Dames!
uitsluitend naar jinaat.
De staat heeft den plicht zichzelf te zijn.
Dat is de wijze, waarop hij zijn eigene bij
drage kan leveren ter bereiking van het
doel der menschheid.
Wanneer men in 't algemeen het gebruik
van geweld tot handhaving van recht niet af
keurt, waarom zou men dan den staat prin
cipieel het recht ontzeggen, z'n recht tegen-
ei. er aanranding van buiten met geweld te
handhaven? Gebrek aan het vermogen of
jen wil tot het brengen van offers voor
de verdediging van het volksbestaan, is een
symptoom van verval.
Ook wij, Nederlanders, mobiliseerden.
Zijn we daarmee in Gods weg Spreker
volmondig: ia. Het Nederlandsche volk
heeft zijn eigen taak in de wereld. Het
neemt zijn eigen, eervolle plaats in temid
den van de cultuurvolken. Het is z'n recht
en zijn plicht, met de krachten, waarover
het beschikt, die plaats te handhaven.
Dit was voor hem het ontroerende in
dezen oorlog, dat zoovelen zelfs den schijn
van recht laten varen, geen normen van
recht meer erkennen, waarnaar men te
/.(.eken en waaraan men zich te onderwer-
In heeft.
We vimlen den uitweg niet door te pein
zen, we moeten hem maken door te han
delen.
De kostbaarste goederen worden 's men-
.hen eigendom door de tragiek van het
cm. Maar we constateeren het verlegen
huiverend: de tragedie brengt katharsis
(loutering) teweeg, maar door de eleos
i medelijden) en phobos (vrees) die ze wekt
\ristoteles).
Geweren.
Het is wellicht niet ondienstig in dezen
cd, eens wat meer over de geweren aan
onze lezers te vertellen.
Er bestaan een zeer groot aantal fabri
katen, waaronder het Mannlicher en Mau- I
ser de beste zijn. In Nederland en Oosten
rijk is het Mannlicher, in België het Mau-
r, in Duitschland zijn beide fabrikaten in
gebruik. In Frankrijk gebruikt men het
Lebel-, in Engeland het Lee-Enfield, in Rus
land het Nagant-geweer.
Omtrent de waarde dezer verschillende
fabrikaten, vinden wij een en ander in de
,.N. Rott. Ct'.'
Van de genoemde systemen zijn, zóoals A
gezegd, de Mannlicher en Mauser de beste.
Het Lebel-systeem is niet op de hoogte des
tijds, daar de patronen stuk voor stuk in
magazijn moeten worden gebracht en
niet houdersgewijze, 5 stuks tegelijk -
zooals bij de andere stelsels. Aan een ge
deelte der troepen is een nieuw geweer uit
gereikt, kaliber 6.9, met spitskogel, aan-
vangssnelheid 870 M. De oudste soort
Mauser Belgisch geweer - heeft tegen
over de Mannlicher de volgende nadeelen:
1", Openen en sluiten van den grendel
host meer arbeid.
2°. In- en uit elkaar nemen van den
grendel, noodig voor goed onderhoud, in
brengen van patronen en ledigen van het
magazijn, gaat moeilijker.
3". De patronen worden bij de Mauser
door de veerende wanden van het magazijn
vastgehouden, die door veel gebruik ver-
slannen. Bij de Mannlicher dient hiertoe
de houder, welke telkens ververscht wordt.
4". Bij de Mauser is het magazijn wel
gesloten, dus stofvrij, maar valt de houder
niet uit, zooals bij Mannlicher, indien de
laatste patroon verschoten is. In het ge
woel van den strijd kan het dus zeer wel
voorkomen, dat de soldaat vermeent patro
nen te verschieten, zonder dat er een kogel
den loop verlaat.
De nieuwe Mauser, o. a. de Duitsche, is
zeer verbeterd en staat op één lijn met de
Mannlicher. Dat Duitschland van de
Mannlicher (1888) overging op de Mauser
(1898) schijnt zijn oorzaak te hebben in het
feit, dat de Mauser-fabrieken binnenslands
gelegen zijn.
Geweerkogels zijn als regel van lood. om
geven door een mantel van nikkeistaai of
kopernikkel. Alleen de Fransche, de z.g.
balie D, is geheel van geel koper.
De kogels zijn van voren rond (ogief-
vormig), de Duitsche das Spitzgeschoss
is puntig.
Wat de ballistische eigenschappen be
treft, kunnen we mededeelen, dat de Duit
sche kogel, verschoten met het vizier aan
700 M„ zich slechts 1.75 M. boven den
grond verheft, de Fransche daarentegen
3.66 M. De Duitsche kogel scheert dus
korter langs den grond, wat een voordeel
is, theoretisch althans. De oorlogsschutter
maakt door de zenuwschokkende omge
ving, waarin hij zich bevindt, grove schiet-
fouten. Deze fouten hebben op gestrekter
banen natuurlijk grooter uitwerking, dan op
meer gekromde, m. a. w. bij een richtfout
van b.v. 1°. zal bij het Duitsche geweer de
kogel veel verder van het doel vallen, dan
bij dezelfde fout, begaan bij het Fransche.
Het zal u bekend zijn. dat de schiet-
resultaten in alle oorlogen zeer slecht zijn
geweest, 1 pCt. treffers is bepaald veel.
De Duitsche kogel gaat op 400 M. door
een ijzeren plaat van 7 mM„ door 80 cM.
hout of 90 cM. zand.
Hier en daar hebben we wellicht techni
sche uitdrukkingen gebezigd, die niet ieder
van u zal hebben begrepen, maar we zien
geen kans deze zaken in korte trekken dui
delijk te maken aan den vreemdeling op
gebied van wapentechniek.
ONTVANGEN BOEKEN ENZ.
I)e Vereeniging tot behoud van Natuur
monumenten in Nederland heeft thans in
het licht gegeven, een brochure, waarin
een overzicht wordt geboden van wat deze
zoo sympathieke vereeniging gedurende de
negen jaren van haar bestaan heeft tot
stand gebracht, en dat is niet weinig. Ons
land heeft een aantal uiterst fraaie plekken
aan te wijzen, voor wier schoonheid niet
voldoende belangstelling bestaat, en welke,
wordt zulks niet tijdig verhinderd, zouden
worden verwaarloosd en geschonden.
Gelukkig, er kwam verandering. Immers,
toen eenige jaren geleden het voortbestaan
van het Naardermeer met zijn eenige broed-
kolonie van lepelaars, zijn broedplaatsen
van tal van andere vogels en zijn merk
waardige water- en moerasflora, in gevaar
werd gebracht, werd door een aantal na
tuurvrienden de Vereeniging tot Behoud
van Natuurmonumenten in Nederland op
gericht, die dit moerasgebied als haar eerste
natuurmonument heeft bewaard voor ver-
waarloozing.
Door genoemde vereeniging werden al
spoedig daarna met den steun van tal van
welgestelden in ons land, voor de toekomst
behouden: het Leuvensche Bosch, de bos-
schen van Hagenau bij Dieren, de Oister-
wijksche Vennen, en werd verder het voort
bestaan verzekerd van tal van broedkolo-
nies op Texel, Rottum en andere onzer
noordelijke eilanden.
Van dit alles kan men in deze brochure
der vereeniging lezen. Met groote sympa
thie en dankbaarheid erkennen wij gaarne
de werkzaamheid dezer vereeniging, en wij
wekken een ieder op lid te worden, Het
secretariaat is gevestigd Rokin 69. Amster
dam. Het lidmaatschap kost 2,50 tot
25,— 's' jaars. het donateurschap f 50,
'sjaars.'
Vermelden wij nog dat de brochure fraai
geïllustreerd is. De welwillendheid van het
bestuur der vereeniging (stelde ons in staat,
eenige van die mooie kieken in ons blad v
af te drukken.
Jan Ligthart, „Jeugdherinneringen".
Uitgave der firma J. B. Wolters.
Groningen.
Met genoegen kondigen wij dezen twee
den druk van dit aantrekkelijk boek van
Ligthart aan. Het verdient de ondervonden
belangstelling in ruime mate. Hoe rechtuit
is dat stukje kinderleven verteld, hoe her
vinden we tusschen die wonderlijke, pak
kende indrukken onze eigen indrukken toen
tertijd van het groote, groote leven. Hoe
vinden wij er uit het kinderleven, als een
soort onthullingen van belangrijke gebeur
tenissen ,waar wij voordien onopgemerkt
voorbijgingen, waar wij, een weinig afge
stompt door den dagelijkschen omgang,
geen aandacht meer voor vonden. Hoe
krijgt veel van het oogenschijnlijk onbelang
rijke beteekenis, nu deze schrijver het ons
verhaalt op zijne zeer eigene persoonlijke
manier. Het zal dan ook menigeen een rui
mer kijk geven, dit boek, daar ben ik zeker
van. En wat het vooral ook zoo goed doet
zijn, is de overtuigende oprechtheid, waar
mede deze jeugdherinneringen hier zijn uit
geschreven.
Er is veel. zeer veel te leeren uit dit
werk; en de lezer neemt het in zich op en
onthoudt het ook, gepakt als het hem heeft
door de echtheid en de juistheid. Hier is,
bijvoorbeeld, weer eens een staaltje daar
van in het Naschrift bij dezen tweeden
druk:
„Kinderen voelen ons innerlijk. Ziedaar
de waarheidEn daarombedrieg u
niet. Speel geen comedie met de jeugd:
verwacht niet, dat de kinderen uwe inner
lijke gezindheid niet zullen opmerken, om
dat ze maar kinderen zijn. Zij photogra-
feeren in de camera obscura van hun hart,
uw gemoed veel helderder en nauwkeuriger
dan hun oog uw uiterlijk ziet, en in dat hart
bewaren ze het voornaamste deel van uw
persoonlijkheid, niet het steeds veranderend
uiterlijk, maar het zichzelf gelijk blijvend
innerlijk.
Wij raden ieder het boek te lezen. Op
een of andere wijze doet elk er zijn voor
deel mee. De prijs van het degelijk ver
zorgde werk is gebonden slechts f 2.50.
boekje, getiteld „België vóór en tijdens den
oorlog". Het is een verzameling afbeeldin
gen van België's belangrijkste bouwwerken,
en thans dus een boekje van historische
waarde. De prijs, in goede uitvoering, is
slechts 50 cents.
Bij de Uitgeversmaatschappij „Elsevier"
verschijnt een vierde herziene en bijge
werkte druk van Winkler Prins' bekende
geïllustreerde Encyclopaedie.
Bij dezelfde uitgeefster verscheen een
We ontvingen een werkje, getiteld: „Oor
log en Christendom"eene getuigenis door
Hilbrandt Boschma, Evangelist, met een
voorrede van dr. Louis A. Bahler. De prijs
van dit werkje is 40 ct.; de uitgever is ad
ministratie „Licht en Liefde", Ruurlo.
Een Visioen.
Telegram: Met Godes hulp versloegen wij
[den vijand,
die duizenden gewonden en dooden ach
terliet
Men zendt ons het volgend gedicht naar
aanleiding van de plaat van voorverleden
week in ons blad. (Overgenomen uit het
Zondagsblad van „Het Volk".)
In denk bij Jezus' beeld, met d'eene hand voor
[d'oogen,
En d'and're_ afgewend, waar zoo veel krui-
[sen staan.
Daar moet een zwaard nog scherper hem door-
[wonden,
Dan dat op Golgotha hem door de ziel moest j
[gaan.
Want Eigen Kruis, o! 'k zie 't, in de bedekte
[oogen.
Het heeft hem zeker niet van zóóveél wte
[vervuld,
Als nu zijn wereld hem na eeuwen ïs verschenen,
Een bloedbedropen Kruis, in oorlogsdamp
[gehuld.
„Met Godes hulp, zoo staat, versloegen wij den
[vijand,
D.e duizenden gewonden en dooden aChter-
jliet."
„OGode sta mij bij i moest 'k zóó terug hier
[komen
Oi Waarom spaardet Gij1" mij deze doornen
[niet?"
„Heeft dat mijn geest gewerkt, die erikel wilde
[leeren
De goddelijke les, wat zuiver-mensch-zijn is?
Heb 'k dan vergeefs geleefd, gestreden hier,
[geleden
Om weer, ten doode toe, te voelen droefenis
Mijn God, mijn God! waarom hebt Gij mij'
[weer verlaten,
'k Voel nog meer mij alleen dan in mijn
[lijdënstijd,
Want nu, nu zie ik pas, hoe weinigen mij
[volgden
F.n hoe mijn Evangelie op aarde wordt ont-
[wijd.
,,'k Verlaat de aarde weer, weer met doorsto-
[stoken harte,
'k Bid voor de menschheid, geef haar weer
[mijn Geest,
Mocht na dit tweede kruis, ik eens terug hier
Tkeeren
Met „groote stem" dan roepen: ,,t is niet
[vergeefs geweest."
v S. B. K.—L.
VOLKSGEZONDHEID.
Te Zandvoort zijn, nu de 34 nieuwe arbei
derswoningen zoo goed als voltooid zijn,
door het gemeentebestuur een 25-tal der
slechtste oude woningen onbewoonbaar ver
klaard. Zoo schuift allengs door goeden
wil en gemeenschappelijken socialen arbeid,
de welvaart de ellende op zij.
LETTEREN EN KUNST.
Larensche Kunsthandel.
Deze kunsthandel heeft voor deze maand
een tentoonstelling ingericht van schilde
rijen van den jeugdigen Belgischen kunste
naar Raoul Hynckes, den Vlaamschen etser
Jules de Bruycker, benevens in het voor
zaaltje een kleine collectie schilderijen van
Frans Hogerwaard.
Het was de bedoeling geweest, behalve
etsen, ook eens wat teekeningen en aqua
rellen van Jnles de Bruycker, die in Hol
land nog nimmer zijn tentoongesteld, te
laten zien. De Larensche Kunsthandel ont
ving echter een brief van Jules de Bruycker
uit Londen, waarin hij o. m. schrijft: „Inder
daad de Duitscher moet toch iets kennen
van kunst, meen ik, daar de minste croquis,
welke in mijn atelier hing te Deynze bij
Gent, hem waardig scheen te stelen en weg
te sturen. Dus deze ten toon te stel
len of teekeningen of aquarellen, is niet
mogelijk," enz.
Er worden van De Bruycker dus alleen
etsen tentoongesteld.
In Februari zal ook de Belgische schil
der Maurice Sys uit LaethemSt. Martin,
landschappen exposeeren van de zonnige
streken rondom Gent. van de Yser en van
de Leie.
Voor April is een tentoonstelling van
werken van Jan Toorop in voorbereiding.
De tentoonstelling van ..Oorlogsteeke
naars" is van 1025 Januari te Groningen
te bezichtigen in de zalen van het gemeen
telijk museum.
Mr. Frans Erens naar Zandvoort
uitgeweken.
Onze bekende letterkundige mr. Frans
Erens. dezen zomer woonachtig nabij Aken,
BELEEFD BE
VEEL IK MIJ
AAN VOOR
UWER Corsetten
MEVR. fi v. d. BRINK, C«r-
g«»ièw. KEIZERSGRACHT 717,
AMSTERDAM. - ELKENVRIJDAG
AANWEZIG IN „HOTEL CEN
TRAL", - LANGE POTEN,
DEN HAAG.
is onlangs naar Nederland uitgeweken en
heeft zich te Zandvoort gevestigd in eene
woning aan de Haltestraat. Wat deze fijn
gevoelige waarnemer met het vriendelijk
karakter in den laatsten nazomer heeft ge
leden in het hem voorbijtrekkend oorlogs
tumult, is o. a. in een der najaars-afleverin-
gen ,De Nieuwe Gids' beschreven onder den
titel: „Uit het dagboek van een grensbewo
ner." Moge de sympathieke prozaist in onze
omgeving, althans plaatselijk de vrede vin
den. welke zoo noodig is om rustig te blijven
waarnemen en denken.
MUZIEK.
Orgelbespeling in de Groote Kerk.
op 17 December, door den heer
Louis Robert.
Wat heeft Bach toch een onuitputtelijke
phantasie gehad en welk een heerlijken
schat van orgelmuziek hebben wij daaraan
te danken. Daartoe behoort ook de Prae-
ludium et Fuga in F. gr. t.", een weinig
o/nvangrijk, maar een zeer gedachtenx\\k
werk. Hierna „Fantasia" van Moritz Bro-
sig, bestaande uit drie deelen, waarvan het
eerste (Festivo) krachtig, het tweede (An
dante) zacht en rustig en het derde (Fuga)
sterk, vol en plechtig klonk. Eigenaardig
was 't verschil dier beide Fuga's' na elkaar.
n°. 3 was een „Andante Sostenuto" van
J. B. de Pauw (manuscript, eerste uitvoe
ring) dat ik bizonder mooi en zangerig
vond en ook zeer mooi geregistreerd. Het
laatste was de „Tweede sonate op. 24" van
C. F. Hendriks Jr., die wij op 10 Juli ook
hoorden. Ditmaal vond ik er ook veel moois
èn veel vreemds in, zooals meer uitingen
van onzen tijdgeest „vreemd" zijn. ook op
muzikaal gebied.
Concert-Vereeniging „Haarlem's Mu
ziekkorps. Matinée op Zondag 3
Januari 1915, half drie; directeur de
heer C. P. W. Kriens; met mede
werking van mej. M. L. Haitsma
Muiier, zang; en mej. M. Nieuwen-
huijzen Kruseman. piano; beiden te
Haarlem.
Het was voor den directeur een moeilijke
taak om, zoo kort na het sneuvelen van zijn
oudsten zoon, deze uitvoering te leiden. Het
orkest speelde eerst: Ouverture „Meeres-
stille und glückliche Fahrt" van F. Men
delssohn, vervolgens „Prélude du Déluge"
van C. Saint-Saëns, waarin vooral de viool-
solo van den heer Ferwerda zeer goed
klonk. Voor afwisseling was 't heel aan
genaam te luisteren naar de Ariette aus
der Oper: „Der Freischiitz" van C. M. von
Weber. De stem is veel krachtiger en vol
ler geworden sedert een vorig optreden,
klinkt glashelder, zuiver en is zeer wëllui-
dend. Vóór de pauze hoorden we van het
orkest nog de Suite uit Peer Gynt van
Grieg.
Na de pauze van 't orkest: Ouverture
„Don Juan" van W. A. Mozart; daarna
voor zang met piano-begeleiding eerst twee
liederen van Brahms, n.l. „Botschaft" en
„Standchen", voorts „Maria", Wiegenlied
van Max. Reger en „een liedeken van scei-
den", van Coster. Deze beide vielen zeer
in den smaak, zoodat er nog een toegift
volgde en wel: „Volkslied" van Brahms.
Ook in de liederen met piano-begeleiding
zou een weinig meer gloed in de voordracht
(vooral bij Brahms) zeer gewenscht zijn.
Tot slot gaf 't orkest nog Fragmenten uit
de- opera „La Bohème" van G. Puccini.
Over de „Elias"-uitvoering een volgend
maal.
