KERK-AGENDA, Zondag 14 November.
Haarlem: Vereen, van Vrijz. Herv. (Geb. Prot.)
10 u. Ds. Bakker, pred. Zwolle; Eglise Wallonne,
Pas de Service; Rem.-Ger. Gem. 10 u., Ds. Olde-
man, Rem. pred. te Delft; Ev. Luth. Gem. 10 u.,
Ds. de Meijere; Ver. Doopsgez. gez. Gem. 10 u.,
Ds. Plantenga, 5 u., Ds.Binnerts Sz.
Heemstede: Ned. Rerv. Gem. 10 u., Ds. Oberman.
Houtrijk en PolanenNed. Herv. Gem., 10 u.,
Ds. B. Baljon.
Santpoort: Ned. Herv. Gem. 5 u., Ds, Van
den Bergh van Eijsinga.
Spaarndam Ned. Herv. Gem. 10 u., Ds. S. A.
Baljon.
limuiden: Ned. Herv. Gem. 10 u., Ds. Bins, pred.
te Ellewoutsdijk, 5 u. Ds. Bins; Doopsgez. gem.
en Ned. Prot. Bond, 10j u., Ds. Luikinga. Intrede.
Zandvoort; Ned. Herv. Gem. 10 u., Ds. Pos
thumus Meijjes.
AGENDA.
BDOEMENDAAL.
„Rusthoek" Zaterdag 20 November, 2 uur, Opening
der Van Baemdonck-tentoonstelling.
H vAKLEM.
Bureau van Consultatie tot verleenen van rechts
bijstand aan onvermogenden. lederen Vrij
dag houdt het bureau des namiddags ten half-
twee zitting in het gerechtsgebouw aan de
Jansstraat.
Koloniaal Museum (Paviljoen.) Dagelijks ge
opend van 104 ure.
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend vau 104 ure.
Gemeentel ij k Museum. Dagelijks geopend van
104 ure. Entrée f 0.25 p.p. Ie Woensdag
van de maand vrij. Zondags van 10—3 vrij.
Stads-Bibliotheek. (Prinsenhof.) Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 10—4 uur.
Groote Kerk. Dinsdags van 12 ure, en
Donderdags van 2—3 ure. Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (be
halve Zaterdags en Zondags) van 11—3 ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 14 ure.
Bisschoppelijk Museum. (Jansstraat 79.) Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
Schouwburg Jansweg: Zondag 21 Nov. u
Uitvoering KunstkringDinsdag 23 Nov. 8 u.
La peüte Chocolatiè'e; Donderdag 25 Nov.
8 u. Fientje Beulem -ns-, Zaterdaq 27 Nov
Voorstelling der Haarl. Tooneelclüb.
Sociëteit Vereen igine Vrijdag 26 Nov.
8 u., Tweede Kamermuziekavond.
VAN HIER EN DAAR.
De Europeesche Statenbond. Het co
mité van dien naam, welks scretariaat is
gevestigd ten huize van ihr. dr. Nico van
Suchtelen. te Blaricum, heeft bewijzen van
instemming uit nagenoeg alle landen van
Europa, ook uit Amerika ontvangen. Van
de vele namen, die voor ons liggen, noe
men wij thans enkele bekenden, als Her
mann Sudermann, Romain Rolland, Sven
Scholander, Ramsy MacDonald. Maria
Montessori, Bernard Kellerman, Charles
Qide, Freud, Havelock Ellis. Waarschijn
lijk zal binnenkort een Nederlandsch co
mité van propaganda zich wenden tot
geestverwanten onder alle volken, op rui
mer schaal dan tot dusver, met het zenden
van de uitvoerige en betrekkelijk kostbare
brochure's van het comité geschieden kon,
met een oproep om de publieke opinie in
de richting van het comité krachtig te be
werken.
De Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht
wekt in een suggestief gestelden brief elk
harer leden op. deel te nemen aan de sa
menkomst op Zondag 21 November, te
Amsterdam, in „Bellevue (Leidschekade)
te houden, waar men wenscht duidelijk den
wil van duizenden Nederlanders verklaard
wil zien, dat man en vrouw grondwettelijk
worden gelijk gesteld, in dien zin. dat naast
algemeen kiesrecht voor mannen, alge
meen vrouwenkiesrecht in de Grondwet
wordt vastgelegd.
Uit de natuur. Een kweeker te Aals
meer bereikt goede uitkomsten met een
stelsel van vermenigvuldiging dat hij „aan
zuigen" noemt. Onder een treurbeuk op
zijn erf plant hij kleine gewone beukjes, hij
ontbloot takjes van deze boompjes en van
den treurbeuk van de bast, bindt ze op
elkander, waarna het hechtsel, luchtdicht
omwonden wordt- De levende takken
groeien aaneen, daarna wordt de verbin
ding met de aangehuwde treurbeuk door
gesneden.
Ethiek en politiek. Onlangs hield
prof. dr. H. Bavinck in de Koninklijke
Academie van Wetenschappen een voor
dracht over „Ethiek en Politiek".
Sommigen betwistten het verband tus-
schen beide. zoo ongeveer ving Spreker
aan, o. a. Machiavelli. Spinoza en Hob-
bes, en in de vorige eeuw vooral ook de
materialistische en sociologische school.
Maar deze school is onder den invloed van
tijdelijk heerschende geestesrichtingen ont
staan en heeft, in strijd met haar eigen be
ginsel, hare leer niet op feiten, maar op
hypothesen aangaande de oorspronkelijke
samenleving der menschen gebouwd. Te
genover hen is het verband van ethiek en
politiek steeds erkend en gehandhaafd
door schier alle denkers van naam, door
Plato, Aristoteles en de latere wijsgeeren,
door de Romeinsche juristen, door de the
ologen en philosophen uit den christelijken
tijd.
Ten duidelijkste komt dit uit in de leer
van het zoogenaamde natuurrecht, die za
kelijk bij alle volken voorkomt en formeel
het eerst door Aristoteles werd voorgedra
gen. Na hem werd dit natuurrecht verder
ontwikkeld en in verschillende deelen on
derscheiden, en dan door de kerkvaders
met enkele Schriftplaatsen in verband ge
zet. Door Qrotius werd het dus niet ont
dekt, maar wel gewijzigd en dan in den tijd
na hem zoo gemechaniseerd, dat het alle
leven verloor en zeer gemakkelijk onder de
critiek der historische en der sociologische
school bezweek.
Den laatsten tijd herleeft het Natuur
recht weer, door een herleven van het ide
alisme.
Het heeft zijn bizondere oorzaken in het
Neokantianisme, dat ook in de rechtswe
tenschap doordrong, in het herstel van het
a priori, en in de psychologie van het on
bewuste, die in den nieuweren tijd op
kwam. Inderdaad kan de rechtsweten
schap er ook niet aan ontkomen om tus-
schen recht en wet en verder tusschen de
idee van het recht en het feitelijk geldende
positieve recht onderscheid te maken. Niet
alleen bij de rechtspraak is dat noodzake
lijk. maar evenzeer bij alle recht, dat geldt
in den staat. Altijd ligt bij onze beoordee
ling aan het geldende recht een rechts
norm ten grondslag. Maar dan staat ook
het recht met de zedelijkheid, de politiek
met de ethiek in het nauwste verband.
Aan de zedelijkheid ontleent het recht zijn
voornaamsten inhoud en vooral ook zijn
verplichtend karakter.
Het recht, in algemeenen zin, heeft aan
spraak te maken op eerbied, evenals al wat
rechtvaardig, eerlijk, goed en waar is.
Uit een in het studentenblad „Propria
Cures" verschijnende bespreking van oor
logsliteratuur, knippen wij:
Tot de waarde van hetgeen in „J'accu-
se" betoogd wordt, doet overigens niets
af, of de schrijver al dan niet een Duit-
scher is,nademaal de kracht van argu
menten niet gelegen is in de hoedanig
heden van hem, die ze te berde brengt,
maar in hun feitelijke onwederlegbaarheid.
Vandaar ook, dat de verzekeringen van het
beruchte Kultur-manifest der 93 Duitsche
professoren, kunstenaars, etc., ten spijt
van het gezag, dat van de personen van
dezen uitgaat, behalve dan op de heeren
van „de Toekomst" en enkele Kuyperianen
(die nu eenmaal gewend zijn op gezag te
gelooven) ten onzent geenerlei indruk heeft
vermogen te maken. Het mag dus veilig
overbodig genoemd worden eenige aan
dacht te wijden aan het alleen voor de
geestesgesteldheid der uitvinders merk
waardige betoog uit het ongerijmde; dat
de schrijver geen Duitscher kan zijn. om
dat een Duitscher, al meende hij ook. dat
de fout lag bij zijn volk of regeering, dan
toch nog niet de laagheid en het „land
verraad" zou begaan van dit als een be
schuldiging uit te spreken. Sedert ons
door een onzer landgenooten de schending
der Belgische neutraliteit werd uitgelegd
als een bewijs van de „zedelijke geniali
teit" der Duitsche natie, verbazen wij ons
over niets meer.
i) Intusschen werd het bekend, dat de schrijver
Dr. Richard O relling uit Berlijn, en dus wèl een
Duitscher was,
„Uit de Remonstrantsche Broederschap"
geeft in zijn Novembernummer o.m. een
belangwekkend opstel van de hand van den
heer J. H. Maronier; onder den titel „Een
kettergerecht in de 20e eeuw" behandelt
hij nog eens de veroordeeling van den
Keulschen predikant Carl Jatho.
De Groot-Poenitentiaris. Zooals onze
lezers weten, benoemde de paus kardinaal
Van Rossum tot groot-poenitentiaris. Wat
dat wel is? Dat is: het hoofd der Sacra
Poenitentiaria Apostolica, die als eerste der
drie pauselijke gerechtshoven de dispensa-
tiën en concessiën betreffende gewetens
zaken verleent en algemeene uitspraken
doet, welke als gezaghebbend worden aan
gehaald in de godgeleerde handboeken.
Hoe gewichtig deze betrekking is, verne
men we uit „De Tijd." (De heeie betrek
king moest maar „uit den tijd" zijn. lijkt
ons. Red. Bl. W.). De groot-poenitentiaris
heeft een heelenboel onder-poenitentiarissen
onder zich, die hem gehoorzaamheid door
den handkus moeten betuigen. Eèn kleine
vergulde scepter is het zinnebeeld zijner
macht; met dezen scepter raakt hij het
hoofd van dezen en genen aan, ja, heel
zacht natuurlijk, het doet geen pijn, en
de aangeraakte heeft 100 dagen aflaat, dat
wil zeggen, dat hij, na overlijden, 100 dagen
korter in het vagevuur vertoeven zal.
Voorts is de groot-poenitencier de biecht
vader van den paus. en geeft hij dezen elk
jaar op Aschwoensdag een aschkruisie. Be
halve dit, zijn aan deze betrekking nog
verscheidene andere verplichtingen ver
bonden. Vermoedelijk heeft de kardinaal
dus weinig vrijen tijd. Het is jammer; hij
moest De Coster's „Uilenspiegel" anders
eens lezen.
Nederlandsche Industrie. Wij verne
men dat de assen voor de in Nederland
vervaardigde locomotieven, welke assen
vroeger door Krupp geleverd werden, nu
voor het eerst in Holland worden gemaakt,
en wel door de N. V. Wilton's Machine-
fabriek te Rotterdam. Flink zoo.
Congres voor Watersport. Op 15, 16,
17 en 18 December wordt te Amsterdam
een congres voor watersport gehouden;
deze zoo sympathieke sport zal daardoor
meer belangstelling dan ooit winnen, zoo
vertrouwen wij. Allen, die er voor voelen,
kunnen hunne bijdragen voor het congres
zenden aan het secretariaat Raadhuisstraat
29, te Amsterdam.
In „Vrij België" vinden we het volgend
loopgraaf-gedicht van den Belgischen sol
daat .Jozef Casier:
Kogels.
Daar zijn er, die zingen verleidelijk fijn
Een liedje van minnen. Vergeet niet, kozijn,
Al is maar hun minnen een minnen in schijn
Beloften heel valsch en hun trouwe steeds
[klein.
Daar zijn er,die snorren als hommeien doen:
Maar 't brommen is kort en met haaste ze
[spoên
Met haaste wreedaardige plannen aan 't
[broên
Want zeg, is een hommel geen vuige ka-
[poen
Daar zijn er. die komen geruischloos, als
[bood
Niets hindernis hun in hun boodschappen
[snood;
Ze zwijgen, maar komen en geven één stoot
Geruischloos en stil komt de kogel der dood.
Het Russische Roode Kruis verspreidt
een omzendbrief, waarin tot steun wordt
opgewekt. Wij herinneren onze lezeressen
en lezers nog eens aan dien omzendbrief en
bevelen het Russische Roode Kruis in aller,
daadwerkelijke, belangstelling aan. Bijdra
gen kunnen worden gezonden aan den heer
mr. P. P. J. van Wessem, Weteringschans
90, Amsterdam.
Makelaars van onroerend goed. Het
„Weekblad voor privaatrecht, notarisambt
en Registratie", schrijft in haar laatste
nummer, dat den laatsten tijd herhaaldelijk
bij gemeentebesturen verzoeken inkomen
om te worden benoemd tot makelaar van
„onroerend goed". Daartegen dient ge
waakt, aldus het Weekblad. Het hoofd
bestuur der broederschap van candidaat-
notarissen diende te dezer zake een request
in bij den raad der gemeente Alfen om in
trekking te verzoeken van een door dien
raad gedane dergelijke benoeming. Uit de
motiveering blijkt, dat de wet geen make
laars in onroerende goederen kent.
RECHT EN WET.
Faillissementen. Bij vonnissen van de
Arrondissements-Rechtbank te Haarlem,
d.d. 17 November 1915. werden de volgen
de faillissementen uitgesproken:
J. van der Lande, timmerman, wonende
te Haarlem, Kenaustraat; curator mr. O.
H. J. van der Meulen. Oed. Oude Qracht
58, telefoon n°. 2424.
N. V. Mij. tot Expl. van een autobus
dienst GroenendaalHeemstedeHaar'em
en terug, te Heemstedecurator mr. H. Ph.
't Hooft. Oroote Houtstraat 164, telefoon
n°. 458.
N. J. Dullemans. bloembollenkweeker, te
Beverwijk; curator mr. A. W. Hellema, te
IJmuiden.
Q. J. Huijsman, winkelier in vleeschwa-
ren, te Zaandam; curator mr. J. F. E-
Boele, te Zaandam, Oostzijde 75. telefoon
n°. 305.
Eene Nederlandsche advocaten-vereeni-
ging. Op Vrijdag 26 Nov. a.s. zal te
's-Qravenhage gehouden worden eene ver
gadering tot oprichting van eene Neder
landsche vereeniging van advocaten. De
uitnoodigingen tot bijwonen dier vergade
ring zijn, naar wij vernemen, in de meeste
balies gericht geworden tot de leden van
den Raad van Toezicht en van het Bureau
van Consultatie. De oprichting zal onge
twijfeld een feit worden. In België bestaat
eene alle Belgische advocaten omvattende
vereeniging, genaamd Confédération des
Avocats Beiges, met een tot het uitbreken
van den oorlog zeer opgewekt vereeni-
gingsleven. Men bespreekt daar weten
schappelijke onderwerpen ongeveer als bij
ons in de Nederlandsche Juristen-vereeni-
ging, maar dan bezien door de balie, als
woordvoerster van de belangen van de
rechtzoekenden,, en heeft bovendien allerlei
organisatiën in de balie zelf ter hand ge
nomen, als de regeling van den gratis-
rechtsbijstand, de opleiding van de jonge
confrères in het bizonder ook met betrek
king tot beroepsmoraal, enz. Van het werk
der vereeniging valt misschien ook voor
Nederland nog wel het een en ander te
leeren.
LEGER EN VLOOT.
De overheid moge zich afvragen of al
lengs mobilisatie bij ons niet demoralisatie
wordt. De aanvankelijk inslaande uitla
ting van den oud-minister Colijn, dat de
mobilisatie ons volk zou opfrisschen en
sterken, snijdt geen hout meer.
Van allerlei kanten bereiken ons ge
gronde klachten van mismoedige mannen
van goeden wil. die op de forten hun tijd
moeten dooden met niets doen en hunne za
ken en daarmede hun gezin eenige uren
verder ten gronde zien gaan. Zij vragen
zich af, waarom zij niet b. v. des morgens
een uur of 3 aan hard werk worden gezet
om daarna aan hunne eigen zaken te gaan.
Ongetwijfeld zou dit ontevredenheid ver
wekken bij de troepen die aan de grens
gelegen zijn en welke niet door de fort
bezettingen kunnen worden afgelost. Deze
moeilijkheid bestaat evenwel om door de
knappe koppen aan het Departement schit
terend te worden opgelost. Een gedeelte
lijk overtraind. gedeeltelijk smokkelend,
gedeeltelijk drinkend veldleger en een mok
kende bezetting van binnen de forten vor
men niet een frisch weerbaar volk, elk
oogenblik in staat een overmachtigen vij
and af te weren. Wijverwijten niemand
iets. maar geven slechts weer om ter.
slotte bescheiden te vragen of met name
de beroepsofficieren, inzonderheid die va:
de hoogere rangen het innerlijke leven
en de zakelijke nooden van den fatsoen
lijken soldaat-burger wel kennen. Wij vree
zen van niet. Er zal raad geschaft moete:
worden, want ons volk gaat aldus in zede
lijke en lichamelijke kracht, dat is in weer
baarheid achteruit in plaats van voorur
Kan men niet, zooals de ritmeester Philip
pi wilde, onze grens voorzien van ee
of twee geduchte rijen loopgraven e
deze dan bij toerbeurt doen bemanren e
daarachter alles met voorloopig verlof na;
huis zenden, wat volledig geoefend is e
overbodig voor het uitbouwen der stelli
gen en het waarnemen der gewene wach
diensten. Men vergete toch niet. dat C.
wereldoorlog, zooals het zich nu laat aa
zien. nog wel 12 jaar kan duren.
Vrijwillige Landstorm afd. Haarlem.
Zaterdag 20 November a.s. algemee:
verplichte opkomst te klokke halftwee a
den Julianaweg. Volledige uitrust'ng. 1
spectie door den generaal-inspecteur Ne
teson.
Detacheering naar Breda van 17—2
December a-s. Deelneming vrijwillig. Zie,
alsnog ten spoedigste opgeven aan een dei
sectie-commandanten of korporaal Cron;
melin, Staten-Bolwerk.
Overjassen. De opperbevelhebber va:
land- en zeemacht heeft ter kennis van
desbetreffende commandanten, enz. ge
bracht, dat de minister van oorlog goed
keuring heeft gehecht aan zijn voorste'
om aan het personeel van den vrijwillige,
landstorm overkleeding te verstrekken e
zulks op denzelfden voet als voor het leg-,
geschiedt. Mitsdien zullen voor de infa:
teristen overjassen en voor de wielrijders
jekkers, alsmede beenbeschermers, worde:
verstrekt.
Motor vaar- en vervoerwezen. Het le
gerbestuur heeft thans stellig besloten ta.
de oprichting van een vrijwillig LandsRjrn:-
korps voor motor vaar- en vervoerwezr :i
Wie nadere bizonderheden wenschen. riel -
ten zich tot den heer Berg, le luitenant
der L. W. Jagers te Delft.
TOONEEL.
„Asschepoester"Deze kinderoperetu
van mevrouw HopmanKwast vond Zon
dagmiddag in den schouwburg weder veel
bijval. Honderden van onze kleine vrien
den en vriendinnetjes waren daar weer
bijeen om te genieten van de allergenoeg
lijkste vertooning. En opgetogen als allen
ermee waren! Daar is geen voorbeeld
van. De opvoering was dan ook mooi.
heèl mooi, daar gaat niets van af. Hoe
aardig die geheele tooneelschikking, en hoe
goed zongen en speelden de medewerken
den. Het was weer een echte pleizieri'e
middag voor de kinderen, evenals altijd,
wanneer mevrouw HopmanKwast een
uitvoering geeft. Op end' op een kinder
feest, om nog lang te onthouden.
MUZIEK.
Concertzaal „De Kroon", Vrijdag 12
November 8 uur Liederenavond te
geven door den tenorzanger Rient
van Santen; aan den vleugel Louis
Schnitzler.
Het was een avond van veelzijdige kunst
uiting, zoowel wat de soort liederen, de
stemming, de talen, als de periode en land
streek van 't ontstaan der muziek, karak
ter der componisten en nog veel meer be
treft. En zeker is het een bewijs ook van
