AGENDA.
HAARLEM.
Bureau van Consultatie tot verleenen van rechts
bijstand aan onvermogenden. lederen Vrij
dag houdt het bureau des namiddags ten half
twee zitting in liet gerechtsgebouw aan de
Jansstraat.
Koloniaal Instituut ',afd. Handelsmuseum)
(Paviljoen). Dagelijks geopend van 104 uur
Museum van Kunstnijverheid. (Paviljoen.)
Dagelijks geopend van 104 uur.
Gemeentelijk Museum. Dagelijks geopend van
103 uur in dc maanden Nov.Éebr., 104
iu Maart—Mei, Sept. eu Oct., 105 uur in
JuniAug. Entree f 0.25 p. p. Ie Woensdag
van de maand vrij. Zondags van 10 3 vrij.
Ki sschoppelijk Museum. (Jansstraat 79.) Ge
opend behalve Zondags en R.-K. feestdagen
van 105 ure. Toegang 25 cents.
Teyler's Stichting. (Spaarne.) Geopend (be
halve Zaterdags en Zondags) van 11 3 ure.
De bibliotheek alle werkdagen van 14 ure.
8tads-Bibliotheek. (Prinsenhof.) Dagelijks ge
opend (behalve Zondags) van 104 uur.
schouwburg Jansweg. Zondag 21 Jan. 2 uur:
De Gelaarsde Kat-, 8 uurWeet je 't al van
Schellevis-Mie? Maandag 22 Jan.: 8 uur: Lief
dadigheidsvoorstelling door „Jan van Beers".
Dinsdag 231an.,Suur Demonstratie l'lastique
Animée, door dames Braun. Donderdag 25 Jan.,
7i uur: Drie Koningenavond.
Schouwburg ..De Kroon". Zondag 21 Jan, 8
uur: Cavalleria Rusticana en Paljas.
Café Brink maun. Dagel. van 1322 Jan.. van
25 u. Tentoonstelling van de Vereeniging
tot bevordering van de belangen van -slecht-
hoorenden.
KERK-A6ENDA. Zondag 21 Januari.
Haarlem Vereen, van Vrijz. Herv. (geb. Prot.
bond), 10 u.. Ds. Voorduin, Pred. tc Naarden,
Eglise Wallonne, Pas de Service. Rem, Ger. Gem.
10 u., Ds. Haentjens. Evang. Lutli. Ds. v. Dobbeu,
Pred. te Pietersbierum. Vereen. Doopsgez. Gem.,
10 u., Ds. Binnerts; av. 5 u., Ds. Hylkema.
Beverwijk: Doopsgez. Gem., 10 u.. Ds. v.Calcar.
Ev. Luth. Gem. 10 u., Ds. v. Kleeff
Bloemendaal Ned, Herv. Gem., 10 u., Ds. v.
Leeuwen; av. tij u.. de heer Koopman. Gereform.
Kerk. 10 u. en av. 5J u., Prof. Noordtzij, Hoog
leeraar te Utrecht.
Heemstede: Ned. Herv. Gem., 10 u., Ds. II. T.
Oberman av. 7 u.. de heer Korff.
Houtrijk en Polanen. Ned. Herv. Gem. 10 u.. Ds.
B. Baljon.
Santpoort: Ned. Herv. Gein. 10 u. Ds. v. d.
Bergh v. Eysinga.
SoaarndamNed. Herv. Genu, 10 u., Ds. S. A.
Baljon.
limuiden: Ned. Herv. Gem., 10 u„ Ds. Creutz-
bergav. 5 u„ Ds. Hovy, Pred. te Wijk aan-Zee.
Doops-gez Gem. en Ned. Prot. Bond, 10J u., Prof.
v. Bake), van Amsterdam.
Zandvoort: Ned. Herv. Gem„ 10 u. Ds. v.
Paassen, Pred. te Haarlem.
berlain's imperialisme niet met elkander
overeen. De eerste legde den nadruk op
de politiek; Chamberlain wenschte een
economisch verband. Het moederland en
de groote overzeesche deelen moesten één
Rijk worden, politiek vereenigd en tevens
vormend een economisch geheel, een han-
delsstaat.
Onmogelijk leek dat niet. Canada had
een handelsomzet van 3, Australië van
meer dan 2K-, Zuid-Afrika van bijna l'A.
Nieuw-Zeeland van ;'A milliard. Een vier
de van den invoer in Engeland kwam uit
die gebieden 'A van Engeland's uitvoer
ging daar naar toe.
Maar wat Chamberlain tevens onder
stond. had Disraëli niet onderstaan. En
geland moest ten opzichte der koloniën
afdalen van den rang van primus tot dien
\an primus inter pares. Zoo zou een rijk
ontstaan, waarvan de wereld de gelijke
nooit gezien had.
„Engeland is oud". Zoo sprak Chamber
lain in 1903. „Het gaat gebukt onder eer
en zorgen. Zijn toekomst kan niet zijn, wat
zijn verleden was. Maar het rijk (zijn ont
worpen rijk) is jong. Alleen daarin kunnen
wij een grootere toekomst vinden." En zoo
juist had hij dat rijk in Zuid-Afrika afge-
'rond door verplettering der Boeren-repu-
blieken. Met een aanslag waarop ook Dis
raëli de verwezenlijking van zijn politiek
'imperialisme was begonnen.
Die brutale aanslag van den man met dc
orchidee in het knoopsgat kon in zekeren
zin beschouwd worden als een voorteeken
voor de XXe eeuw.
Chamberlain volgde ook in anderen zin
het voorbeeld van Disraëli. Voegde deze
aan Victoria's titels toe dien van „Empress
of India", de nieuwe koning Edward VII
kr.eeg in 1901 den titel ook van koning over
„tiie British Dominions beyond the Seas".
Een groot bezwaar ontmoette ook Cham
berlain bij de constructie van the British
Empire. Hetzelfde bezwaar dat ook Dis
raëli had ondervonden.
De economische aaneensluiting bracht
Cobdens vrijhandelsdenkbeeld in gevaar.
Schreef deze niet: Free-trade is the inter
national law of the Almigthy? En de
ernst waarmede de Engelsche fabrikanten
en handelaren een leer verdedigden, waar
aan Engeland zijn grootheid en zijn roem
te danken had, was een beletsel voor im-
perialisme. In die sfeer der vrijhandels
mannen, bestond de overtuiging dat die
verre overzeesche bezittingen eigenlijk last
posten waren. In 1867 zeide John Russel
bij dc beraadslaging over de wet op de fe
deratie van de Canadeesche gewesten: „lk
hoop dat al deze gewesten mogen gedijen
en bloeien, en dat, indien zij ooit mochten
wenschen zich van ons af te scheiden, wij
bereid zullen zijn aan hun verzoek het oor
te leenen en hun wenschen alleszins in te
willigen."3) Ook Chamberlain zou het blij
ken dat de voorliefde voor den vrijhandel
in Engeland even sterk was als voorheen,
lil 1906 viel zijn kabinet en kwam de libe
rale partij weder aan het roer. Zij waagde
het niet, zij het dan ook met het rijks-idee
op den achtergrond, een soort protectionis
me voor te staan dat er op neer zou ko
men dat voor de massa dc levensmiddelen
duurder zouden worden en alle prijzen on
berekenbaar zouden stijgen. En inderdaad
zou de uitvoering van Chamberlain's plan
in den aanvang zijn neergekomen op een
belasting van het moederland ten voor-
deele der koloniën.
Het rijksidee zelf was bij het begin der
XXe eeuw feitelijk reeds vrij ver gevor
derd. De koloniën waren bereid, zich bij 't
moederland aan te sluiten. En aan hunne
daadwerkelijke hulp had het Engeland in
den Boerenkrijg niet ontbroken.
Canada vreesde den druk der Vereenig-
de Staten, Australië die van Japan, het
Boerenelement dreef de Engelschen in
Zuid-Afrika tot aansluiting. Terwijl b. v.
Canada reeds in 1898 besloot voor het moe
derland gunstige bepalingen van invoer te
maken. Chamberlain's agitatie bracht te
weeg dat de overige koloniën in 1908 geza
menlijk „hunne handen naar het moeder
land uitstrekten". Engeland nam ze echter,
gelijk reeds gezegd, niet aan en had reeds
twee jaren te voren Chamberlain doen val
len. Het meest practisch gewerkt voor
Greater Britain heeft Cecil Rhodes, die van
de Kaap tot Kaïro een Afrikaansch Rijk
wilde stichten, en die sinds 1886 zonder
ophouden voortschreed: (18861891) Rho
desia, (1888—1898) Soedan. (1899—1902)
oplossing der Boerenstaten.
Het resultaat van die beweging was dat
bij het begin der XXe eeuw zich van Kaïro
tot den Indischen Oceaan, en van Kaap
stad naar het Noorden landen onder En-
gelsch bestuur uitstrekten, resp. 4 'A mil-
lioen KM* met 20.000.000 zielen en 3'A mil-
lioen KM3 met 10.000.000 zielen. Dat daarbij
de Bóeren-Republieken voor geweld van
wapenen moesten zwichten, wordt gezegd
tegen de bedoeling van Cecil Rhodes te zijn
geweest. Zoo had dus ook in Engeland de
wereldpolitiek zich baan gebroken. De tijd
van onverschilligheid voor het rijksidce was
voorbij. De XXe eeuw zou dat zonder twij
fel toonen.
(Wordt vervolgd.) H. A. R i 11 e r.
'j Gedanken und Eriiinerungen.
-) De Engelsche historicus Seeley, wiens Ex
pansion ot England in zijn vaderland in aller
handen is, speelde daarbij eene sterk aga-
ceerende rol.
P. L. Midler's Geschiedenis van Onzen
Tijd, sedert 1848. Voortzetting van Prof D.
Busseinaker, 5e Boek le stuk. bladz. 77.i
Juist ten tijde van Chamberlain's regeering
verscheen een herdruk vaneen zeer merkwaardig
boekje: A short account of England's Foreign
Trade in the nineteenth century, its economic
and social results, by Arthur L. Bowlev. M. A
Cobden Prizeman (Cambridge), 1892; Formerly
Scholar of Trinity College, Cambridge With ten
Statistical diagrams. (Londen, Swan Sonneschein
en Co.. Lim. New-York, Charles Scribners's Sons
1905), dat een doorloopende verdediging van den
vrijhandel is, De herdruk van dergelijke boeken
in dergelijke tijden heeft een historische betee-
kenis, gelijk ook Macaulay helder heeft aange
toond.
KRONIEK DÈR WEEK.
12 Jan. Keizer Wilhelm richt een mani
fest aan het Duitsche volk in verband met
de houding der Entente. Iu dit manifest
w orden de handelingen der geallieerden op
de kaak gesteld, en de volle verantwoor
delijkheid voor den oorlog op hunne schou
ders gelegd.
12 Jan. Ook het Duitsche volk, zoo
goed als de neutrale volken, krijgt een
manifest van den Duitschen keizer te le
zen. „De vijanden hebben het masker laten
l vallen. Eerst hebben zij met hoon en hui
chelachtige woorden van vrijheidsliefde en
menschclijkheid ons eerlijk vredesaanbod
afgeslagen. In hun antwoord aan de Ver-
eenigde Staten zijn zij thans nog verder
gegaan en hebben zij uiting gegeven aan
een veroveringszucht, welker schandelijk
heid door de lasterlijke argumentatie nog
verhoogd wordt. Hun doel is de terneder -
werping van Duitschland. de verbrokke
ling van de met ons verbonden mogendhe
den en de knechting van de vrijheid van
Europa en der zeeën onder hetzelfde juk.
dat Griekenland thans tandenknarsend
torst.", enz.
„Vlammende verontwaardiging en heilige
toorn zullen de kracht van eiken Duit-
scher, man en vrouw, verdubbelen, om het
even of zij gewijd is aan den strijd, den
arbeid of het offervaardig dulden.
De God die dezen heerlijken geest der
vrijheid in het hart van ons dapper volk
piantte, zal ons en onzen trouwen beproef
den bondgenooten ook éen volkomen over
winning over alle vijandelijke machtsbe
geerte en vernietigingswoede geven."
12 Jan. In „Vrij België" lezen wij:
Te Gent zijn er zoo weinig studenten,
dat men de hoogeschool heeft opengesteld
voor al wie de lessen maar volgen wil, en
ondanks alles heeft men niet meer dan
negentig inschrijvingen kunnen vereenigen.
De benoeming van de heeren Jolles en
Labberton ware reeds voldoende om aan
te toonen, dat men er Vlamingen heeft wil
len doen inloopen, maar de Duitschers. nu
zij eenige Vlamingen in de kooi van hun
intriges gevangen houden, maken het nog
bonter. Zoo werden inderdaad te Gent be
noemd de twee Duitschers, dr. P. Menze-
rath uit Bonn en dr. Edmund Forster uit
Berlijn!
Ziedaar hoe het hoogste ideaal der Vla
mingen tot een ellendig Duitsch geknoei
verlaagd wordt.
13 Jan. Van Engelsche zijde wordt een
verklaring afgelegd naar aanleiding van
de nota's, door de centralen aan de neu
trale mogendheden gezonden.
13 Jan. In Portugal wordt de staat van
beleg opgeheven.
14 Jan. Een Havas-berieht uit Parijs
komt van hoogerhand verschillende aantij
gingen aan het adres der geallieerden,
welke in de Duitsche nota aan de neutralen
voorkwamen, rechtzetten
in die nota zoo luidt het bericht
„wordt getracht het optreden van Duitsch
land tegen België te rechtvaardigen met
een sophisnte dat de keizerlijke regeering
stelt in de plaats van de ronde verklarin
gen van 1914 dat nood geen gebod kent. De
Duitsche nota houdt echter geen rekening
dat volgens internationaal verdrag België
verplicht was zijn neutraliteit te doen eer
biedigen, dat het verplicht was zich met
oorlogvoerenden. Tegen de Duitsche op-
alle middelen te verzetten tegen het be
treden van zijn gebied door troepen van
vattingen zijn overigens twee gewichtige
bezwaren in te brengen. De Duitschers
beweren, dat België door den Duitschen
troepen doortocht over Belgisch gebied toe
te staan, de lasten van den oorlog zou
hebben vermeden. Dat zou juist kunnen
zijn geWeest, als deze doortocht slechts
van korten duur zou zijn geweest en ge
volgd zou zijn door een volledige en snelle
Duitsche overwinning op Frankrijk. Indien
Frankrijk niet onmiddellijk was verplet
terd, als het weerstand biedend was over
gegaan tot een contra-offensief, zouden de
Duitsche troepen het verblijf in België heb
ben moeten rekken, zouden ze er hun
etappen-dienst hebben moeten inrichten.
Dan zouden de ententetroepen hen er heb
ben aangevallen en zou België dus toch het
tooneel der vijandelijkheden zijn gewor
den. Maar zelfs indien men veronderstelt,
dat het succes der Duitsche plannen groot
genoeg was om den strijd buiten de Bel
gische grens te houden, is het nog niet
juist dat door het verleenen van doortocht
België zou hebben vermeden in den oorlog
tc worden betrokken. Het toestaan van
doortocht immers zou in strijd zijn geweest
met de internationale verplichtingen van
België en zou dat land hebben gemaakt tot
den medeplichtige van de centrale mogend
heden. België zou aldus partij hebben ge
kozen tegen Frankrijk, dat het krachtens
wet en recht als vijand had mogen behan
delen. België zou aldus in den oorlog zijn
gewikkeld en het optreden van Duitsch
land zou België veroordeelen tot het on
dergaan van alle gruwelen van den oorlog.
Het is dus wel het Duitsche rijk dat de
verantwoordelijkheid draagt voor het lot
dat België trof.
De geschiedenis leert dat zoo lang Bel
gië niet bij speciaal verdrag neutraal was
erkiaard, het Belgische gebied steeds het
slagveld was van de naburige mogendhe
den en dat het eeuwenlang de gruwelen
van den oorlog moest ondergaan. Van
1831 tot 1914 vervulde het neutraliteitsver- j
drag zijn dubbel doel; het waarborgde
zoowel dc veiligheid van het Belgische
volk als den algemeenen vrede. Ongetwij
feld was het voor bijna een eeuw het
meest krachtige pacifistisch instituut van
de nieuwere geschiedenis.
15 Jan. „Het Handelsblad" bevat een
schrijven van zijn Zwitserschen berichtge
ver uit Zürich:
De Italiaansche bladen brengen een op
zienbarend bericht, dat als het waar is,
en liet heeft er allen schijn van waar te
zijn de reeds meermalen aangevochten
onschendbaarheid der buitenlandsche pre
laten in het vaticaan ernstig bedreigt.
Men zal zich herinneren, dat destijds
kort na elkander twee Italiaansche dread
noughts op onverklaarbare wijze in de
lucht gevlogen zijn. Het waren de „Bene
detto Brin" en de „Leonardo da Vinei".
Dat hier aan een vijandelijken aanslag
moest gedacht worden, heeft niemand ooit
betwijfeldmaar de schuldigen werden tot
dusverre nog niet gevonden. Sedert eeni
ge dagen schijnt er echter licht in deze
zaak gekomen te zijn. Men zegt, dat een
Ilaliaansch tooneelspeler die zich onder de
veertig voorloopig als verdacht gearresteer
de personen bevindt, belangrijke bekente
nissen gedaan heeft. Zoo zou hij o. a. ver
klaard hebben, dat het complot gefinan
cierd werd door een zekeren Ambroghetti.
den thesaurier van monsignore Gerlach,
Duitsch prelaat bij het Vaticaan. Generaal
Cadorna, die zich voor dit proces bizonder
interesseert, en nog dezer dagen bij zijn
bezoek in Rome een ministerraad heeft
bijgewoond, waarin omtrent deze zaak een
beslissing zou genomen worden, zou het
Vaticaan een wenk gegeven hebben. (Ge
neraal Cadorna staat bekend als een zeer
vroom man). En paus Benedictus zou
om erger dingen te voorkomen monsig
nore Gerlach naar Duitschland teruggc-
zouden hebben.
Een feit- is. dat monsignore Gerlach via
Zwitserland naar Duitschland gereisd is.
en in zijn waardigheid van geheim-kamer
heer bij den paus vervangen werd door 'n
ander.
17 Jan. Een Reuter-bericht luidt: Grie
kenland heeft alle eischen der geallieer
den ingewilligd.
17 Jan. Mevrouw MannBouwmeester
viert te Amsterdam haar gouden jubileum
als tooneelspeelster. Door publiek, colle
ga's, vrienden en vereerders, wordt zij
schitterend gehuldigd.
17 Jan. De Russen nemen Vadeni in:
een poging tot hernemen door de Duit
schers mislukt.
18 Jan. Mr. H. Goeman Borgesius.
voorzitter der Tweede Kamer, oud-minis
ter van Binnenlandsche Zaken, overlijdt.
„Hoeveel Goden zijn er?" is men hier al
licht geneigd niet de catechismus te vragen.
PLAATSELIJK NIEUWS.
De schietwedstrijd in hotel „Vreeburg
gaat lustig voort. Hieronder melden wij
een en ander omtrent mededingende
plaatsgenooten.
Op de Eerebaan vinden we vermeldD.
C. Houtgraaf met 279 p.; en 11. J. A. J.
Beeren met 273 p.
Meester flobertschutter werden de hee
ren D. C. Houtgraaf met 82 kartons en
P. J. Hekker met 80 kartons, beiden ver
kregen de bronzen eerepalm.
De Rozenprijs behaalde de heer J. A.
Rijkens, bestuurslid van „Gen. Joubert".
met 46 rozen.
Op de kartonbaan werd de verguld zil
veren breloque behaald door den heer D. C.
Houtgraaf, terwijl zijn echtgenoote zoo
waar de bronzen breloque veroverde. Ook
de heer Hoogenstei.in won de bronzen bre
loque.
De dag-medailles werden behaald op 6
Januari door J. A. J. Beeren met 98. op
8 Januari door J. A. Rijkens met 99. op 15
Januari door Paul Roozen met 97 punten.
Op de personeele baan komen onze plaats
genooten als volgt voor:
2. Anton Hekker met 96 punten; 8. Paul
Roozen met 92; 10. P. J. Hekker met 91:
17. P. Vader met 89 punten; 20. W. Hoo-
genstein met 86 punten en 22. P. van No-
belen met 83 punten.
Op de vrije baan: 3. A. F. Bos met 1975.
D. C. Houtgraaf met 196; 6. Paul Roozen
met 196; 9. P. J. Hekker met 195; 13. J.
R. Hoogkamer met 194: en 20 F. Hekker
met 192 punten.
De heer J. A. Rijkens stelde als prijs be
schikbaar een aardigen kalender op een
schild, geëmailleerd met toepasselijke
voorstellingen en den naam der feestge
vende vereeniging.
Onze lezers, adverteerders, vrienden,
inaken wij opmerkzaam, dat het kantoor
an ons blad voortaan des middags van
1214 tot 2 uur gesloten zal zijn.
De sociëteit Kennemerkring"die vroe
ger in „Welgelegen" hare bijeenkomsten
hield, zal heden. Zaterdagavond ten 8'A
uur in café Royal, Stationsplein, Haarlem,
vergaderen.
Onder de te bespreken punten vinden w ii
o. a. ook: het aftreden van het bestuur:
het verslag van de commissie tot onder
zoek naar een geschikt sociëteitslokaal:
besluit omtrent al of niet ontbinding der
.Kennemerkring": eventueel benoeming
eener likwidatiè-commissie.
Tegen inzending van 15 cents, voor ver-
pakking8kosten en porti, wordt door het
hoofdkantoor der
VICTORIA-BRON,
Singel 512, Amsterdam, haar bekende re
clameplaat „Rebecca aan de bron" franco
toegezonden
W 1.1. VAN DEI STEII Ir.
Heeren- en Dameskleedermakerij
Barleljorisstraat 22. Teleph. 303.
Heeft voorradig een rijke
sorteering
Zwarte Stoffen voor
GELEGENHEIDSCOSTUMES.
