4
Alleen echt met dit etiket
KERK-AGENDA, Zondag II Juni.
Haarlem: Ver. v. Vrijz. Herv. (Geb. Prot.
bond); Eerste Pinksterdag 10 uur, Ds. Vorenkamp,
Pred. te Leeuwarden. Eglise Wallonne, Dimancke
le 11 Juin le premier du Peuteeóte, IOV2 beures
du matin, Mons. Debry, Pasteur a Amsterdam.
Collecte pour les Missions. Lundi le 12 Juin le
second jour du Pentecóte, Pas de Serrice; Rem.
Ger. Gem., Eerste PinksterdaglO u., Ds. Haeitjer.s.
Tweede Pinksterdag, geen dienstEv. Luth. Gem., j
Eerste Pinksterdag 10 u., Ds. deMeijere. Tweede j
Pinksterdag, geen dienstVer. Doopsgez. Gem.,
Eerste Pinksterdag 10 u., Ds. Hylkema. Tweede
Pinksterdag 10 uur Ds. Plantenga.
BloemendaalNed. Herv. Gemeente, Eerste
Pinksterdag 10 u., Ds. Gunning, Emer. predikant.
Tweede Pinksterdag 10 u., de heer ten Boom, Ber. j
pred. te Made en Oud-Drimmelen.
Heemstede: Ned. Herv. Gem., Eerste Pinksterdag
10 u., Ds. Oberman.
Tweede Pinksterdag 10 u., Ds. van de Poel,
Pred. te Enkhuizen.
Houtrijk en PolanenNed. Herv. Gem., 10 u.
Ds. B. Baljon. Tweede Pinksterd. 10 u. Ds.Weener.
Santpoort: Ned. Herv. Gem. 10 u, Ds. van j
den Bergh van Eysinga.
Tweede Pinksterd. 10 u. Ds. v. d. Bergh v. Eysinga.
Spaarndam Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. S. A.
Baljon. Tweede Pinksterdag 10 u., S. A. Baljon.
IJmuiden: Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. Creutz-
berg, 2£ uur, Ds. Creutsberg.
Tweede Pinksterdag 10 u.. Ds. Creutzberg.
Doopsgez. gem. en Ned. Prot. Bond., 10 u., Ds.
Luitinga.
Zandvoort: Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. Posthu
mus Meijjes.
Tweede Pinksterdag 10 u„ Posthumus Meijjes.
AGENDA.
HAARLEM.
Bureau van Consultatie tot verleenen van rechts
bijstand aan onvermogenden. lederen Vrij
dag houdt het bureau des namiddags ten half-
twee zitting in het gerechtsgebouw aan de
J ansstraat.
Koloniaal Museum (Paviljoen.) Dagelijks ge
opend van 104 ure.
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend van 104 ure.
Gemeentelijk Museum. Dagelijks geopend van
10—4 ure. Entree f 0.25 p.p. le Woensdag
van de maand vrij. Zondags van 10—3 vrij.
Stad s-o ibliotheek. (Prinsenhof.) Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 104 uur.
droote Kerk. Dinsdags van 12 ure, en
Donderdags van 2—3 ure. Orgelbespeling.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (be
halve Zaterdags en Zondags) van 11—3 ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 14 ure.
Bisschoppelijk Museum. (Jansstraat 79.) Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
kans om altijd het rood, wit en blauw als
onafhankelijke vlag te kunnen voeren, be
kroond door de veldkleur der Oranjes.
Vier voorwaarden somt Homer Lea op,
die voor een kleinen Staat tot onontkoom
bare annexatie door een grooteren leiden
zullen.
1. Wanneer de kleine staat eene zooda
nige ligging heeft, dat zijn bezit voor een
grooteren staat noodzakelijk is in een toe
komst-oorlog.
2. Wanneer de kleine staat geografisch
eene zoodanige plaats bekleedt, dat zijne
onafhankelijkheid den economischen groei
van den grooten staat hindert.
3. Wanneer de kleine staat in politiek
opzicht zoo ligt, dat zijn vermeestering
voor de politieke expansie van den grooten
staat van beteekenis is.
4. Wanneer de bevolkingen van beide
Staten van hetzelfde ras zijn en verbin
dingen van volkerenverkeer met elkander
hebben.
Het zal wel niet te veel beweerd zijn, te
zeggen dat Nederland, België, Denemarken
en Zwitserland geheel of ten deele aan die
voorwaarden voldoen.
De inval in België heeft bovendien in de
praktijk reeds bewezen dat die stellingen
bij de overwegingen van een grootere mo
gendheid zwaar gewicht in de schaal leg
gen.
Wie tegenover Homer Lea vertroost wil
worden, leze Kj ellén.-') In diens boek „Die
Groszmachte", dat aan Duitschland een
wereldhistorische zending toekent, wordt
eene beschrijving van de acht groote mo
gendheden der wereld beëindigd met de
opmerking, dat macht niet het laatste
woord is in de geschiedenis. Hooger staat
de cultuur de mate van ontwikkeling
van het geestelijke en stoffelijke, het zede
lijke en het lichamelijke.
Boven den kleinen staat zoo eindigt
deze Hongaarsche professor staat de
groote mogendheid. Maar boven de groote
mogendheid staat de menschheid, die bei
den voor hare bestemming noodig heeft.
Ziedaar dus eene theoretische erkenning
van hetgeen Nederland te leeren geeft.
Maar de geschiedenis der volken wordt
niet in en door boeken bepaald.
Het levende volk maakt zijn eigen lot
gevallen. De krachten in dat volk gelegd,
beslissen over zijn lot. Het karakter vormt
den meest beslissenden factor. Want alles
kan bij slot van rekening geleerd worden.
Maar karakter is de voor de ervaring on
aandoenlijke kern.
Het is zooals het is.
Daardoor wordt voor volk en individu
zijn lot of zijn noodlot bepaald.
Om die reden is de kennis van dat volks
karakter zoo voor den eigen staatsman,
als voor den toekomstigen veroveraar van
grooter belang dan alle andere kennis te
samen. De Spaansche generaals door Phi
lips II hier gezonden om elk verzet te bre
ken; de Spaansche wetgeleerden door hem
tot het regeeren van het Nederlandsche
volk bestemd, de Spaansche rechters aan
wien was opgedragen het doodvonnis aan
het Nederlandsche volk bij gedeelten en
„wettelijk" uit te voeren, zij kenden dat
volk niet gelijk de biechtvader des konings
het verstond.
Napoleon ontzag voor zoover hij dat
kon de gevoeligheden der Hollanders.
En eigenlijk was hij, die de geschiedenis
zoo goed kende, er overtuigd van, dat,
waar dan ook in Holland zijn heer
schappij zeker niet voor altijd wortel zou
schieten.
De beste tegenspraak van wat er deni-
greerends over ons volk wordt gezegd, be
staat in het nadruk leggen op het verleden.
In het vertoonen van den adelbrief, die
ons toekomt, of liever die ons volk toe
komt.
Dat volk zwijgt, gehoorzaamt, draagt de
lasten en beraadslaagt zonder geraffineer-
den arglist. Zijn wil is in het eind beslis
send. De harde strijd om het bestaan heeft
aan het volk gelegenheid gegeven in zich
zelf een eenheid te vormen. Een eenheid,
geborneerd als men wil, maar met groote
karakterkracht. Zoo dwaas is daarom de
voorstelling nog niet, dat de volksziel gelijk
is aan den Oceaan in rust.
Niemand kent daarvan de kracht, die
niet den storm heeft bijgewoond.
Met den beeldenstorm in de XVIe eeuw
wierp de massa, die vijftig jaren de dwin
gelandij der inquisitie had verdragen, on
dervonden en gezien die zwijgend de
brandstapels had zien rooken de teer^
ling.
Al of niet door de edelen voorbereid
Bakhuizen van den Brink trekt dat in zijn
Cartons in twijfel die daad was beslis
send. Van dat oogenblik af moest elke
partij voor den dag komen. Aan de poli
tiek van belangen moest een einde komen.
Het volk zelf riep noodlot of verlossing op.
Het voorspel van den 80-jarigen oorlog
was feitelijk daarmede geëindigd. Dit
wordt niet gezegd in de meening, dat zoo
iets zich weer zou voordoen.
Indien het waar is dat de geschiedenis
zich herhaalt nooit geschiedt dat in de
zelfde vormen.
Maar wel wordt het gezegd om er aan
te herinneren dat het „niet-redeneerende"
volk op het toppunt van wanhoop een slag
kan toebrengen, die alle staatkundige en
militaire berekeningen als een kaartenhuis
kan doen ineenstorten. Geen staatsman,
die werkelijk staatsman is, zal de teekenen
van de volksstemming verachten. Zonder
te spreken weet de massa haren wil ken
baar te rpaken. Geen veldheer, die niet een
volksoorlog met huivering begint.
Homer Lea beroept zich behalve op de
logica der cijfers op historische voor
beelden.
Hij spreekt van eene biologische wet die
het opkomen en ondergaan van staten en
volken zou beheerschen. Een geweldig
„fatum" drukt volgens dien „krijgshafti-
gen" Amerikaan de wereld. Dat fatum kan
volgens hem alleen door materieele kracht
bezworen worden.
Voor het bestuur van eene Hoogere
Macht is bij hem geen plaats.
Hem, die de lotgevallen van het men-
schelijk geslacht, die geschiedenis van zijn
vaderland bestudeert van een hooger plan
dan van het materialisme alleen moet
een dergelijk standpunt als van Homer Lea
eenzijdig voorkomen.
Maar zelfs toegegeven dat in het alge
meen H. L.'s stelling opgaat, dan staat
daar de geschiedenis van de eerste jaren
uit onzen tachtigjarigen oorlog als een ge
weldig tegenbeeld. Als een onwederspre-
kelijk bewijs, dat het niet materieele kracht
alleen is, die altijd beslist. Dat de wiskun
dig berekende einduitkomst kan falen
door factoren, die langs materieelen weg'
niet te berekenen zijn.
Indien er ooit grooter verschil was tus-
schen aanvaller en verdediger wat strijd
middelen betreft, dan was het wel toen. De
offers door de Hollanders en Zeeuwen toen
gebracht op hun eigen gebied, waar elke
duim gronds spreekt van een doodelijken
strijd, dwingen nog de bewondering van
alle volken en alle tijden af. Voor alle
tijden is die grond daarom klassiek.
Het is een schoon beeld. Prins Willem
van Oranje sluitende een verbond met den
Potentaat der Potentaten. Gesteund door
een volk, wiens macht belachelijk gering
wiens ontembare vrijheidszucht en zede
lijke moed onmetelijk groot waren. Marnix
van St. Aldegonde heeft driehonderd jaren
voor den inval der Duitschers in België
het lied gedicht:
Mijn schilt ende betrouwen
Zijt Gij, o Godt, Mijn Heer!
Op U soo wil ick bouwen
Verlaat mij nimmermeer.
Dat ick toch vroom mag blijven
U dienaar, t'aller stondt,
De tiranny verdrijven
Die mij 't hert doorwondt.
Ziedaar ten slotte de korte omschrijving
van de hoogste eigenschappen van het
Nederlandsche volkskarakter, die beslis
send zijn gebleken in de worsteling tegen
de wereld.
Individuen zoo zegt Homer Lea
vormen slechts in zooverre een werkelijk
deel der wereld, voor zoover hun ras of de
herinnering er aan voortduurt.
Aan beide voldoet het Nederlandsche
volk. Het ras zoowel als de herinnering
aan het verleden duren voort. Dat is te
danken aan het Nederlandsche volkska
rakter, waarop de vreeselijkste dwinge
landij, die ooit werd uitgeoefend, zich de
tanden heeft stomp gebeten.
(Wordt vervolgd.) H. A. Ritter.
Deze artikels zijn ontleend aan het„Utrechtsch
Dagblad".
The day of the Saxon (Des Britischen Rei-
ches Schicksalstnnde. Mahnwort eines Angel-
sachsen. Von Homer Lea. Aus dem Englischen
mit einer Einführung von Graf G. von Reventlow,
1913.
2) Die Groszmachte der Gegenwart (Die Welt-
geschichtliche Bedeutung des gegenwartigen
Krieges und Deutschlands Weltgeschichtliche
Mission) 1914.
KRONIEK DER WEEK.
3 Juni. De „Daily Mail" bevat een merk
waardig artikel over het ontwaken van
Azië. Het behandelt de opkomst van Azië
en stelt deze tegenover Europa's innerlijke
verscheurdheid. Het slot luidt ongeveer
aldus:
„Het voornaamste Aziatisch gevaar is
van industrieelen aard. Het moge dan al
langzaam naderen, maar mettertijd zullen
wij het onder de oogen moeten zien. Ter
wijl wij onzen rijkdom vernielen, ontwik
kelt zich in het Oosten langzamerhand de
mogelijkheid eener concurrentie, veel groo
ter dan die welke wij van Duitschland te
vreezen hebben."
ri'i .u'
Schrijvend over den zeeslag bij
Jutland, waaromtrent intusschen meer en
meer bizonderheden bekend werden, wijst
een militaire medewerker van de Manches
ter Guardian" erop, dat het succes der
Duitschers daarbij vermoedelijk te danken
is aan hun beteren verkenningsdienst. Ook
andere Engelsche bladen laten zich in dien
geest uit, en stellen in het licht het voor
deel van luchtschepen boven kruisers voor
verkenningsdoeleinden.
In de heden gehouden vergadering
van Letterkundigen, stellen de heeren Frans
Coenen en d'Oliveira een motie voor van
den volgenden inhoud:
„De vergadering is van meening: ieder
redacteur, die een blad of een eigen rubriek
redigeert, waarin een eigen voor de Ne
derlandsche beschaving voldoend belang
zich uitspreekt, behoort met alle geoor
loofde middelen door het bestuur der ver-
eeniging gesteund te worden, indien aan
dit bestuur blijkt dat, ondanks zijn recht
matig optreden, het voortbestaan van het
blad of de rubriek gevaar loopt.
De motie wordt met overgroote meer
derheid aangenomen.
Een lezer van „Het Handelsblad" had
zijn twijfel uitgesproken of ons leger wel
in het bezit van helmen en gasmaskers
was. Een lezer van dat blad schrijft thans
„Een officier, die zelf in het bezit van
een gasmasker is, deelde mij mede, dat
deze maskers in voldoende hoeveelheid
aanwezig zijn. Ze zijn echter niet aan den
troep uitgereikt, doch opgelegd, wijl we
gens hunne eenvoudigheid oefeningen er
mede niet noodig zijn en zij aldus niet de
kans loopen in het ongereede te geraken.
Wanneer oorlog uitbreekt, kunnen zij on
middellijk worden ^uitgereikt.
Ook hoorde ik van verschillende zijden,
0. a. door een officier, beweren, dat stalen
helmen thans wel aangemaakt worden."
-Een aantal bekende Nederlanders,
onder wie ambtenaren, predikanten, kun
stenaars, ongeveer veertig hoogleeraren,
enz., richten een oproep tot de neutralen,
waarin zij er tegen protesteeren, dat Bel
gië ten gevolge van den oorlog wordt be
dreigd met het blijvend verlies zijner on
afhankelijkheid. Zij beroepen zich op de
uitingen van den rijkskanselier op 9 Dec.
1915 en 4 April 1916 en leiden daaruit af,
dat, „België's lot in de toekomst door den
rijkskanselier gevoeld wordt als een toe
stand, waarin Duitschland zeggenschap zal
hebben in vragen van Belgische binnen-
landsche politiek, dat het bloedig neerge
slagen land na den oorlog geen zelfbe
schikking wordt toegedacht, noch in mili
tair, noch in economisch opzicht en zelfs
niet in het regelen van vragen als de ver
houding tusschen de beide talen, die er ge
sproken worden; dat alles zal blijven on
der Duitsche controle".
De campagne voor de presidents
verkiezing is aan den gang en Roosevelt is
reeds op verschillende plaatsen als spreker
opgetreden.
De Amerikaansche
de „Times"-correspondcnt te New-) -rk
aan zijn blad seint, ui
gen aan het optreder van Roosevelt in liet
hart der pacifistische midden-westelijke
staten, 0. a. te Kansas City, waarbij door
eene op 100.000 personen geschatte me
nigte werd toegejuicht. Zijne ret t
was eene herhaling van zijne bekende om
vatting omtrent de oorl gsuitrmting en
van zijne veroordeelii'.;; van Wilson's poli
tiek, die hij „een vuursti wei aats-
manschap in het tijdperk van het machine
geweer" noemt.
5 Juni. Een lang telegram van het Ag.
Stef. maakt melding van de resultaten van
een onderzoek, ingesteld door Italiaansche
officieren, van gevormde schotwonden. Ge
constateerd werd, dat van Oostenrijksche
zijde veelvuldig kogels met inkervingen
worden gebruikt, terwijl tevens gebruik
wordt gemaakt van z.g. „Einschiess-pa-
trone", welke voorzien zijn zoowel van een
ontploffingsstof als van een inrichting om
bij het inslaan een rookwolk te verspreiden.
„De Bazuin" maakt melding van
een merkwaardig Fransch plan. Vijf-en-
twintig protestantsche veldpredikers heb
ben n.l. aan de kerkelijke colleges een voor
stel gedaan, om na den oorlog een „heilige
unie" (Union sacrée) voor alle protestanten
van Frankrijk te stichten, opdat er in 't
vervolg maar één Evangelische kerk van
Frankrijk zij. Tot de onderteekenaars be-
hooren Lutherschen en Gereformeerden.
6 Juni. De bizondere correspondent van
„De Nieuwe Courant" te Brussel, maakt
melding van 'n door de Vlamingen in het
Vlaamsche huis te Brussel gehouden bij
eenkomst. De vergadering nam met alge
meene stemmen een dagorder aan, waarin
zij zich volstrekt eensgezind verklaart met
de heeren René de Clercq en Jacob, en
hare afkeuring uitspreekt over een daa
der Belgische regeering, n.l. het ontslaa
van genoemde heeren uit hunne staatsbe
trekking tot straf voor de door hen ge
voerde Vlaamsche propaganda.
De minister van Landbouw zenc
aan de burgemeestets een omzendbrief
waarin het verbod om wittebrood te bak
ken 'egen 24 dezer wordt ingetrokken.
De Engelsche admiraliteit deelt 0
ficieel mede, dat de opperbevelhebber v.m
de slagvloot met diep leedwezen benei-
dat de oorlogsbodem „Hampshire", op w
naar Rusland, met lord Kitchener en z, 1
staf aan boord, hedennacht ten westen a
de Orkney-eilanden gezonken is door L-t
stooten op een mijn, of wellicht ten gevoke
van een torpedo.
De bladen roemen om strijd lord Kitche
ner's begaafdheid, de nadruk valt daarbij
vooral op zijn organiseerend talent, dat in
slechts een jaar tijd een leger van vijf mil-
lioen man te vormen wist.
Vice-president Joean Hung is t t
tijdelijk president benoemd.
8 Juni. De Duitschers bezetten het fort
Vaux.
De Britsche regeering neemt ze
kere voorzorgen ten aanzien van den uit
voer van kolen en de Grieksche scheep
vaart in Britsche havens, ten einde te
voorkomen, dat den vijand voorraden zul
len bereiken.
PLAATSELIJK NIEUWS.
De eerste der drie openbare lessen in
hout- en metaalbewerking voor jongens,
door den heer Johan IJzerdraat in de
M. U. L. O.-school te Bloemendaal Zater
dag 1.1. gehouden, viel zeer in den smaak
bij de jongelui. De heer IJzerdraat ver
toonde verscheidene modellen van scheep
jes, onderdeelen, enzoovoorts, en deed op
zeer begrijpelijke wijze de jongens zien, hoe
hij zijn kunstige werkstukjes vervaardigde.
Hij deelde hun mee, dat alle deelnemers
behalve mondelinge, ook nog schriftelijke
lessen van hem zullen krijgen. Ook stelt
hij zich voor, met de jongens fabrieken,
enz. te gaan bezoeken.
Op 17 Juni en 1 Juli zijn de twee vol
gende lessen.
De smaken verschillen. Onder arciii-
AViatschappy fot ExpMten^v^d^cjfM^ron le Oberlohnstein
^jrtorui^faler y
OBERLMINSTBIfi h
cJjr>nRrsisiliA/7fj*r
liggend en koel
bewaren
De VicrooatKon re Oberlohnsiein wordi ais heilbron beschermd door
de «wel van hef voormalig grootnenoèoom Nassau ven TJuli <660
