Bote:
Mei!
ZO
ALGEMEEN! WEEKBLAD
Co,-.
de Sier,kar
II
hoek Zijlweg.
naandelijks.
te tijdsomstandighsde,»
AN DE VEE
nuari 1818.
s in Effecten.
r, Overveen.
Santpoort.
Co.
straatweg 6g
1004a 1 1 -
[oogst hygiënisch
OORT.
No. 2.
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN".
Gedempte Oude Gracht 63.
Kantoor voor redactie en administratie:
felephoon 141. HAARLEM.
ir
Birmingham voor eerst
Donlijke leiding uitgevoerd
lijft het ook hier een de-
de werken. H. Rit mam
ssohn dat hij „der litbens
mreiche Instrumen t- urn.
is en in O. Kelk 's Mu
:en wij, dat hij he. son
;eheele wezen ook zijn
in J. Hartog's hoek „nei
zelfde eigenschappen van
boek is zeer lezenswaard,
hoe hoog M. als n nsih
1 goed hij in alle besohei-
hier verscheiden malen i
menigeen gaarne die mu-
ns hooren.
Kleêrmaker,
Telefoon 8X5.
Telefoon 2016.
-K
in Solo-zang, Klavier,
e, Muziekgeschiedenis,
srwijs.
De Directeur:
l£7
ALKMAARf
BREEDSTRAA1
Telefoon 252,
EN:
,an voor het bezorgen vuil
fl. StS8tSl««t !S|
tRI 1915.
n der noodige stortingen
bij de Nederlandscke Senk.
I toegezonden.
9e Jaargang.
ZATERDAG 9 JANUARI 1915
eekblad.
Prijs per
halfjaar fl.50
hij vooruitbe
taling.
Prijs per
nummer fö.lO
Advertentiën
10 cents per
regel
bij herhaalde
plaatsing
korting.
Bwa
Dit nummer bestaat uit 4 bladzijden.
In dit weekblad is tijdelijk opgenomen
HET MIDDEN", waarvan de eerste afzon
derlijke reeks is afgesloten met No. 34
van 24 Januari l.l.
Lezeressen, lezers.
Wie uwer ons thans het genoegen doet,
ons een nieuwen inteekenaar op ons blad
op te geven, ontvangt een lot op de fraaie
Monotype, welke door ons wordt verloot,
en die thans in het Sigarenmagazijn van
den Heer J. A. VAN 'T RIET is uitge=
stald.
Zegt het voort
Dr. G. A. van den Bergh van Eysinga,
predikant te Santpoort.
De geleerde en toch zoo eenvoudige man
bestemd eerst voor hoogleeraar te Amster
dam, of te Groningen, later te Leiden,
doch door geintrigeer van zekere zijde,
herhaaldelijk, zelfs bij buitenlanders, ten on
echte, achtergesteld, heeft zijn beroep tot
predikant bij de Nederlandsch Hervormde
:u meent e te Sandpoort aangenomen en zal
oorgen, 10 Januari '15 ,des morgens te 10
Kir"worden bevestigd en des namiddags ten
-'uur aldaar zijn intrede houden. Wij gaan
natuurlijk des middags in grooten getale
naar de vriendelijke Sandpoortsche kerk
■p. De gemeente zal zich die keuze
.rlijk niet berouwen. Zijne echtge-
ote dr. van den Bergh van Ey-
siMga-Ëlias, pbilosophe- en geschiedkundige.
,iid schrijfster en feministe, doorkneed
i cultuur-geschiedenis en letterkunde, ook
die van v erjongd Nederland, ferme Holland-
sche huismoeder tevens, is voor onze streek
met name ook voor Bloemendaal, waar
et geestelijk leven allengs ontluikt, al eer.e
en groote aanwinst, als haar echtgenoot
l u trouwe samenwerker.
Van dr. Van den Bergh van Eysinga's
prediking te Sandpoort is evenals van die
te Oss en Helmond, zijn laatste standnlaats,
te verwachten verzoening van wat zich or
thodox noemt en modern, door verdieping
Van modernisme, door innerlijke verlieh-
tiug*vïti rechtzinnigheid. Zijne betrekking
Van privaat-docent aan de universiteit te
Utrecht in „De geschiedenis van het ont
staan des Christendoms in verband met
tic cultuur van dien tijd", heeft dr. van den
Bergh van Eysinga aangehouden; hij heeft
groote wetenschappelijke verdienste als
beoefenaar van de geschiedenis van het
oudste christendom in verband met vooraf
gaande en daarmede gelijktijdig bestaande
godsdiensten. Zijn akademiseh proefschrift:
..Indische invloeden op oud-christelijke ver
halen" beleefde eenige jaren geleden eene
tweede Duitsche uitgave. Tal van boek
besprekingen op het gebied van de geschie
denis der godsdiensten verschenen van zijn
hand in binnen- en buitenlandsche tijd-
sGiriiten; wij herinneren aan „De Breking
dtsi Broods" (Theol. Tijdschr. 1904) en het
,Vis£ .symbool" (Zeitschrift der Deutschen
Morgenlandischen Gesellschaft, 1906). In
het standaardwerk van prof. Carl Cle
men te 5onn: „Religionsgeschichtliche Ër-
klarung de» Neuen Testaments" is doorloo
pend rekening gehouden met den arbeid
an den nieuwen Sandpoortschen predikant.
Bekend is geworden, dat wijlen prof. J.
M. S. Baljon, te Utrecht, dr. Van den
Bergh van Eysinga heeft aanbevolen voor
cen leerstoel voor vergelijkende godsdienst
geschiedenis te Manchester. Toen aan de
Hoogeschool te Amsterdam een opvolger
werd gezocht voor prof. Brandt, werd dr.
Van den Bergh van Eysinga o.a. aanbevolen
door prof. Lucian Schermer, orientalist van
de universiteit te München, Heinrich Holtz-
mann, de z.g.Altmeister der Neutestamenti-
schen Wissenschaft, Wilhelm Bousset, pro
fessor in Göttingen, Hermann Gunkel, pro
fessor in Giessen, E. Sachau, professor in
Berlijn. Gunstige kritieken over zijne wer
ken schreven o. a. R. O. Francke in de
„Deutsche Literaturzeitung" van 1901. E.
Sidney Hortland in Folk-lore van 1902, R.
Pischel in de „Deutsche Literaturzeitung"
van 1901. H. Oldenburg in de „Theologische
Literaturzeitung van 1905; J. Kirste in het
„Literarische Zentralblat" van 1905; Alfred
Loisy in de „Revue critique d'histoire et de
littérature" van 1905; prof. A. Réville in de
„Revue de l'histoire des religions"; prof.
Speyer in het „Museum" van 1905; R. Steek
in de „Protestantische Monatshefte" van
1910, prof. H. U. Meijboom in het „Theol.
Tijdschrift" 1908 VI, Albert Schweitzer in
de nieuwe uitgave van zijne „Geschichte
der Leben-Jesu-Forschung, 1913.
Behalve boven reeds genoemde werken
schreef dr. Van den Bergh van Eysinga:
„Aeneis VI", Theol. tijdschrift 1903; „Alle
gorische Interpretatie", intree-rede als pri
vaat-docent te Utrecht, verschenen bij
P. N. van Kampen Zn., te Amsterdam in
1904; „Van Hebreeuwsche tot Alexandrijn-
sche wijsheid" in „De Gids" van Sept. 1905.
„Philo Judaeus Alexandrinus", De Gids,
Aug. 1906; „Altchristliches und Orientali-
sches". Zeitschrift der Deutschen Morgen
landischen Gesellschaft, 1906; „Over het
Evangelie van Marcus", Theol. Tijdschr.
Maart 1907; „Zur Echtheitsfrage der igna-
tianischen Briefe" in Websky's Protest.
Monatshefte XI, 7, 8; „Zum richtigen Ver
standnis des johanneischen Prologs", ib.
XIII, 4; ,De echtheid van Clemens' eersten
brief aan de Corinthiërs", Leiden, E. J.
Brill, 1908; „Een Calvinist over oud-chris
telijke Letterkunde'", De Gids 1909, Febr.;
„Een historisch-materialistische beschou
wing van het ontstaan dés Christendoms"
(naar aanleiding van Kautsky's Der Ur-
sprung, des Christentums) De Gids, Aug.
J909. Levensgeschiedenis „van prof. G. J.
P. J. Bolland in „Mannen en Vrouwen van
beteekenis". 1910. Dr. Van den Bergh van
Eysinga is medelid van de redactie van
het nieuwe Theologische tijdschrift.
Het spreekt van. zelf, dat het gevaar be
staat dat een man als deze, dat een echt
paar als de heer en mevrouw Van den
Bergh van Eysinga, onze streek weder
spoedig zal verlaten, om in eene universi
teitsstad ten volle aan hunne bestemming
te beantwoorden. Het is aan ons allen, die
de leidinv van het geestelijk leven in deze
streek willen stellen onder de beste krach
ten, dit in ons eigen belang zoolang moge
lijk te verhoeden.
Het portret dat wij bij ons blad van den
nieuwen voorganger geven, is een zinco
naar een ets van den te Nunen woonach
tigen kunstschilder Alfons Blomme, van
het vorige jaar.
De nieuwe Paus.
De r.-k. kerk heeft tegen het uitbreken
en in het begin van den nu woedenden oor
log zwaar geleden. De aartshertog van
Oostenrijk, troonopvolger Ferdinand, een
man der kerk zeer toegedaan, viei. Om
streeks denzelfde'n tijd ontvalt haar de ge
neraal der Jezuïeten, en de witte paus,
paus Pius. Beiden stierven zonder luiden
smartkreet om het ontketende kwaad, van
geen van beiden een schitterend sterven, als
liet wegdeinzen van den teederen geest van
liet goede naar betere gewesten op het
naderen van den baarlijken duivel des doods.
De r.-k. kerk, hoezeer ook één geheeten
over de geheele wereld, en verbreid rond
om de gansche aarde hoezeer ook op
staande alom als vat van Liefde, machte
loos heeft ze neergezeten, evenals haar
tegenvoetster, de internationale sociaal-'
democratie; hare geioovigen, in even zoo
vele kampen verdeeld als er zijn oorlog
voerende natiën, ze verscheuren nog elkan
der als ware aan geen hunner ooit de
cathechismus geleerd.
Een nieuwe paus staat op. Wel niet een
liberaal man, maar dan toch een politiek
man, wat van een paus gezegd, wil zeggen:
niet een éénzijdig drijver, niet een blind
dweeper, maar een man met eèn gezond
verstand, die op tijd weet van geven en
nemen. Deze helderziende vat zijn taak
ernstig op.
De staatkundige gebeurtenissen, de oor
logvoerende partijen hebben zijn kerk aan
getast, sterke stellingen dier kerk verwoest,
trouwe priesters vermoord. Hij nu zal
trachten de omstandigheden te wijzigen, hij
tast de oorlogvoerende partijen aan; maar
met overleg en zachte woorden.
Eerst eene poging die mislukte: een wa
penstilstand op het Kerstfeest; Rusland had
er geen belang bij, integendeel, deze gebeur
tenis die, had zij plaats gehad, een kerkelijke
west-Europeeseh-christelijke tint zou hebben
gedragen, zou den Russischen naast den
Czaar staanden pope hebben achteruitge-
schoven. Nü de poging om gedaan te krij
gen, dat de oorlogvoerenden uitwisselen de
krijgsgevangenen tot verder krijgvoeren
onbekwaam. Half beminnelijke, half wree-
de, maar politiek gesproken geniale ge
dachte!
Beminnelijke gedachte! Tienduizende ge
zinnen zullen voor het leven verongelukten
in hun midden terugzien, zullen hen kunnen
koesteren. Wreede gedachte! Honderde,
zoo niet duizende gezinnen zullen wreed
■ontgoocheld worden als de werkelijkheid,
sprekende uit de verminking van hunne ge
liefden, voor hen staat en bij hen blijft!
Geniale' gedachte uit politiek oogpunt be
schouwd! Want tienduizenden voor het
leven verminkten thuis, welk een stage
bron van verontwaardiging, verbittering te
gen, afgrijzen van den oorlog als zoodanig.
De wreed verminkten en hun weenende ver
wanten, de woorden die van hunne lippen
stroomen zullen als tanden knagen aan de
halsstarrigheid en den moed der natie, waar-
toe zij beliooren.
Oorlog en gemeenschaps-stijl of cultuur.
Cultuur is die toestand van ontwikkeld
zijn der samenleving, waarin bij wijzè van
tegenstelling met een louter natuurlijken
toestand van onderlingen wedijver zonder
meer, verheven menschelijke gevoelens en
gedachten tot uiting komen. Cultuur is dus
een andere toestand dan een van welvaart;
cultuur is ook iets anders dan beschaving;
al is eene zekere mate van stoffelijke wel
vaart en van uiterlijke en innerlijke be
schaving, d. i. de aanwezigheid van gecul
tiveerde personen, voorwaarde voor cul
tuur.
Cultuur is stijl, gemeenschaps-stijl. Hoe
verhouden zich oorlog en gemeenschaps
stijl Het zijn in het bizonder onze ooste
lijke buren, die zich die verhouding als
volgt denken„wij zijn dragers der cultuur,
der nieuwere cultuur van Midden-Europa,
gaat het ons goed, dan bloeit die cultuur,
randt men ons aan, men randt die cultuur
aan." Lezer, denk hierop eens door. Maar
beantwoord eerst aan uzelf deze vragen:
„Wat was die gemeenschapsstijl van onze
oostelijke buren, zegge in het jaar 1914?
Uit welke tijd dagteekent de bloei van een
Duitschen stijl, uit den tijd van het Duitsche
rijk van na 1870, van den machtigen mili
tairen eenheidsstaat of uit dien van den
opbloei der groote persoonlijkheden Kant,
Goethe, Schiller. Schelling, Fichte, Hegel,
Von Humboldt, Platen, Novalis
Is de tegenwoordige houding van Duitsch-
land niet eene Bismarckiaansche houding
En is Bismarck eene persoonlijkheid van
belang voor de wereld-cultuur of voor iets
eigenaardig Duitsch, Duitsche volkskracht,
Duitsche nationale politiek, Duitsche cultuur
als men wil
<En zend het antwoord aan uw Duitsche
vrienden.
PLAATSELIJK NIEUWS.
De E. N. E. T.
Wat heeft de E. N. E. T. in de bus gebla
zen! Verduiveld, dat is nog eens een goeie
boel geworden. Waar wij vroeger ons op
het Stationplein doodelijk vermoeiden om te
w eten te komen, welke tram ons naar Over
veen, welke ons naar Bloemendaal voeren
zou, totdat wij eindelijk een uitkomstgevend
visitekaartje boven het hoofd van den wa
genbestuurder zagen hengelen, daar is thans
een oplossing zoo fraai en toejuichenswaar-
dig bedacht, dat wij er niet genoeg goeds
van kunnen zeggen. Het is voortreffelijk.
In groote, 's avonds verlichte letters Bloe
mendaal en Overveen boven op de wagens.
Het is een lust, een lieve lust, en wij spre
ken zonder twijfel uit naam van alle plaats-
genooten, wanneer wij hier de directie van
de E. N. E. T. van harte danken voor hare
goedertierenheid.
Met goud bekroond.
De inzending van den heer Adriaan Boer,
te Bloemendaal, op de Fotografie-Tentoon
stelling, georganiseerd door de Semarang-
sche Kunstkring, op de Koloniale Tentoon
stelling te Semarang, is bekroond met de
gouden medaille.
Een belangwekkende lezing.
Donderdag 14 Januari, des avonds ten 8
uur, zal ds. S. Berkelbach v. d. Sprenkel, in
de christelijke school te Bloemendaal, een
lezing houden over den kerkvader Augus-
tinus. Plaatsen a 1,zijn verkrijgbaar
bij den heer A. Vernout, te Haarlem en des
avonds aan de christelijke school.
Wij weten bij ondervinding, dat men zich
een gang naar een rede van den heer Ber
kelbach van den Sprenkel niet zal berou
wen; welsprekend, diepzinnig en toch een
voudig, ziedaar kenmerken van wat deze
eerlijke gids aan zijn gehoor weet te geven.
De netto-opbrengst komt ten goede aan
de christelijke school te Bloemendaal, en
aan de Diaconie te Wijk aan Zee.
Lezingen dr. J. D. Bierens de Haan.
In de data der lezingen van dr. Bierens
de Haan komt in zoover verandering, dat
de derde lezing inplaats van op een Dins
dag ,op een Woensdag is gesteld. De vast
gestelde data zijn nu dus 26 Januari, 2 Fe
bruari, 10 Februari en 16 Februari.
Lezing van den heer Meijer.
Men had aan spreker menigmaal ge
vraagd wat er toch eigenlijk voor moois
in Dante's „Divina Comedia" was, en deze
reeks voordrachten nu wilde niet anders
zijn, dan een poging om die vraag te beant
woorden. Wel verre van een verhandeling
te schrijven en die geschreven verhandeling
voor te lezen, wilde de heer Meijer al sprè-
kend, trachten zijne toehoorders in de sfeer
van Dante te brengen.
De Divina Comedia wordt wel genoemd
„De Stem van tien zwijgende eeuwen"', en
nergens elders, zelfs niet in de gothiek.
vindt men zoo volkomen als in dit werk de
ziel der middeleeuwen gegeven. Met behulp
van eene teekening op een bord, verduide
lijkte spreker aarde, hel en wereldgeheel,
zooals Dante zich dat voorstelde. De aarde
een stilliggende bol,rond welke de zon draait.
De hel een trechtervormige afgrond midden
in de aarde. Aan het uiteinde der hel, de
louteringsberg. De kristallijnen hemel is de
buitenste der sferen, welke den aardbol om
geven. Dante's reis geldt nu, zooals we we
ten, die gansche wereld van hel, louterings
berg en hemel. Dat is de inhoud der Divina
Comedia. Voor dit werk moeten wij echter
„La Vita Nuova" lezen, waarin Dante's
liefde tot Beatrice wordt behandeld, en de
wonderbare gemoedsstaat, waarin hij door.
haar geraakt; hij wil zoozeer zijn hart
verheffen, dat hij hare heerlijkheid zal kun
nen aanschouwen. Het resultaat hiervan is
de Divina Comedia.
Dit boek nu is het boek der middeleeu
wen, en zulks niet slechts wijl de schoonheid
en schriklijkheid dier tijden eruit tot ons ko
men, maar vooral omdat het den kinderlij
ken ernst der middeleeuwen ons nader-
brengt. Het is tevens een boek voor alle
tijden omdat het het leven geeft, zooals het
is en altijd wezen zal; de gang door de
smart naar de louteringsberg.
Voor de twee lezingen, nog door den
heer Kees Meijer op 11 en 18 dezer te hou
den, zijn bij den heer J. van Kampen, Bioe-
mendaalscheweg 115, nog kaarten te ver
krijgen tegen 1,—recht op toegang
gevend tot beide lezingen.
Op 1 Januari 1915 waren er in deze ge
meente nog 337 Belgische vluchtelingen