelsche! uit, in cle voor het eilaudenrijl.
inderdaad schitterende periode barer su
prematie op zee. Kan het verwondering
baren, dat van liet eindeloos watervlak,
door Britanjo „gerulcd", de wereld bui
ten eigen country voor clen Engelschm; 1
beteekencle een donker vasteland, door
zee door God's wijs bestier ingesloten, doi
een muur met andere woorden, waarovi
de arme duivels daarbinnen mochten k>
keti noch klauteren en waarbinnen het E:
geland's eigenbelang, cl. i. ree li t, wa
hen opgesloten te houden?
Alle oorlogen, door .Engeland in cle:
afgesloten periode, in deze voorgoed voo
bije dagen (jaj houdt Engeland er een gewi
dige vloot op na en zijn alle vooraar
kolenstations voorshands nog in hare ha
den) gevoerd, hadden dit doel en daaro
klinkt het zóó dom en als men niet bet,
wist huichelachtig, een sympathiek mi
als Lord Roseberry te hooren beweren, d:
in het Napoleontisch tijdperk Engelai
Europa „redde". Va,11 een zijde, welke sine
eeuw en dag het beginsel divide et impoi
in hare internationale politiek huldigd
en die soms met troepen, maar meest me
geld alleen het eeuwig getwist op hc
vasteland hielp gaande houden,- -vancle
traditioneelen visscher in troebel wate
klinkt liet inderdaad meer dan naïef, da
wij vastelanders cle afwerping van he
Fransclie juk, in deze dagen door schooi
kinderen en fanfare-gezelschappen zo
aandoenlijk herdacht, bij slot van re
kening" zouden hebben te clanken apin de
zelfde brave kerels, die ons in onze dage)
van benauwdheid van de boste, voor Euro
peesche kolonisatie geschikte brokken on
zor koloniën afhielpen, van de Kaap not
wel met gebruikmaking van een order vai
den gevlucliten Prins van Oranje, Willen
A", den slapsten onzer stadhouders
W. de Veer.
