ALGEMEEN WEEKBLAD Gedempte Oude Gracht 63. Telefoon 141. HAARLEM. 9e Jaargang. ZATERDAG 4 December 1915 No. 49 Het Bloemendoolseh UeekMod. I Prijs per jaar Prijs per nummer 25 cents. Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN' Kantoor voor redactie en administratie: Advertentiëii 10 cents per regel; bij contract belangrijke korting. .n rrmwiTMrnnmr Dit nummer bestaat uit 4 bladzijden. !n dit weekblad is tijdelijk opgenomen „HET MIDDEN", waarvan de eerste afzon derlijke reeks is afgesloten met No. 34 van 24 Januari 1914. AANDACHT! Aan allen, die dit zien en lezen zullen saluut. ij vestigen de aandacht erop, dat stuk= ken voor onze redactie of advertentiën uikrlijk Donderdagsavonds steeds it. ons bezit moeten zijn. Mogen we onzen nden verzoeken, daarmede rekening te houden? Het bespaart hun en ons teleurstelling. En teleurstellingen we weten het allen, is een artikel, waar. van men den invoer tot het uiterste be= otrken moet. JEAN JAURèS. t 31 Juli 1914. grootste volkstribuun die Frankrijk rt den dood van Léon Gambetta be- i heeft." Alzoo wijst in Jean Jaurès levensbeeld) „De Gids". November Jos- Loopuit, zëer juist de plaats an Jean Jaurès. ai g is de tijd voorbij, dat de wilde en de ronde hoed in Nederland de nen waren van hen, die door den tribuun bij uitnemendheid F. Domela nhuis begeesterd, de „dageraad der bevrijding" meenden te zien gloren, "este stroom, toen golvende op de bij alle gelegenheden, die daar in aanmerking kwamen, is door ra en die hem omringen, geleid in ste banen. nkbeelden, welke thans bij de leiders •zitten Loopuit schrijft het neer ntreeren zich in de gedachte „dat een iiieke partij, die invloed wii hebben op jd.ii gang van zaken, andere eischen en nsbehoeften heeft, dan een politieke e en dan een „socialistische school". Zooals bij ons. zoo is het ook in Frank- jk ;egaan. Guesde heeft voor Jaurès den [eg bereid. Maar toen eenmaal voor de eialistische beweging „de volheid des Jds" was aangebroken, toen heeft zicli tan gebroken een nationaal socialisme. |De agitatorische kracht van arbeid als jarx's Das Kapital, Engels' Die Lage der peilenden Klasse in England, had zijn rking ook in Frankrijk gedaan. Maar evenmin als op welk gebied ook. eft ook op socialistisch gebied de een- 'dighcid stand gehouden. Wat het sterk- c ten slotte was, heeft zich ook in de ^eialistische beweging baan gebroken. ■Dat wil zeggen, dat het niet moet zijn de verbitterde levensbeschouwing van een «ikele - - zij het dan ook de talrijkste klas maar de humaniteit uitgebreid tot |®t geheele vaderland. Want mèt Fichte geloofde hij. dat de liefde tot het vader land dieperen grondslag had dan een „bur gerlijk patriottisme" alleen. Met Fichte (Onderschreef Jaurès Loopuit herinnert er ions aan: „Nicht der Geist der ruhigen bürge--- lichen Liebe der Verfassung und der pGcsetze, sondern die verzehrende Flam- ,mc der höheren Vaterlandsliehe, die die •Nation als Hiille des ewigen umfasst, fiir welche der Edle mit Freuden sich lopfert." elf heeft Jaurès zijn denkbeelden uit- tigezet in „l'Armée Nouvelle" en de grondtoon van dat boek is, dat de Natie een bre'ede en hocge beteekenis heeft van gemeenschapsband tusschen het heden en dejtoekomst. Hfc>at bij eene dergelijke ontwikkeling van het socialisme „de Internationale" de schepping o. a. van Marx op den ach tergrond moest treden, sprak vanzelf. In dezen oorlog is voldoende de zwakheid van dat verbond gebleken. „Chassez ie naturel," „II revient au galop." (Boileau.) En dat Jaurès bij de verkondiging van zijn patriottisch socialisme in botsinc moest komen met de leiders der „Internationale" sprak evenzeer vanzelf. Op het „Congres van de Internationale" wist hij echter zich schitterend te handhaven. Juist toen (1904) begonnen Delcassé's machinaties den Eu- ropeeschen vrede in gevaar te brengen. En op dat congres verweet Jaurès aan de Duit- sclie sociaal-democratie dat hare „politieke onmacht" haar buiten staat stelde het ver storen van den wereldvrede te voorkomen. Dat wil dus zeggen, dat over de toekomst van het Duitsche vaderland zou worden be slist door andere beginselen dan die van de democratie. Jaurès zelf heeft al het mogelijke gedaan om in Frankrijk den in vloed van de partijen van Delcassé tegen te werken. De denkbeelden, die hem vervulden, de idealen waarvoor hij streed, behoorden niet alleen Frankrijk maar alle nationalitei ten toe. Dat werd dan ook aan zijn graf gezegd „Jaurès laat zich zoo maar niet in de „lijst van een partij passen. Hij was méér „dan de vertegenwoordiger van een par- „tij; meer dan de representant van één „klasse. Jaurès was het zinnebeeld van „een tijdperk. Jaurès behoorde niet al- „leen c'en Franschen, maar allen natio - „naliteiten toe." Nog talrijk zijn in ons vaderland de lie den, die in een man als Jaurès niets an ders kunnen zien dan een gewetenloozen opruier. Het zou ondoenlijk zelfs in zekeren zin bespottelijk zijn, te trachten dergelijke beoordeelaars tot zuiverder waardeering te brengen. Toch is het hier op zijn plaats, w at Jaurès zelf op een dergelijken aanval van den minister-president zeide. „De agitatoren hitsen de arbeiders op, - zoo werd hem verweten. In hoofdzaak luidde Jaurès tegenaanval toen aldus. Door het algemeen kiesrecht, door de souvereiniteit der natie over zichzelve in te stellen, hebt gij alle burgers, het pro letariaat inbegrepen, gemaakt tot eene vergadering van koningen. Uit die bur gers en hun souvereinen wil zijt gij als regeering voortgekomen, en worden wet ten gemaakt. Maar op het oogenblik waarin de proletariër zelf souverein wenscht te zijn, in het politieke leven, bespeurt hij aan den lijve, dat hij. in het economische leven niets meer is dan een soort slaaf: 11 est la proie de tous les hasards, de toutes les servitudes et a tout moment ie roi de l'ordre politique peut être jeté dans la rue; a tout moment, s'il veut exercer son droit légal de coalition pour défendre son salaire, il peut se voir refu ser tout travail, tout salaire, tout exis tence, par la coalition des compagnies minières. Et tandis que les travailleurs n'ont plus a payer, dans l'ordre politique, une liste civile de quelques milions aux souverains que vous avez détrönés, ils sont obligés. de prélever sur leur travail une liste civile de plusieurs milliards pour rénumérer les oligarchies oisives qui sont souverains du travail national „Et c'est paree que ie socialisme appa- rait comme seul capable de résoudre cette contradiction fondamentale de la societé présente, c'est paree que ie soci alisme proclame que la République poli tique doit aboutir a la République socia le, c'est paree qu'il veut que la Républi que soit affirmée dans i'atelier comme elle est affirmée ici; c'est parcequ'il veut que la nation soit souveraine dans l'ordre cconomique pour briser les privi- lèges du capitalisme oisif, comme il est souverain dans l'ordre politique; c'est pour cela qui ie socialisme soit. du mou vement républicain. C'est Ia République. C'est la République qui est ie grand ex- citateur, c'est la République qui est le grand meneur: traduisez-la done devant vos gendarmes. „Or vous avez arrêté ce rayonnement religieux, et vous avez ainsi, concentré dans les revendications immédiates. dans les revendications sociales, tont le feu de la pensée, toute l'ardeur du desir, c'est vous qui avez élevé la température ré- volutionnaire du proletariat, et si vous vous épouvantez aujourd'hui, c'est de vant votre oeuvre" Heel stil werd het bij deze taal op de republikeinsche banken van het Parlement gelijk Loopuit ons verzekert. Ik geef dit citaat zonder commentaar. Alleen als bewijs van Jaurès' welsprekend heid. die ik in hooge mate bewonder- Het is een noodkreet, die door den de mocraat als eene schitterende pointeering moet worden erkend: zonder dat die er kenning medebrengt met alles in te stem men. Voor den historicus heeft Jaurès vooral beteekenis als schrijver van zijne: „His- toire de la Révolution" -') Eene verbinding van de denkbeelden van Plutarchus. Miche- let en Karl Marx. Maar waarbij de idea listische wereldbeschouwing de overheer- schende was. Gemakkelijk was die uitbeel ding van het heldenkarakter, het treurspel karakter en het maatschappelijke karakter van de Fransche Revolutie niet. Het is trouwens geen lectuur voor nuchtere gees ten. wien niets dan de zwaartekracht der gebeurtenissen van het oogenblik interes seert. De opmerking is gemaakt dat Jean Jau rès nog dichter bij Despinoza3) staat, dan bij Fichte. Dat blijkt alleen reeds uit de overeenkomst die er bestaat tusschen zijne m „l'Armée nouvelle" ontwikkelde denk beelden over het leger en die door Despi noza daaromtrent ontwikkeld in zijn Staat kundig Vertoog. (Vertaling van dr. W. Meijer). Wat het groote werk over de Fransche Revolutie betreft, mag worden beweerd dat het Carlyle's meesterwerk over die Revolutie nadert- Overigens is het een geschiedschrijving, die reeds om de tendenz alleen afwijkt van wat daarvóór is geschreven. En niet alleen voor zijn partij, maar voor allen, die zich met de historie bezighouden, is het een werk van groote beteekenis. dat tot na denken stemt. Zijn vaderlandsliefde concentreert zich in dc liefde en de moreele kracht voor den vooruitgang. Door middel van een loute rend socialisme Frankrijk de leiding te hergeven van de volken van Europa, is het perspectief dat hij meent geopend te zien. In zooverre komt hij dus overeen met die groote Fransche staatslieden en histo rici na de groote revolutie van 1789. die van niets anders hebben gedroomd dan van Frankrijk aan de spits der volken te zien marcheeren. De Talleyrand. Emile Ollivier en Jean Jaurès bevinden zich wat het doel betreft, op een lijn- „Dès maintenant, c'est une joie pour „tous les militants du socialisme inter national, c'est une fierté et une force de „faire appel, en vue de l'ordre nouveau, „a ce que les patries ont de plus noble „dans leur tradition, dans leur histoire. „dans leur génie. Tous les actes de cou- „rage et de noblesse qui marquent le ni- „veau oü peut se hausser la nature hu- „maine, tous les progrès de liberté. de „démocratie et de lumière, qui ont pi'é- „paré une civilisation supérieure, et qui „ont disposé le peuple a y participer, „nous les appelons a nous, nous les „évoquons. Het wil mij voorkomen, dat het meer is dan words, words dat het is een nieuw program voor de menschheid. Wij zijn nog zoover niet. Ook niet bij ons. waar het noodzaak is de beteekenis van het eigen vaderland tegen overschat ting van den vreemde te verdedigen. Toch moet dat het begin zijn van Jaurès' voor schrift in eigen land het kostbare op te zoeken en aan te wenden, niet ten voor- deele van enkelen maar ter verheffing van het algemeen- In zooverre geeft dus Jaurès ook aan niet-socialisten iets, ja veel te leeren. Er gaat eene bezieling van hem uit, die ook voor den koelen zoon der noorderstranden een verkwikkend vuur kan zijn. „Het Vaderland," zoo leert deze socia list, „is geen overleefde idee." Alleen het oude denkbeeld moet verdiept worden. Het is zoo zij er aan toegevoegd de adelbrief van de democratie, tegenover die van andere volken. Alleen wie nog vatbaar is voor hoogere geestdrift, kan de kern van Jaurès' arbeid waardeeren- En deze geestdrift door den „socialist" Jaurès getoond, indien zij. zoo als gezegd wordt en zal worden ont staat, niet uit de afgunst want dan zou zij een stroovuur zijn. Maar als zij ontstaat wanneer de mensch, zich losmakende van de neder- trekkende machten door het lot op zijn weg geplaatst, zich in zijn ziel verheft, dan aanschouwt hij een toekomst, waar tegen het heden afsteekt als de diepe slag schaduw afsteekt tegen den helderen blik semstraal. Aan die geestdrift heeft de menschheid behoefte. Daarom blijft wie die geest drift bezat - in aandenken nog bij verre geslachten. En die geestdrift bezat Jean Jaurès. H. A. R i 11 e r. Ik citeer Loopuit. 4 Vertaald door Dr. W. van Ravesteijn Jr. Een zeer belangrijke en moeilijke arbeid. De be korting echter door Dr v. R. toegepast onder welke invloeden is natuurlijk den lezer van die vertaling onbekend heeft, zooals L. vermeldt de ontevredenheid van Jaurès opgewekt. 3) De groote wijsgeer teekende: Despinoza (in één woord). 4) Aangehaald door Loopuit. PLAATSELIJK NIEUWS. Wintersport. Lang hebben de vorst en de sneeuw niet geregeerd, maar eenige dagen hebben we dan toch de pret gehad. De sledevaart op het „Kopje" was lang niet mis; de jeugd heeft sinds den vorigen win ter haar speelsche koelbloedigheid niet in geboet, integendeel het is of met de jaren de liefhebberij en durf toenemen. Het ging er lustig toe, hoor. De kijkers vermaakten zich al niet veel minder dan de sleders zeiven. Ook het schaatsenrijden begon er al weer aardig in te komen; de baan was Maandag middag geopend, en bij een dierbaar mu ziekje, zwierden de schaverdijners weg en weder. Maar lekker is, naar de oude zegs wijs, een vinger lang; de dooi onderbrak het pleizier dan ook al spoedig, en, nauwe lijks goed en wel voor den dag, moesten de schaatsen al weer worden opgeborgen. Hopen wij voor de liefhebbers, dat de win ter hun nog eens een kansje geeft, en dan wat langer. De heer J. van Stolk, lid van onzen raad, verlaat Bloemendaal, ja. Nederland. Hij vestigt zich in Zwitserland. In 1911 geko zen, was de heer Van Stolk in 1917 aan de beurt om af te treden. Wij roepen den vertrekkende een harte lijk vaarwel toe. Moge hij daarginds in het grootsche bergland het lieve, kleine Bloe mendaal niet heelemaal vergeten, en hoe veel voet ook boven den zeespiegel vertoe vend, niet te zeer uit de hoogte op ons neerzien. Lezingen dr. Bierens de Haan. Wii kunnen thans aan onze lezeressen en lezers de onderwerpen opgeven, welke door dr. Bierens de Haan dezen winter in „Welge legen" behandeld zullen worden: Op 12 Januari: Aristoteles als woord voerder der Grieksche gedachte: het be grip der maat in wereld en menschenleven; Op 26 Januari: De Stoïsche wijsheid: het nieuwe ideaal der loutere menschelijkheid Op 9 en 23 Februari: De wijsbegeerte van Plotinus: de afzinking der wereld uit God, en de stijgende v»eg der ziel. De Grieksche wijsbegeerte als wetgeefster voor het christendom. Fietsrijders. Uwe lantaarns moeten deze week om 4 uur 15 minuten worden aangestoken.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Het Bloemendaalsch Weekblad | 1915 | | pagina 1