ALGEMEEN WEEKBLAD
St.-NICOLAASGESCHENKEN
Uitgave der N. Vennootschap „HET MIDDEN". Kantoor voor redactie en administratie:
Gedempte Oude Gracht 63. Telefoon 141. HAARLEM.
ZEER RIJKE COLLECTIE OPTISCHE
bij DIRK HÜTTER, Opticien.
12 TAKSTEEG 12, AMSTERDAM.
(bij 't SPUI). TEL. 8829.
10e Jaargang
ZATERDAG 25 November 1916.
No. 48.
Het Bloemenwei) Ueekblod.
Prijs per jaar
2,60
Prijs
per nummer
25 cents.
Advertentien
10 cents per
regel;
bij contract
belangrijke
korting.
Dit nummer bestaat uit zes bladzijden.
EEN NIEUWE MAATSCHAPPIJ.
Naar wij vernemen heeft de heer mr.
Van Tienen, volksvriend en vertegenwoor
diger, het initiatief genomen tot het op
richten van eene nieuwe maatschappij- Zij
zal lieeten E. N. S- U. (Eerste Nederlandsche
Stoom Uitzuigerij). Het doel der maat
schappij is degenen die in deze wereld iets
I ©zitten aan'stoffelijke goederen, zoo spoe
dig mogelijk te doen gevoelen, dat de be
grippen eigendom en bezit niet me.er be
hooren tot den nieuwen tijd, en vervangen
dienen te worden door de begrippen rent- -
eesterschap en werkmans-welvaren.
De Ensu zal drie wapens voeren, te we-
•.-•iihet wapen der provincie Noordholland,
liet wapen der gemeente Amsterdam en in
liet midden een heraldieke R. W. Aan de
statuten, welke reeds ter goedkeuring naar
I 'en Haag zijn opgezonden, is het volgende
oi tleend:
Vennooten kunnen zijn alle ambtenaren
ui beambten der provincie Noordholland en
der gemeente Amsterdam. Zij dragen elk
ten gouden knoop in den nek ter hoogte
\an het bekende kuiltje. De bedoeling daar
van is, dat niemand de vennooten in den
nek zal kunnen zien, zonder tevens gewaar
te worden, waar het goud behoort te zitten,
lij eiken uniform der vennooten zijn twee
iroote binnenzakken genaaid, aan weers
zode één. De linksche, de grootste, is be
stemd voor al die besluiten van den ge
meenteraad van Amsterdam en van de
Provinciale Staten van Noordholland, waar-
ia aan de vennooten bepaalde aanspraken
worden toegekend op de generale kassen
dier college's en op de privé-kassen der
andere burgers van Noordholland en Am
sterdam, dit laatste voor zoover die colle
ge's langs omwegen met formeele inacht
neming der wetgeving van het koninkrijk
zoodanige aanspraken konden uitvaar
digen. De rechtsche is bestemd voor eene
afzonderlijke uitgave der vennootschap
ii twee deielen. Die uitgave in handig zak
formaat, bevat, in diamantletter gedrukt,
maar toch helder leesbaar, in tijdsorde ge-
langschikt: in het eerste deel, alle besluiten
van genoemde college's, welke gestrekt
hebben tot het doel der Ensu en R. W. met
vermelding van den naam der voorstellers
en die der voorstemmers; in het tweede
deel alle interrupties van af geestigheden
tot vloeken toe, welke de aan de vennooten
bevriende leden zich tijdens de beraadsla
gingen in gezegde college's jegens de te
genstanders mochten veroorloven. Er is
niet gerekend op een dik vervolg van het
tweede deel, omdat de tegenstanders ver
wacht worden bij voldoenden bloei der
Ensu weldra uit te sterven.
De uniformen der vennooten zijn voorts
voorzien van een buitenborstzak met por-
trettenhouder, voor de foto's in visitekaart
formaat van de bestuurders der vennoot
schap.
Het bestuur der vennootschap bestaat,
behalve uit den heer Van Tienen, die als
directeur 3000,'s jaars vast geniet, uit
een college van commissarissen, dat van
rechtswege is samengesteld uit die leden
van het dagelijksch bestuur van hoofdstad
en provincie, welke hetzij onder den naam
van unieliberaliteit, heeren-socialisme of
rechtzinnige uitzuigingsdienst, het R.W. ten
troon helpt. Zij behoeven geen vennooten
der Ensu te zijn. De vennooten zijn krach
tens hun lidmaatschap van elke moderne
vakvereeniging en toelating tot het bestuur
deelgerechtigd in de baten der vennoot
schap, ontvangen de drukwerken voor de
binnenzakken gratis, ook de portretten en
verbinden zich jaarlijks of zoo vaak dat
door de omstandigheden wordt vereischt,
bij elke verkiezing of herkiezing van den
directeur en de commissarissen in de Ne
derlandsche politieke lichamen, naar eer en
geweten in hun eigen belang hunne stem
op dezen uit te brengen, zullende dit niet
worden gecontroleerd, daar, gelijk uit de
vorige artikelen blijkt, tot de Ensu alleen
worden toegelaten, personen die werkman
zijn of daarmee gelijk te achten, en
dus zonder voorbehoud behooren tot het
eigenlijke deel der natie. De vennooten zijn
verplicht elk minstens eenmaal per kwar
taal te verschijnen in eenige openbare ver
gadering waar optreden: volgen de namen
van bekende Noordhollandsche sociaal-de
mocraten, we lazen er Kleerekooper, Duijs,
Mendels, Hugenholtz en de namen van ee
nige vrijzinnig-democraten en unieliberalen.
In de vergadering der sociaal-de
mocraten zijn de vennooten verplicht
te applaudiseeren. In die der vrijzin
nig-democraten hebben zij zich van
goed- of afkeuring te onthouden. In die
der unieliberalen is het hun alleen verbo
den te fluiten. De vennooten verbinden zich
voorts op straffe van schrapping als lid,
zorg te dragen dat hunne vakvereenigingen
en bonden elk minstens eenmaal per maand
ter dichtstbijgelegen plaatse een request in
dienen, hetzij tot verbetering van salaris
sen, tot de verwarming van slaapkamer
tjes, tot het verstrekken van gratis tabak
en handschoenen, tot het maandelijks ver
zolen van laarzen en het doen geven van
volksvoorstellingen door Royaards Ver
kade, Heijermans of Van Hulzen, tegen ver
minderde prijzen, met het verstrekken van
een eet- en drinkbon en een gratis abonne
ment op den Ensu-R.W. geïllustreerden too-
neelgids, waarin alle vennooten, die bij hun
eigenlijke werk bijbaantjes waarnemen, gra
tis ter bevordering van het bijwerk kunnen
adverteeren.
De vennooten, staat er verder, herkennen
elkaar aan hun oogopslag, zijnde een door
dringende, grijze blik, bestemd om in ver
gaderingen of op straat iederen eigenaar of
bezitter, een zekeren schrik om het hart te
jagen, hetgeen wederom niet behoeft te
worden gecontroleerd, omdat de Fransche
Revolutie zich bereids eenmaal heeft afge
speeld en ieder eigenaar en bezitter weer-
gaasch goed weet, waar het toen om ging
en waar het nu om gaat.
De vlag der Ensu is bloedrood met een
krokodil-groene rand- Zij wordt volgens
artikel 11 halfstok geheschen bij ieder ge
bruik dat in de ambtelijke wereld gemaakt
wordt van het woord vrijheid, onder welk
wcord de Ensu-statuten verstaanonafhan
kelijkheid van het beginsel der R.W. Het is
den vennooten veroorloofd hun vrijen tijd te
wijden aan kunst, mits deze de bepaalde
strekking heeft de beginselen der Ensu te
verbeelden en verder te verbreiden. Weten
schap. godsdienst en wijsbegeerte als bezig
heden bedacht door eene wereld die op ei
gendom en bezit gegrondvest was. zijn van
de aandacht der vennooten uitdrukkelijk
uitgesloten. Aan het gemeenschappelijk
kantoor der vennooten wordt door den con
cierge geregeld een register bijgehouden
van alle Noordhollandsche burgers, die
zonder uitdrukkelijke toestemming van het
bestuur der Ensu aan wetenschap, gods
dienst of wijsbegeerte doen of, met zooda
nige toestemming daaraan doende tot uit
komsten geraken, welke met den letter of
den geest van de statuten der Ensu strijden.
De namen van zoodanige personen zullen
geregeld in het orgaan der vennootschap
worden vermeld. De vennooten zijn ge
houden zoodanige personen in het open
baar te boycotten. Zoodanige personen in
hunne huizen of kantoren gevonden wor
dende zullen de vennooten op straffe van
roiement kunnen worden gedwongen zich
te verantwoorden voor een scheidsgerecht,
waarvan de concierge van het hoofdkan
toor voorzitter is en de secretaris van de
laatst opgerichte moderne vakvereeniging
secretaris.
Eenmaal 's jaars worden propaganda-
tochten georganiseerd naar Den Helder,
naar het gebouw van den matrozenbond,
alwaar de heer Hugenholtz eene verplich
te redevoering van drie kwartier zal hou
den-, welke aan het slot der statuten woor-
delijk is opgenomen en ieder jaar gelijk
luidend zal zijn.
Zoolang een Nederlandsch leger en ©en
Nederlandsche vloot bestaat, verbinden de
vennooten zich, voor zoover zij voor hun
dienstplicht opkomen, aan de hand van eene
afzonderlijke daarvoor samengestelde leid
draad in of buiten het gelid, in ra of voor
onder, zoogenaamd te „kankeren", zonder
evenwel zich daarbij noemenswaardig in te
spannen, of wel zoodanigen vat op zich te
geven, dat de Ensu of het beginsel der R.W.
door toepassing der krijgswetten, van hun
daadwerkelijken steun zouden kunnen wor
den beroofd.
Wordt er aan de grens in het bijzijn der
vennooten geschoten, dan zijn zij verplicht
Weg te loopen.
De statuten noemen aan het slot de
beginselen waarvan zij uitgaan, welke zijn:
Alle menschen zijn van gelijke aangeboren
bekwaamheden naar hoofd, hart en ener
gie: onder orde is te verstaan homogeni
teit; rijkdom en armoede behooren tot de
opzettelijk door enkele (nog niet met name
bekende) menschen uitgevonden kunst
voortbrengselen uit eene vorige maatschap
pij; mededeelzaamheid, oprechtheid, trouw
en hulpvaardigheid zijn alleen geoorloofd
tusschen de vennooten.
Wij twijfelen niet of de koninklijke goed
keuring op deze statuten, welke in vele op
zichten gelijken op de bekende Monita se-
creta eener nog meer bekende orde, zal
spoedig worden verkregen. Is het thans
vroolijk leven op deze aarde, in het bizon
der in het beweldadigde deel van Europa
er. Nederland dat Noordholland heet, bij
eenige flinke krachtoefeningen van de ven
nooten der Ensu, zullen deze streken tot een
waar Dorado worden, vooral voor den niet
wetenschappelijken, niet godsdienstigen,
niet wijsgeerigen mensch, den Mensch, wel
ke blijkens al het vorige ook zou kunnen
genoemd worden de materialistische kun
stenmaker van het jaar 1916 of daarom
trent. v. d. B.
-'Onze nieuwe medewerker v(an) d(en)
B. zond ons nog een tweetal schetsen
„De kamer-verkiezingen" en „Alleen maar
kloosterscholen", die misschien in het
volgende nummer een plaats zullen vinden.)
KRONIEK DER WEEK.
76 Nov. De bekende Poolsche schrijver
Sienkiewicz, hier wel het meest bekend
door zijn roman „Quo Vadis?", overlijdt.
77 Nov. Omtrent de onlusten in Djambi
komen eenigszins meer bevredigende be
richten in.
77 Nov. In het Zwitsersche blad „Der
Bund", leest men over het wegvoeren der
Belgen o.m. het volgende:
Om te voorzien in het gebrek aan ar
beidskrachten in Duitschland, zijn een groot
aantal gevangenen in allerlei militaire in
dustrieën aan het werk gezet. In België
wilde men de arbeiders dwingen tot aller
lei arsenaal-arbeid. Toen de arbeiders van
Mechelen dit werk weigerden, braken de
Duitsche autoriteiten de spoorlijnen voor
het buurtverkeer op, om die aan de Russi
sche fronten te gebruiken; zij sneden den
arbeiders daarmede tevens de gelegenheid
af, om in de afgelegen fabrieken te gaan
werken. Zoo steeg het aantal werkloozen
van dag tot dag. De kolenmijnen, ook die
in privaat-bezit, staan onder Duitsch be
heer, wat de arbeiders terug houdt. Aan
Belgische industrieele ondernemingen wor
den allerlei hinderpalen in den weg gelegd,
en straffen van 500020.000 frs. zijn aan de
orde van den dag. De Belgische industrieën
staan voor haar ruïne, terwijl de concur-
reerende Duitsche en Oostenrijksche on
dernemingen bloeien. Zakenbrieven worden
door de censuur teruggehouden. De arbei
ders in België verlangen niets liever, dan
weer aan hun arbeid te kunnen gaan, doch
zij weigeren eiken arbeid, als die gericht is
tegen hun broeders aan het front.
in de „Chicago Daily News" schrijft een
Amerikaan over hetzelfde onderwerp.
Deze Amerikaan is te Londen aangeko
men en heeft te voren in België met eigen
oogen de deportaties van arbeiders gezien.
Hij beschrijft de daarbij plaats gehad heb
bende tooneelen als onbeschrijfelijk en hart
verscheurend! Er zijn reeds tusschen
30.000 en 40.000 man in beestenwagens naar
Duitschland weggevoerd, waar hun de keus
zal worden gelaten om öf voor den vijand
van hun land te werken öf zware straffen
te ondergaan.
De tooneelen welke bij deze deportaties
plaats vinden, zouden zelfs den hardvoch-
tigste vermurwen. De vrouwen en kinde
ren vochten om hunne mannen en vaders
vast te houden, maar werden met geweld
verwijderd.
78 NovEen Reuter-telegram uit Lon
den maakt melding van het feit, dat alle
neutrale staten en het Vaticaan besloten,
het koninkrijk Polen niet te erkennen en
elke beslissing ter zake uit te stellen tot
na den oorlog. Duitschland deed krachtige
pogingen bij het Vaticaan om zulk een er
kenning te verkrijgen,
78 Nov. De Duitschers en Bulgaren ont
ruimen Monastir. De Serviërs zijn er nog
binnen getrokken ook, ofschoon het volgens
een bericht .uit Berlijn het aankijken niet
waard is. In dit bericht lezen wij na
melijk: „Een voor de strategische positie
volkomen onbeteekenend punt onder groote
offers te behouden, zou onverantwoordelijk
zijn geweest. Daarom werd tot vrijwillige
verlating van Monastir besloten, wat te
meer te begrijpen is, daar Monastir, zon
der eenige militaire waarde is."
27 Nov. Een Wolff-bericht uit Weenen
luidt: De opperbevelhebber van het leger
deelt officiëel mede: „Craiova, de hoofd
plaats van westelijk Wallachije, is heden
ochtend in bezit genomen."
27 Nov. Keizer Franz Joseph over
lijdt. i I
22 Nov. Wij vernemen van terzijde, dat
de Oostenrijksche aartshertog opperbevel
hebber, belast met het keeren van den in
val der Russen, tijdens de laatste door
braak 'op jacht was en niet op zijn post.
Hij werd later deswege in Weenen openlijk
uitgejouwd.
De Hongaren moeten in het algemeen
liever onder Duitsch dan onder Oosten-
rijksch commando vechten. Ze hebben wel
vertrouwen op de Duitsche, niet op de Oos
tenrijksche bevelvoering en legerverzor-
ging.
Na het uitbreken van den oorlog met
Roemenië moet een geheel nieuw uitgerust
leger van 300.000 jonge Duitschers op het
petroleumland zjjn aangetrokken. In
Duitschland en Oostenrijk schijnt de aan
dacht hoofdzakelijk aan Roemenië te wor
den gewijd, dat met zijn ontzaggelijken rijk
dom aan minerale oliën en graan, de meest
welkome buit is voor de centralen, welke
denkbaar schijnt.
Eerste lezing van het comité voor
kunstlezingen te Haarlem.
Woensdagavond woonden wij in „De
Kroon" te Haarlem de eerste lezing van
het Comité voor Kunstlezingen te Haarlem
bij. Dr. J. D. Bierens de Haan sprak over
„Het menschbeeld in drieërlei kunstperiode.
De Kunst is weerspiegeling van den
geest, aldus ongeveer ving spreker aan,
en het is daarom, dat het kunstwerk niet
slechts gezien en behagelijk ondergaan,
doch ook begrèpen dient te worden. De kun
stenaar, deel der wereld, ziet zijn eigen
geest in de wereld weerkaatst. Het kunst
werk getuigt van de bewustwording van
dien geest, van het eeuwige in den kunste
naar. De rijkste uitdrukkingsvorm voor den
kunstenaar is dan ook de menschfiguur, het
