ALGEMEEN WEEKBLAD
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN".
Gedempte Oude Gracht 63.
Kantoor voor redactie en administratie:
Telefoon 141. HAARLEM.
L
10e Jaargang.
ZATERDAG 18 Maart 1916
No. 12.
Het Bloemendailsch Weekblad.
Prijs per jaar
2,60
Prijs
per nummer
25 cents.
Advertentie»
10 cents per
regel;
bij contract
belangrijke
korting.
Dit nummer bestaat uit 4 bladzijden.
De komende gemeenteraadsverkiezing.
De door het vertrek van den heer Van
Stolk opengevallen plaats zal tegen het
einde dezer maand bezet worden. Naar
wij vernemen hebben de pogingen van de
afdeeling Beverwijk van den Bond van vrije
liberalen om eene overeenkomst te tref
fan met de roomsche kiesvereeniging voor-
jopig gefaald; daardoor zou een verkie-
'ïgsstrijd noodzakelijk worden, tenzij als-
i og door bemiddeling van de anti-revolu-
t nnaire kiesvereeniging of de vrijzinnige
k jsvereeniging of de afdeeling Santpoort
r S. D. A. P. overeenstemming om-
t ent een candidaat kon worden ver-
Vegen. De heer Van Stolk zat op de
aats, vroeger door jhr. Lucas Boreel in-
nomen; deze heeft destijds voor zijn
dslidmaatschap bedankt toen hij van
rdeel was op verschillend gebied onre-
iijk door het gemeentebestuur te zijn be-
I udeld. Zoowel hij als de heer Van Stolk
v orden gerekend tot de liberalen. Het doet
i in den raad, practisch gesproken, betrek-
k lijk weinig toe, of men de middeleeuwsch-
iolastieke, de neo-calvinistische of de
nanitaire wereldbeschouwing is toege-
i an, hoofdzaak is dat men gevoelt voor de
ineente, bereid is in den raad het ge-
„entebelang boven alles te stellen, over
noodige intellekt en beschaving be- j
likt en zooveel karakter bezit, dat men
ifhankelijk van eenig partijprogram of
ating elke zaak naar eigen beteekenis
lordeelt en onomwonden zijne meening
durft uiten. Het toespitsen van het partij-
zen zoowel van de uiterste rechtsche als
...n de uiterste linksche kanten van het
f litieke front, maakt voor de lezers van
ns blad, die voor de overgroote meerder-
I. 'd de humanitaire levensbeschouwing
,i toegedaan, een aanhanger van een der
.dere groepen allicht minder aannemelijk
ral waar het de nu te vervullen plaats
betreft. Voor het overige wenschen wij,
orens ons advies te geven, af te wach-
i of wellicht nog overeenstemming ver
kregen wordt. Mocht echter het geval wil
len. dat de roomsche kiesvereeniging in
einze vacature met een eigen candidaat,
men noemde reeds een der heeren Verde
gaal, uitkomt, dan zou ons advies niet al
leen vanwege de ultramontaansche rich
ting, maar ook wegens de persoonskeuze
niet gunstig kunnen luiden. Aan den naam
Verdegaal zijn ten opzichte van het ge
meentebestuur minder aangename herinne
ringen verbonden uit den tijd van den vo-
rigen burgemeester en nadien heeft geen
der dragers van dien naam getoond zich
voor de belangen zijner medeburgers, welke
toen door een Verdegaal ernstig werden
bedreigd, persoonlijk warm te maken. T.
GESCHIEDSCHRIJVING VAN DEN
TEQENWOORDIGEN OORLOG.
IV.
Dr. G. W. Kernkamp. De Europeesche
Oorlog.
„Die Weltgeschichte ist der Fortschritt
„im Bewusztsein der Freiheit."
Hegel.
Sedert het begin van den oorlog ver
schijnt maandelijks in de Vragen des Tijds
een overzicht van den stand van zaken.
Dat overzicht wordt geschreven door prof.
Kernkamp. Op welk standpunt hij zich
plaatst, blijkt hieruit;
„Als historicus voeren wij hier niet de
„pen.Zooals eerst in de laatste jaren
„het volle licht is gevallen op het ont
staan van den oorlog van 1870, zoo
„zullen er misschien ook veertig jaren
„moeten verloopen, voordat de wordings-
„geschiedenis van den oorlog van 1914
„in al hare bizonderheden bekend is en
„een wetenschappelijk gevormd oordeel
„daarover kan worden uitgesproken.
„Thans zijn wij zoover nog niet. Wij
„moeten werken met collectieve begrip-
„pen als: Duitschland, Rusland, enz., en
„kunnen nog niet vaststellen het aandeel
„van elk der leidende persoonlijkheden in
„het vormen der besluiten van de Duit-
„sche, Russische, enz. regeering. Wij
„moeten onze kennis der gebeurtenissen
„ontleenen aan witboeken en dagblad-
„berichten en kunnen alleen trachten de
„eenzijdigheid of onvolledigheid daarvan
„te corrigeeren door ze te toetsen aan
„het uiteraard weder gebrekkige beeld,
„dat wij ons, uit andere bronnen, van de
„Europeesche geschiedenis in de laatste
„tien, twintig jaren hebben gevormd. Wij
„staan bovendien in tijden als deze meer
„dan anders bloot aan het gevaar, dat
„sympathie of antipathie ons oordeel
„scheef trekt.
„Desondanks zij de poging gewaagd."
Niet als historicus worden de gebeurte
nissen beschreven en,een wetenschappelijk
gevormd oordeel wordt daarover niet uit
gesproken. Toch zou, wie dezen arbeid
daarom ongelezen het, verkeerd doen. Re-
lata referre het verhaal nog eens doen
toch kan op dit, langzamerhand tot
een boek uitgedijde, werk niet worden
toegepast. Gretig maakt de schrijver ge
bruik van de gelegenheid zijn eigen mee
ning neer te schrijven omtrent hetgeen hij
boekstaaft. De meening van een radicaal
Nederlander die, Nederlandslievend en zich
niet bemoeiend met de dingen jenseits, blijft
bij de realiteit. Af en toe blijkt wel dat ook
HIER die realiteit niet zoo „reëel" is. Maar
doorgaands staat de schrijver in zijne op
merkingen met „beide voeten" op de aarde.
De lezer weet nu, waaraan hij zich te hou
den heeft.
Dat dit bijeenverzamelen geschiedt, heeft
hooge waarde. Het is geen geringe taak,
die massa materiaal te lezen, te., schiften
en „kiihl bis am Herze" in den klaren stijl
dien wij van den schrijver gewend zijn,
daarvan een geheel te maken. Historici en
dagbladredacteurs zullen daarvan zeker
eenmaal een dankbaar gebruik maken. Of
die dankbaarheid echter den schrijver zal
bereiken, is een vraag die de wereldwijze
mensch alleen met een stillen glimlach zal
beantwoorden.
Behalve door zin voor de realiteit, wordt
de schrijver ook soms door zijn koelheid
des harten verlaten. Het is dan als hij op
treedt als Nederlander en zijn werk het ka
rakter van tegengif krijgt tegen hetgeen
andere Nederlandsche hoogleeraren ons op-
disschen. Zijn oordeel over de betrekke
lijke onwaarde van zijn bronnen kan niet
geheel worden gedeeld. Heeft niet mr. S.
Muller Fz. in het Levensbericht van P. L.
Muller vermeld dat de schrijver van de
Geschiedenis van onzen tijd een geregeld
krantenlezer was en dat de lezers van dat
boek daar dankbaar voor mogen zijn.
Maar bovendien professor Kernkamp
geeft, zooals reeds gezegd, zelf een cor
rectief. Voor zoover die dagbladberichten
eenzijdig of onvolledig zijn witboeken
dragen nu eenmaal het karakter van offi-
ciëele waarheid en zijn dus „bronnen zoo
lang het tegendeel niet officieel is geble
ken toetst hij ze aan het beeld dat hij
zich zelf, uit andere bronnen, van den loop
der Europeesche geschiedenis van de laat
ste tien of twintig jaren heeft gevormd. Zij
dan ook naar hij zelf zegt dat beeld
uiteraard weder gebrekkig.
Hooger waarborg kunnen wij niet eischen.
Want de waarheid blijft naar het spre
kend beeld der. oudheid de gesluierde
Godin.
Het kan natuurlijk niet in de bedoeling
liggen een overzicht te geven van den in
houd der 17 hoofdstukken, waarvan som
mige titels anders verlokkend genoeg zijn.
Zij volstaan, ten eerste, met een enkel der
gevallen te noemen, waarin gesproken kan
worden van het verlaten der realiteit en
van gemoedsbeweging; ten tweede met de
een of andere belangrijke uiting te relevee-
ren, die tot lezing kan aansporen.
Realiteit werkelijkheid.
Behandelende het strooien van mijnen in
de Noordzee, schrijft de auteur aan het slot
van De Noordzee versperd:2)
„Een protest meer vermogen wij
thans niet.
„Ons volk heeft andere tijden gekend.
„Toen in December 1635 de Engelsche
„jurist Selden, op last van Karei I, zijn
„beroemd boek Mare clausum (De zee
„gesloten) uitgaf, schreef Hugo de Groot
„aan zijn broêr: „Ik ben benieuwd of de
„Hollanders zich stilzwijgend en door
„zich te houden aan hetgeen zij hebben,
„dan wel door een verweerschrift zullen
„verdedigen."
„Hij stelde het dilemma juist; tusschen
„die twee dingen stond de keus. Eerst
„dachten de Staten er over, het geschrift
„van Selden te doen beantwoorden; ver
schillende juristen werden daarvoor aan
„het werk gezet, ten slotte Graswinckel.
„Maar toen Graswinckel zijne verdedi
ging van de vrijheid der zee gereed had,
„besloten de Staten dat geschrift toch
„maar niet te laten drukken. Op advies
„vooral van Aerssens van Sommelsdijck,
„die opmerkte, dat de vrijheid der zee
„niet met de pen, maar door 's lands
„vloot moest worden beschermd.
„In de zeventiende eeuw vermochten
„wij dat. Thans niet meer.
„Maar al kunnen wij niet meer drei-
„gen, kwispelstaarten mogen wij niet en
„zullen wij niet. Tegen elke inbreuk op
„zijn goed recht moet Nederland protes-
„teeren. Alleen dan zullen wij in deze
„tijden bestaan, wanneer wij het hoofd
„omhoog houden „door niemands gunst
„bekoord; door niemands toorn ver
schrikt."
Hier is de weg van wat is verlaten de
v/eg van wat moet betreden. En dat kan
alléén: Sur sum cor da. Dat is ethiek
geen werkelijkheid. Hoogere krachten dan
materieele alleen worden hier opgeroepen.
In Allen weerbaar3) komt prof. Kern
kamp op tegen een hoofdartikel van „Het
Nieuws van den Dag" van 6 Mei 1915, ge
titeld: Vergif. Hier verlaat den schrijver
de gewone gelijkmatigheid, en drijft de ver
ontwaardiging hem tot een scherpte, die
voor den ingewijde een bewijs van ge
moedsbeweging is.
[Sprak hijzelf niet eens op een zijner col
leges bij het behandelen van stadhouder
Willem III versus Jan de Witt, over: koude
hartstochten
De schrijver in „Het Nieuws van den
Dag" dan vergoelijkt de handeling van
den Duitschen kolonel Franke in Duitsch
Zuidwest-Afrika: het vergiftigen van bron
nen, gericht tegen de troepen van Botha
en stelt dat voor als oorlogsnoodzaak.
Na dat bestreden en zijne verwondering
uitgesproken te hebben over het feit dat
„Het Nieuws van den Dag" een dergelijke
vergoelijking, die „getuigenis geeft van ver
wildering van zedelijk gevoel", opneemt,
zegt de schrijver van De Europeesche Oor
log:
„Wij gevoelen minachting, en spreken
„die bij dezen uit, niet alleen voor elk,
„die zulk een wijze van oorlogvoeren in
„toepassing brengt, maar ook voor elk,
„die haar tracht goed te praten.
Wij vertrouwen dat de groote
„meerderheid der lezers van „Het Nieuws
„van den Dag" het vergiftigen van drink-
„water als een afschuwelijk strijdmiddel
„zal beschouwen en dat elke poging om
„het gebruik van zulk een middel goed
„te praten, door haar zal worden verfoeid
„als een poging om de menschheid er toe
„te brengen, het zwijgen op te leggen aan
„haar geweten. Wij geven hiermee geens
zins te kennen, dat de schrijver van het
„door ons bestreden artikel willens en
„wetens deze poging heeft gedaan; wij
„spreken alleen als onze meening uit, dat
„het zedelijk gevoel zou worden ge
schaad, wanneer zijne drogredenen in-
„gang vonden." 4)
(Wordt vervolgdH. A. Ritter.
PRIJSVRAAG.
Onder de ingezonden kieken van het
sneeuwvermaak op „Het Kopje", was er
tot onze spijt geen een, aan welke wij de
prijs mochten toekennen. Jongelui, een vol
genden keer wat mooier; vooral op scherp
te van beeld letten
PLAATSELIJK NIEUWS.
Vrouwenkiesrecht. De afdeeling Bloe
mendaal van den Nederlandschen Bond
voor Vrouwenkiesrecht houdt Maandag, 20
Maart, des avonds ten 8 uur een bijeen
komst in hotel „Vreeburg". Iedereen is
welkom.
Mejuffrouw C. Staas zal spreken over
den tegenwoordigen stand van het vrou-
wenkiesrechtvraagstuk; daarna zal een
tooneelstukje worden opgevoerd, en wor
den door mevrouw KremerWijt gedichten
voorgedragen.
Klachten over den militairen genees
kundigen dienst. Onze plaatsgenoot de
heer P. C. A. van der Breggen schreef
over dit onderwerp een artikel in „Het
Handelsblad". Met menig citaat, veelal uit
de Handelingen der Eerste Kamer, toont
spreker aan, hoe vele lieden van bekwaam
heid en naam het ongunstig oordeel over
den militairen geneeskundigen dienst dee-
len.
Over reorganisatie van dien dienst spre
kend, wijst schrijver o. a. op het bezwaar
der omslachtige administratie, en ten
slotte roert hij de quaestie der „simulan
ten" aan. Daarvan zegt schrijver r „Voor
zeker is dit eene groote moeilijkheid voor
de militaire artsen, die niet te miskennen
valt; mij dunkt echter, dat bij eenige rou
tine wel verschillende gevallen direct zijn
te herkennen; is het niet mogelijk daar
beter maatregelen tegen te nemen In elk
geval mogen de werkelijke zieken daar
door geen dupe worden en de kans loopen
daarom niet of slecht behandeld te wor
den. Het is een verdekte stelling, waarach
ter de militaire geneeskundige dienst zich
steeds beschut, zoodra er klachten, zelfs
zeer ernstige klachten komen; maar die
stelling is ten slotte niet houdbaar.
1) Ik cursiveer.
2) III. bladz. 93/94.
3) IX. bldz. 261/267.
4) Volgens het Naschrift van hoofdstuk X,
De Oorlogsnartij in Nederland, blz. 310, heeft
het N. V. d. t>. daarop geantwoord met een
artikel dat bij gebrek aan tegenargumenten slechts
personaliteiten aanvoerde.
Vergadering van de afdeeling Bloemen
daal der Noord-Hollandsche vereeniging
„Het Witte Kruis", op Woensdag 22 Maart
1916, des avonds ten 8 uur, in het hotel
„Van ouds het Raadhuis" te Overveen.
De agenda vermeldt:
Notulen en ingekomen stukken; jaarver
slag van den secretaris over 1915; reke
ning en verantwoording van den penning
meester over 1914 en 1915; verslag der
commissie voor wijkverpleging over 1914
en 1915; verslag van den afgevaardigde ter
laatste algemeene vergadering; verkiezing
van drie bestuursleden, wegens periodieke
aftreding der heeren J. Th. Bornwater en
A. IJzerman. De aftredenden zijn herkies
baar; verkiezing candidaten voor hethoofd-
bestuur; bestuursvoorstel tot oprichting
van een pensioenfonds voor de wijkverple
ging; voorstel van den penningmeester: de
afdeeling Bloemendaal van de N. H. V. „Het
Witte Kruis", besloot, indien zulks te zijner
tijd noodig mocht blijken, deel te nemen in
het aandeelenkapitaal der woningbouwver-
eeniging „Bloemendaal" voor ten hoogste
acht aandeelen, elk van 250,en het
geen verder zal worden ter tafel gebracht.
Aan de te Bloemendaal wonende leden
zal gelegenheid gegeven worden te 73/« uur
van af de kerk naar Overveen te rijden.
Terug na afloop der vergadering.
Algemeene vergadering. De afdeeling
Bloemendaal van het district Beverwijk van
den Bond van vrije liberalen houdt Dinsdag
21 Maart des avonds ten 8 uur een alge
meene vergadering in „Rusthoek". Op de
agenda staat de candidaatstelling van een
gemeenteraadslid in de vacature J. van
Stolk.
Ook de vrijzinnige kiesvereeniging zal
op hetzelfde uur en dezelfde plaats ver
gaderen.
1
