KERK-AGENDA, Vrijdag 31 December, Zaterdag I
en Zondag 2 Januari.
HaarlemVer. van Vrijz. Herv. (Gebouw Prot.)
Oudejaarsavond 7 u. Ds. Riepma, pred. te Edam.
Eglise Wallonne, Vendredi le 31 Décembre. St.
Silvéstre, a 7£ heures du soir, Mons. S. Debry,
pasteur a Amsterdam, Dimaucke le 2e Janvier 10j
heures du matin, Mons. Paul Berthault, Pasteur
a Amsterdam; Rem.-Ger. Gem., Oudejaarsavond
7 u., Ds. Haentjens; Zondag geen dienstEv. Lutk.
Gem., Oudejaarsavond 7j u., Ds. De Meijere,
Zondag 10 u., Ds. Schade van Westrum, 6 Jan.
Huwelijksinzegening door Ds. De MeijereVer.
Doopsgez. Gem., Oudejaarsavond 7 u., Ds. Plan-
tenga, Nieuwjaarsdag geen dienst, Zondag 10 u.,
Ds. Hylkema.
Bloemendaal: Ned. Herv. Gem., Oudejaarsavond
7 u., Ds. Van Leeuwen; Nieuwjaarsdag geen dienst.
Heemstede: Ned. Herv. Gem. Oudejaarsavond
7^ u. Ds. Oberman; Nieuwjaarsdag 10u., Ds. Ober
man; Zondag 10 u. Ds. Oberman.
Houtrijk en PolanenNed. Herv. Gem., Oude
jaarsavond 6iu Ds. Baljon; Zondag 10 u„ Ds.Baljon.
Santpoort: Ned. Herv. Gem. Oudejaarsavond
7j u„ Ds. Van den Bergk van Eijsinga; Zondag j
10 uur, Ds. Van den Bergh van Eijsinga.
Spaarndam Ned. Herv. Gem., Oudejaarsavond
7 u., Ds. Baljon; Zondag 10 u., Ds. Baljon.
IJmuiden: Ned. Herv. Gem., Oudejaarsavond,
7 u., Ds. Creutzberg; Nieuwjaarsdag 10 u„ Ds.
Creutzberg; Zondag 10 u., Ds. Van Leeuwen, pred.
te Bloemendaal5 u., Ds. Creutzberg.
Zandvoort Ned. Herv. Gem Oudejaarsavond
7 u., Ds. Posthumus Meijjes; Zondag 10 u., Ds.
Posthumus Meijjes.
AGENDA.
HAARLEM.
Bureau van Consultatie tot verleenen van rechts
bijstand aan onvermogenden. lederen Vrij
dag houdt het bureau des namiddags ten half-
twee zitting in het gerechtsgebouw aan de
Jansstraat.
Koloniaal Museum (Paviljoen.) Dagelijks ge
opend van 104 ure.
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend van 104 ure.
Gemeentelijk. Museum. Dagelijks geopend van
104 ure. Entree f 0.25 p.p. le Woensdag
van de maand vrij. Zondags van 10—3 vrij.
Btads-Bibliotkeek. (Prinsenhof.) Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 104 uur.
Groote Kerk. Dinsdags van 12 ure, en
Donderdags van 2—3 ure. Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (be
halve Zaterdags en Zondags) van 11 3 ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 14 ure.
Bisschoppelijk Museum. (Jansstraat 79.) Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
Schouwburg Jansweg: Zaterdag I en Zondag
2 Jan., 8 u., Weetje 'tal van Schellevis-Mie?\
Donderdag 6 Jan., 8 u., De Hydra.
Schouwburg „De Kroon". „Oost en West"
Woensdag 5 Januari, 8 uur, Voordracht dooi
den heer J. Sibinga Mulder, over het onderwerp
„De groote volkscultuur op Java De Rijst
bouw en de grootste Europeesche cultuur De
Suikerindustrie"
onafhankelijkheidszin van ons volk in het
geweer, tegenover hen stellen Raemaekers
en Giran het Geweten en het Recht, geese-
len wij den angst en kleinzieligheid van de
moreel-neutralen en de verachtelijkheid der
onder Pruisische censuur staande Neder
land sche bladen.
Niet het handhaven der neutraliteit moet
ons doel zijn, doch slechts het middel tot
hei behoud van onze onafhankelijkheid en
regeering, die dit niet inziet, moge ons
i veel te zachte termen" een draai om de
ooren geven als het oogcnblik daar is,
1 t gekozen zal moeten worden tusschen
de schande en de Eer, dan zullen wij een
regeering, die weifelen mocht, zeker niet
„veel te zachte termen" behandelen,
cï och al onzen invloed aanwenden, dat zij
g n minuut langer op de plaats geduld
wordt, waar zij nooit had moeten zetelen."
Aangezien in het centrum van Europa
cic centralen zitten, is wat Schroder zegt,
ook als volgt te zeggen:
,De Duitsche keizer, Betlimann Hollweg,
le keizer van Oostenrijk, zijn eerste mi-
ister, al hunne andere ministers, alle an
dere burgers en ambtenaren dier beide
.met ons in vrede en vriendschap levende
volken, zijn gewetenlooze schurken, mis
dadigers, die moeten worden onschadelijk
gemaakt, ons volk moet zich onverwijld
.tegen hen wapenen als tegen te verwach
ten inbrekers, het is zeker, dat zij het ook
op ons huis hebben gemunt; eene regee-
,ring, die, al ziet zij het niet in, eerloos is
,en schandelijk handelt, wanneer zij dan
„niet mede te wapen roept, zij zal door ons
„zoo hard mogelijk worden bestookt, enz."
Eilievè, is dit opzettelijke beleediging,
een regeerend vorst of ander hoofd van
een bevrienden staat aangedaan (volgens
art. 117 wetboek van strafrecht strafbaar
met ten hoogste 4 jaar of geldboete van
ten hoogste 300,of niet
Ik erken er is hier geene opruiing, geene
bedreiging met geweld tegen onze regee
ring, er was alleen maar verstoring der
door onze wet gewilde ordelijke verhou
ding jegens machthebbers daarbuiten. Ten
eerste was dit noch edelmoedig, noch dap
per. Want er werden geen namen genoemd
en dus kon niemand zich met name ver
dedigen, en bovendien was de schrijver,
veilig onder de hoede zijner versmade re
geering, buiten het bereik van de bedoel
den. Maar een verstoring der orde was er
dan toch. Te ergere verstoring, waar ten
onzent op wettige wijze de strikte neutra
liteit was afgekondigd, welke niet geldt
voor regeering of ambtenaar alleen, maar
voor al wat onder wettelijk gezag gesteld,
gerekend kan worden deel uit te maken
van het openbare leven.
De regeering had dus het recht de open
bare orde te handhaven door beperking
der vrijheid van die de orde brak. En die
daarmede dag aan dag in denzelfden geest
was doorgegaan, en die aankondigde daar
mede niet te zullen noch te willen ophou
den, die openlijk zeide de overheid te tar
ten, het hem te beletten.
Een gezonde staat is bestand tegen veel
ondermijnende invloeden; maar alleen
doordat het gezag in den staat langs wet-
telijken weg daartegen opkomt.
Schroder werd in staat van beschuldi
ging gesteld. Dat men een artikel 1001°
van ons strafwetboek voor een middel aan
zag om Schroder te straffen, noem het een
fout-van een ambtenaar, noem het een fout
van de wet, het doet in ons betoog, dat uit
gaat boven casuïstiek en haarkloverij ter
zake niets. De rechtbank sprak beklaagde
vrij! waarvan? Van de beschuldiging in
overtreding te zijn geweest van art. 100 1"
Sr. luidende:
„Met gevangenisstraf van ten hoogste
„zes jaren wordt gestraft: 1°. hij, die in
„geval van een oorlog, waarin Nederland
„niet betrokken is, opzettelijk eenige han
deling verricht, waardoor de onzijdigheid
„van den staat wordt in gevaar gebracht,
enz."
Prof. Simons zegt in zijn nooit-volpre-
zen leerboek: Voor de strafbaarheid van
het feit is het noodig, zoowel dat de onzij
digheid van den staat in gevaar is ge
bracht, als dat de dader dat gevaar als ge
volg van zijne handeling heeft gewild. Men
heeft wel ontkend, dat de veiligheid van
den staat naar volkenrechtelijke beginselen
door de handeling van een bizonder per
soon in gevaar kan worden gebracht, doch
daarbij m. i. over het hoofd gezien, dat
zoodanige volkenrechtelijke regel, vooral
tegenover kleine staten, wel niet altijd in
het oog zal worden gehouden. Gevaar
voor de onzijdigheid van den staat kan dus
ouder bepaalde omstandigheden wel door
de verrichte handeling zijn veroorzaakt.
Het was hierop dat de heer De Beaufort
in de Tweede Kamer doelde, toen hij zeide:
eene veroordeeling op deze dagvaarding
zou de grootste reclame voor het blad zijn,
die zich denken liet, want de vreemde ge
zanten hier zouden aan hunne regeeringen
berichten: een groote waarde kent de Ne-
derlandsche rechterlijke macht toe aan de
uitingen van „De Telegraaf", want zij
meent dat daardoor de onzijdigheid van
Nederland in gevaar is gebracht.
En hoe heeft nu de rechter op die dag
vaarding gereageerd.
Met kalme minachting, niets minder,
maar ook niets meer.
Luister maar eens naar de overwegingen
der vrijspraak:
Overwegende, dat door het onderzoek
ter terechtzitting niet is komen vast te
staan, dat beklaagde het bij dagvaarding
genoemde gevaar (voor de onzijdigheid
van den staat) in het leven heeft geroepen;
Overwegende toch, dat niet is gebleken
van eenige uitwerking, welke het geïncri
mineerde stuk, hetzij dan hier te lande,
hetzij over de grenzen zou hebben gehad,
terwijl de rechtbank niet reeds uit den
inhoud zelf van het stuk, gelijk het luidt,
de gevolgtrekking heeft kunnen maken, dat
het noodzakelijkerwijze de onzijdigheid van
den staat in gevaar heeft moeten brengen.
Heeft Schroder nu de onzijdigheid in
gevaar gebracht of niet? Er is nog nie
mand, die het weet, ook de rechtbank weet
het niet. Zij zegt nietwat hij gedaan heeft
is niet strafbaar, hij kan zoo doorgaan, dat
gedoe valt buiten de wet. Neen, in plaats
van hem te ontslaan van rechtsvervolging,
spreekt ze hem vrij wegens gebrek aan
bewijs dat z'n stuk, waar dan ook, van
eenige gevaarlijke uitwerking zou zijn
geweest en aan het stuk zelf hecht zij niet
de kracht, dat het noodwendig eenige zoo
danige uitwerking zou moeten hebben.
Povere vrijspraak! Altijd trouwens is
vrijspraak pover. Het feit is misschien wel
gepleegd, maar de rechter heeft de over
tuiging niet, of: de rechter heeft de over
tuiging wel, maar hij is daartoe niet geko
men langs wettige bewijsmiddelen.
Maar wat doet nu uw broer Onder de
vette letters vrijspraak zet hij deze enor
miteit: Afgezien nu van de vraag, of door
een dagbladartikel de neutraliteit ooit in
gevaar kan worden gebracht, heeft zeker
de heer J. C. Schroder tot nu toe (dat be
looft wat!) een dergelijke daad, ook vol
gens de rechterlijke macht niet gepleegd,
hl neem drie mogelijkheden aan:
of uw broer heeft het onderscheid tus
schen vrijspraak en ontslag van rechtsver
volging gekend en is, vertrouwende op
de onkunde van het publiek er over heen
gegleden om het 4e meer te prikkelen
tot manifesteeren tegen de voorloopige
hechtenis van het andere feit, dat zou
infaam zijn
öf uw broer heeft dit onderscheid niet
gekend, dat zou onkunde zijn;
öf uw broer heeft zelfs geen poging
aangewend om het vonnis te begrijpen
en heeft zijn pen hals over kop laten
toevliegen op de dan volgende opmer
king van afkeuring en ergernis over het
gevangen houden van den schrijver.
Of ik dat laatste nu zoo erg vind Óch
neen, men schrijft in een dagblad dage
lijks om daar z'n menschelijke fouten te
maken.
Of ik het dan erg vind, dat in ditzelfde
nummer staat: dat het publiek, dat
voor het Paleis van Justitie
had postgevat de vrijspraak met ge
juich begroette
Ook niet al bleek nader uit de geïl
lustreerde pers, dat dit publiek een mager
beetje was.
Ook vind ik het niet erg, dat het in
dat nummer wondt voorgesteld alsof
breede stoeten ernstig zingendSchro
der, Schroder über alles of iets in dien
geest de Weesperzijde hebben onveilig
gemaakt. Maar wel vind ik het erg, dat
als het edele lied: „Sqhröder die is vrij
gesproken" in uw blad letterlijk wordt
weergegeven, de oolijke bijbehoorenide
woorden „hi, ha, ho" met opzet worden
verzwegen alsof gij eigenaren en redac
teuren van de zooal niet constant pret-
makende, dat toch grimlachende „Tele-
graaf" het opgewekte tweede couplet
van dat zoo oorspronkelijke spontane vrij
heidslied niet zou kunnen nemen voor
rekening van uw zoo ernstig orgaan in
zoo zeer ontroerende omstandigheden.
Een oogenblik, ik moet even mijn zak
doek gebruiken. Arme mede-provincia
len. Hoe wordt op onze moeilijk ont
roerde traanklieren gewerkt. En in het
volgend oogenblik op onze echt neder-
landsche, echt leeuw-achtige verontwaar
diging. Ha, dan komt Raemaekers, in het
zelfde nummer, op de eigen bladzijde
van de jf rij spraak met zijne diep ge
dachte têekening, Pruisische metho
den genoemd. De gerechtigheid, voorge
steld door eene van boven ietwat teedere,
van onderen stoervoetige dame in looppas
zwaaiende een twee hands zwaard, voor-
waartsgetrapt door een pruisischen sol
datenlaars in haar rug, terwijl de weeg
schaal uit haar handen vliegt. En rechtop
vóór haar, als het toonbeeld van vrij
heid en onafhankelijkheid in gekleede jas
de Schröderfiguur, die in lengte van dagen
niets meer zal hebben van het brutale
varken, dat hij was, maar die nu tot
nationale held wordt gepromoveerd, om
dat een deel der Amsterdamsche pers
geene andere afleiding kan vinden voor
hare gespannen zenuwen in dezen be
nauwden tijd van reglementaire zelfbe-
heersching, waarin wij het nog niet heb
ben gebracht tot verplichte afleidings
openluchtspelen van journalisten. Tocjh
vind ik ook nog die plaat niet erg, ze
beleedigt, maar ze doet het op een artis
tieke wijs; maar wel erg vind ik, dat het
opschrift der plaat van een weinig laf
heid getuigt.
De directe methode is ook eene metho
de, misschien is ze voor de journalistiek
wel de methode der toekomst. Maar pas
ze dan ook volledig toe. De plaat van
Raemaekers zegt onomwonden: de Neder-
landsche, althans de Amsterdamsche rech
terlijke macht laat zich door Duitschland
trappen om in den blinde op een ongewa
pend landgenoot te doen neerkomen de
macht die haar gegeven, maar voor hare
handen veel te zwaar en te groot is. Be
dek die bedoeling niet met de afleidende
woorden: „Pruisische methoden", maar be
noem het „Amsterdamsche rechters-me-
thode" of benoem het heelemaal niet, dan
zoudt ge ten minste den rechter dien gij
dit aandeedt, gelegenheid geven uw tee
kenaar, uw broer of uzelven bij een per
soonlijke ontmoeting een treffenden klap
in het gezicht te geven.
Rechters zijn ook menschen. Zelfs mi
nisters zijn soms menschen. Dat is het
wat gij dag aan dag vergeet terwijl gij uwe
bladen vol maakt met aantijging en be
leediging, dat behalve uw publiek, dat prik
kel noodig heeft, we hebben ze allen noo
dig, en onder de hoofden die gij in het
wilde weg, met inkt bespat, ook nog men
schen leven, medemenschen, medeburgers,
met wie ge straks wellicht door dik en dun
één lijn zult moeten trekken, om gezamen
lijk in stand te houden de eenheid waaruit
wij allen leven, ons land, ons volksleven,
onze taal. die geen van alle gediend zijn
door de haat die doodt. Ik ben ook niet
zoo ijselijk zoet aangelegd. En er zijn gra
den van toegelaten bitterheid in het maat
schappelijk leven. Maar nu dat wellicht
een onverwachte herhaling van 1672 voor
de deur staat? En er is nog zooveel meer;
maar ik trek slechts enkele lijnen. Voor
ditmaal alweer genoeg. T.
i) Men vindt een en ander in „De Telegraaf"
van 14 Dec. Avondblad, 2e bl.
PLAATSELIJK NIEUWS.
Ned. Bond voor Vrouwenkiesrecht.
Nu de kansen op vrouwenkiesrecht allengs
verbeteren, valt overal nieuw leven in de
verschillende bonds'-afdeelingen waar te
nemen. Ook in Bloemendaal is het pro-
giamma voor de wintercampagne, dat op
ruime schaal alhier verspreid werd, veel
uitgebreider dan vorige jaren.
De eerste openbare bijeenkomst zal op
4 Januari 's avonds 8 uur ia „Welgelegen'
plaats vinden, en belooft zeer interessant
te worden. Ds. Junod, uit Den Haag, de
begaafde spreker, die ook dezen zomer in
zijne korte redevoering tijdens de open
lucht-bijeenkomst in „Duin en Kruidberg'
alle hoorders zeer wist te boeien, zal
spreken over „De rechtspositie der vrou
uit een godsdienstig oogpunt." Debat daar
over is zeer gewenscht, en werd reeds van
bevoegde zijde toegezegd.
Voordracht van den heer T. B. Roorda.
Bij genoegzame deelname zal op 14 Ja
nuari des avonds ten 8 uur in de zaal van
café „Rusthoek", door den heer T. B. Roor
da de onlangs door ons in uitzicht gestelde
voordracht worden gehouden. De heer
Roorda zal fragmenten uit Dante's „Vita
Nuova" voorlezen.
Wij wekken gaarne een ieder op, te gaan
luisteren naar deze belangwekkende voor
dracht. Kaarten zijn voor onze abonnees
tegen 50 cents verkrijgbaar aan ons kan
toor.
Naar wij vernemen, zal dokter Niemeije
die zich nog slechts kort geleden te Over-
veen vestigde, onze gemeente weer ver
laten.
Naast en zuidelijk van de Ned. Her
kerk kan men het geraamte zien van ei
daar te plaatsen gebouw. Wij ontvingen
hierover ingezonden stukken, waaruit c
vrees bleek, dat het kerkhof en het arti
tiek van verhouding zoo schoone gehe 1
van kerk en omgeving hopeloos zoude
wprden ontsierd. Wij zijn op verkennii
uitgegaan en kunnen mededeelen, dat alks
nog in een jong tijdperk van voorbereidii
en niets nog zeker is.
Het plaatsen van het geraamte duidt
leen op een proef, die, zijn wij goed ing.
licht, wel niet zal worden gevolgd do.
liet plaatsen van de nieuwe cathechisati
en archiefkamer (waaraan groote behoef
bestaat) aldaar, in dien vorm. De moeili.il
heid is dat de nieuwe ruimte ook moet dl
nen voor de ontvangst van doopelingt
zoodat er geen sprake van zou kunnen zün
de nieuwe ruimte te vinden in de oiu
school aan den weg aldaar. Architect :n
zijn de heeren Mulder Van Asdonk, 'ie
op hun beurt zich weder om advies tot e n
zeer bekend architect buiten de pla ts
hebben gewend. Men tracht angstva ig
naar het moeilijk vergelijk tusschen prac-
tisclie en aesthetische noodzakelijkheid.
Een prettige middag. - Het feestje voor
de kinderen van de Vereeniging „Kleint s
Groot", heeft Vrijdag 24 December plaats
gehad. Deze keer was de heer Clir. v. Ab
coude, de welbekende kindervriend, met
zijn poppenkast ontboden. De poppenk ist
viel bij de jeugd zeer in de smaak. Terv, 1
er in de pauze's bereidwillige dames rond
gingen met gebakjes, enz., zong de heer
Van Abcoude verschillende aardige liedi.s
of vertelde de kinderen een verhaaltje.
Maar het aantrekkelijkste van dien middag
was toch de poppenkast. Mejuffrouw
.1. Windhorst gaf ook eenige nummertjes
op de piano ten beste. Nadat de kinderen
nog eenmaal getrakteerd waren, was het
feestje voor dit jaar weer geëindigd. Een
woord van lof aan den heer Limperg en
den heer Windhorst die voornamelijk zorg
den, dat het feestje uitstekend geslaagd is.
is hier op zijn plaats. P.
I\\ ij vernamen, dat
jl, de heer K. Bos,
j„ de raadsleden
h liet woningbouw
lioemendaal" af te
Gevraagd mag wc
c raad heeft o. i.
bid te leggen op c
feente nu flinke bi
btorleiding aan, da
i wr\verpen aanvn
L iaarlijksch tekor
Lnleg der wegen
[cliitecten, dat ook
blksgezondheid in
n. de aangewezen
postbestelling. -
Ken wij klachten o
fck ling. Gewoonlijk
ijfei >p zijn vroegst
fail elf zelfs, ontva
chen, die in d
■aan wonen, de oc
laelielijk. Zou daar:
fjjii. vragen we ons
Stoop's bad. E
jee. bevat de stati
ootschap- Ovei
■ie ïting Stoop's Ba
gd bij kon. be:
met een kaf
leeld in 5 serii
ande uit vijf
van de eerste
st bij de ve
p en S. W. de
aal. Directeur
\lderwerelt, ti
I sen de heere
IV er en J. C. W
lotschap is ln
can een over
ting te Bloenie
Storm. M
;e storm een
mieren geruk
1 stukken brak
Iet Kerstfeest. -
obool was op
ut" op den eei
id. Op den tv
Dijkstra in ha
groot aantal k
was er veel
maakt.
Hit heg p
r o c e s s e n-\
gens: loopen O'
Hen van wildstrik!
Gevondene
ttinga, Kleverl:
een zilveren hor
iu van politie t
me' knoop; een
e r 1 o r e n
T rgnet; een vulp
mestaschje.
Komen a a
setter, bij Van d>
Overveen.
V BURGERLIJKE
Van Vrijdag 2
3d December.
Geboren: z
M. Esselman; z.
Groenendijk; z.
ning; z. van E.
d. van L. Blom e
Overleden
Overleden
renbers: W.
79 j.
De arbeiderswoningen te Overveen. Men
is benieuwd welk rapport de raadscommis
sie zal uitbrengen op de aanhangige plan
nen tot den bouw van burgerwoningen op
liet door de gemeente aangekochte stuk
grond op Rolland. Het door de heeren Mul
der en Van Asdonk ontworpen bouwplan
verwierf in de Gezondheids-commissie de
algemeene'toejuiching. Men oordeelde het
belang der gezondheid gebaat door de ee-
nigszins ruim en tevens artistiek opgevatte
bebouwing en telde daarbij voor eene ge
meente als Bloemendaal niet, dat bij be
krompen bebouwing van het terrein wel
licht een 4—6 woningen meer daarop kon
den worden gesteld.
Men meende, dat hier in zoover terecht
afgeweken was van het verkeerde begin
sel, de wijze van bebouwing af te zien van
particuliere ondernemers, die niet eenig
gemeenschapsbelang, maar alleen hun ei
gen belang beoogen. Komt Bloemendaal
met de woningverzorging van den arbeider
en kleinen burger in deze streek achter
aan sukkelen, de wijze waarop het gebeurt
kan weer vooraan brengen.
UIT ANDERE i
Nederlandscli
pathieke vereen
kaat" wekt in
op, als lid toe ti
gaarne deze o
opgeven aan he
len lepenrode
contributie is v;
Museum van
seum van kunst
gedurende de
door 294. over
langstellenden.
verbonden boel
cember 162,
plaatwerken n
van ons land v
De aan het
voor kunstnijv
1915 bezocht d
nelijke leerling
Op 3 Januar
Vereeniging
Voor 25 Januai
